Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân, Luật Đất đai 2024 đã quy định rõ ràng các nguyên tắc về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Theo Luật sư Nguyễn Thị Phương Loan (Công ty Luật TNHH NOAH, Đoàn Luật sư TP Hà Nội), Điều 91 Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể các nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất như sau:
1. Nguyên tắc chung về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải được thực hiện một cách dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch, kịp thời và đúng quy định của pháp luật. Mọi hoạt động phải hướng tới lợi ích chung, sự phát triển bền vững, văn minh và hiện đại của cộng đồng, của địa phương. Đặc biệt, cần có sự quan tâm đặc biệt đến đối tượng chính sách xã hội và đối tượng trực tiếp sản xuất nông nghiệp.
2. Phương thức bồi thường về đất
Ưu tiên bồi thường bằng đất: Người có đất thu hồi sẽ được bồi thường bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất bị thu hồi.
Bồi thường bằng tiền: Trường hợp không có đất để bồi thường, việc bồi thường sẽ được thực hiện bằng tiền, tính theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi. Giá đất này do Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Lựa chọn của người dân: Nếu người có đất thu hồi được bồi thường bằng đất hoặc nhà ở nhưng lại có nhu cầu nhận bồi thường bằng tiền, họ sẽ được bồi thường bằng tiền theo nguyện vọng đã đăng ký khi lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Đất hoặc nhà ở khác mục đích sử dụng: Đối với người có đất thu hồi, nếu có nhu cầu và địa phương có điều kiện về quỹ đất, quỹ nhà ở, họ có thể được xem xét bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
3. Bồi thường thiệt hại về tài sản và hỗ trợ kinh doanh
Thiệt hại tài sản được bồi thường: Chủ sở hữu tài sản theo quy định của pháp luật dân sự mà bị thiệt hại về tài sản do việc thu hồi đất sẽ được bồi thường thiệt hại.
Hỗ trợ ngừng sản xuất, kinh doanh: Chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh phải ngừng hoạt động do Nhà nước thu hồi đất sẽ được xem xét hỗ trợ.
4. Trách nhiệm của Nhà nước trong việc hỗ trợ ổn định đời sống
Nhà nước có trách nhiệm hỗ trợ cho người có đất thu hồi và chủ sở hữu tài sản. Mục tiêu là tạo điều kiện để họ có việc làm, có thu nhập, ổn định cuộc sống và sản xuất sau khi đất bị thu hồi.
5. Yêu cầu đối với khu tái định cư
Khu tái định cư phải đảm bảo các tiêu chí sau: Hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ theo quy hoạch chi tiết được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Phải phù hợp với truyền thống văn hóa, phong tục, tập quán của cộng đồng dân cư nơi có đất thu hồi. Khu tái định cư có thể được bố trí cho một hoặc nhiều dự án.
6. Trách nhiệm của các cấp Ủy ban nhân dân và thời điểm hoàn thành thủ tục
Trách nhiệm lập dự án tái định cư: Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền có trách nhiệm tổ chức lập và thực hiện dự án tái định cư để đảm bảo chủ động trong việc bố trí tái định cư cho người có đất thu hồi.
Hoàn thành trước khi thu hồi đất: Việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất.
7. Xử lý phần diện tích đất còn lại sau thu hồi
Khi Nhà nước thu hồi đất mà phần diện tích còn lại của thửa đất sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền, nếu người sử dụng đất đồng ý thu hồi toàn bộ, thì Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền sẽ quyết định thu hồi phần đất đó.
Việc bồi thường, hỗ trợ và quản lý diện tích đất này sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật. Kinh phí bồi thường, hỗ trợ trong trường hợp này sẽ được tính vào kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án đầu tư.
Như vậy, khi Nhà nước thu hồi đất, việc bồi thường sẽ được thực hiện theo các nguyên tắc nêu trên, nhằm đảm bảo tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đồng thời phục vụ mục tiêu phát triển chung của đất nước.
