Các dạng viêm phế quản
VPQ được chia thành 2 dạng là cấp tính (kéo dài dưới 6 tuần) và mạn tính (tái phát thường xuyên trong vòng hơn 2 năm). Ngoài ra, ở những bệnh nhân bị hen phế quản thì niêm mạc phế quản cũng có thể bị viêm và gây nên tình trạng gọi là viêm phế quản dạng hen.
VPQ cấp tính thường gặp ở cả người lớn và trẻ em, là tình trạng nhiễm khuẩn nhanh và ngắn hạn ở các phế quản, thỉnh thoảng có kèm nhiễm trùng đường hô hấp trên, bao gồm các triệu chứng ho liên tục, có đờm, thường xuất hiện từ 24-48 giờ sau khi ho; sốt cao, lạnh run; đau hay cảm giác thắt ngực, đau dưới xương ức khi thở, thở ngắn. Hầu hết VPQ cấp có nguyên nhân ban đầu do virut (đôi khi còn do vi khuẩn) tấn công vào lớp niêm mạc của phế quản.
VPQ mạn tính là tình trạng ho khạc lâu ngày, bệnh diễn tiến nặng thường phải được điều trị đều đặn. VPQ mạn tính thường do một hoặc nhiều yếu tố, có thể do nhiều đợt VPQ cấp lặp đi lặp lại kéo dài sẽ làm suy yếu và gây kích thích ở phế quản và dẫn đến VPQ mạn tính. Ô nhiễm môi trường; tiếp xúc với khói bụi, nghiện thuốc lá nặng... là những nguyên nhân chính gây nên VPQ mạn.
Lưu ý khi dùng thuốc
Điều trị VPQ cấp tính: Bệnh có thể được điều trị hiệu quả mà không cần phải tiến hành chăm sóc y tế đặc biệt. Do hầu hết các trường hợp VPQ cấp đều có nguyên nhân từ virut nên các loại kháng sinh không có vai trò điều trị, bệnh có thể tự khỏi sau vài ngày hoặc một tuần. Điều trị thông thường cho VPQ cấp bao gồm nghỉ ngơi, uống nhiều nước, ngưng hút thuốc, tránh bị xúc động. Việc điều trị VPQ cấp chủ yếu là điều trị nhanh các triệu chứng do bệnh gây ra. Ở một số trường hợp, bác sĩ có thể kê toa các thuốc làm sạch đờm nhớt trong phế quản. Điều trị chứng ho nếu bệnh nhân mắc chứng ho khan dùng thuốc giảm ho bằng các thuốc terpin - codein, dextromethorphan. Ho có đờm, dùng thuốc giảm ho long đờm như acetylcystein, guaifenesin, eprazinon dichlorhydrat (dùng cho người lớn). Khi có biểu hiện khó thở, có thể dùng thuốc giãn phế quản như theophylin, salbutamol, thở ôxy nếu cần.
Viêm phế quản dễ gặp khi giao mùa
Nếu bệnh nhân có triệu trứng sốt, có thể dùng các loại thuốc hạ sốt paracetamol và nên uống thật nhiều nước vừa giúp hạ thân nhiệt lại làm loãng chất dịch nhầy trong cổ họng. Các loại thuốc này không được dùng quá liều, kéo dài và phải uống thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ.
VPQ mạn tính: Tùy từng trường hợp cụ thể bác sĩ có những toa thuốc thích hợp để điều trị. Về nguyên tắc, điều trị VPQ mạn cần đạt được 3 mục tiêu: chống nhiễm khuẩn mới; phục hồi lưu thông không khí; chống nguy cơ suy hô hấp.
Khi mắc VPQ mạn tính, bệnh nhân thường dễ bị nhiễm trùng, do đó nếu không có chống chỉ định thì bệnh nhân nên được tiêm ngừa cúm và viêm phổi hàng năm. Vắc-xin ngừa viêm phổi thường là một mũi duy nhất. Một mũi vắc-xin sẽ giúp bảo vệ bệnh nhân khỏi các chủng vi khuẩn gây bệnh phổ biến.
Hiện nay, có nhiều loại thuốc được sử dụng để điều trị VPQ mạn tính.
Thuốc long đờm: Chất tiết ứ đọng ở phế quản làm trở ngại ở đường dẫn khí. Thuốc long đờm sẽ giúp tống chất tiết ra ngoài làm thông đường dẫn khí.
Thuốc kháng viêm: Người bệnh có thể dùng corticoid uống, xông hay hít. Trường hợp nặng dùng dạng tiêm để kháng viêm.
Thuốc chống tắc nghẽn phế quản: Dùng thuốc làm giãn phế quản nhằm giảm sự tắc nghẽn đường dẫn khí.
Kháng virut: Dùng kháng virut để chống lại nguyên nhân gây VPQ mạn tính. Thuốc thường dùng là loại kháng virut cúm A.
Kháng sinh: Tùy mức nguy hiểm và độ nặng do chủng vi khuẩn gây ra mà có thể dùng kháng sinh thông thường hay kháng sinh mạnh, dùng một loại kháng sinh hay phối hợp hai loại kháng sinh trở lên.
VPQ mạn khá nguy hiểm nhất là những đợt bị bội nhiễm, vì thế cần được điều trị tích cực. Việc dùng các thuốc chữa triệu chứng và dùng kháng sinh cần do bác sĩ chỉ định cụ thể về liều lượng và thời gian sử dụng. Do đó người bệnh không được tự ý mua thuốc điều trị hoặc ngừng thuốc khi chưa có chỉ định cụ thể. Và người bệnh cần tuân thủ theo đúng đơn thuốc điều trị VPQ mạn tính của bác sĩ để đạt hiệu quả cao.
Nếu bệnh nhân bị VPQ mạn tính thì sẽ có nguy cơ khởi phát các bệnh lý về tim mạch cũng như những bệnh lý nặng nề về hô hấp và nhiễm trùng. Do đó, bệnh nhân cần được bác sĩ theo dõi chặt chẽ.
Vấn đề chăm sóc bệnh nhân VPQ tại nhà, cần tránh: tiếp xúc với nước sơn, xúc động quá mức, bụi và người đang bị cảm cúm. Có thể sử dụng bình xịt hơi hoặc cố gắng hít hơi nước nóng từ bình chứa đầy nước nóng, mặc đồ ấm khi trời lạnh và hanh khô. Cố gắng bỏ thuốc lá...
Phòng bệnh thế nào?
Không hút thuốc và loại bỏ các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí (khói, bụi, không khí bẩn) trong gia đình cũng như nơi làm việc. Điều trị triệt để các ổ viêm nhiễm mạn tính vùng mũi họng. Phòng các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. Điều trị sớm và triệt để các viêm nhiễm cấp tính đường hô hấp.
