Người dân thị trấn Tân Lạc, huyện Quỳ Châu vớt vát tài sản còn lại sau mưa lũ.
Xem xét quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện
UBND huyện Quỳ Châu vừa có báo cáo thiệt hại do áp thấp nhiệt đới gây ra từ ngày 26/9 đến 27/9, trong đó đề nghị UBND tỉnh Nghệ An và cơ quan liên quan xem xét đánh giá quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện.
Đợt mưa lũ vừa qua ở huyện Quỳ Châu xảy ra mưa to đến rất to, lượng mưa đo được 310mm, lũ trên các thượng nguồn chảy về lớn.
Ngoài yếu tố thiên tai thất thường, các nhà máy thủy điện như Nhạn Hạc, Châu Thắng, Nậm Pông xả lũ với lưu lượng 2.000 - 2.500m3/s gây ra đợt ngập lụt diện rộng trên địa bàn huyện Quỳ Châu.
Chỉ trong một đêm, ngoài một người chết do lũ cuốn trôi, mưa lũ làm 1 nhà ở bị sập hoàn toàn (xã Châu Nga), 1.371 nhà/30 khối, bản bị ngập lụt. Hàng loạt công trình giao thông, thủy lợi, điện lực cũng như cơ sở giáo dục, y tế, sản xuất nông nghiệp của người dân bị hư hỏng, thiệt hại.
Ước tính tổng thiệt hại hơn 177 tỉ đồng. Đây là con số thiệt hại rất lớn, so với một địa phương miền núi còn nhiều khó khăn như huyện Quỳ Châu. Cũng theo UBND huyện Quỳ Châu, thiệt hại này gấp hơn 6,5 lần tổng thu ngân sách toàn huyện vào năm 2022 (năm 2022 huyện Quỳ Châu thu ngân sách 27 tỉ đồng).
Ngoài những con số về thiệt hại, báo cáo của UBND huyện Quỳ Châu nêu: "Đề nghị UBND tỉnh Nghệ An hỗ trợ, đánh giá nguyên nhân gây lũ lụt, trong đó xem xét quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện trong việc xả lũ ngày 27/9".
Ước tính tổng thiệt hại mưa lũ gây ra cho huyện Quỳ Châu hơn 177 tỉ đồng. Trong ảnh: Người dân Quỳ Châu dọn dẹp nhà cửa do mưa lũ vùi lấp.
Không thông báo, âm thầm tăng lưu lượng xả lũ trong đêm
Dọc sông Quàng, một nhánh của sông Hiếu trên địa bàn huyện Quỳ Châu, có ba nhà máy thủy điện đang hoạt động là Nhạc Hạc, Châu Thắng và Nậm Pông.
Qua hồ sơ từ Chi cục Thủy lợi Nghệ An cho thấy, tối 26/9 thủy điện Châu Thắng có thông báo kế hoạch vận hành xả lũ hồ chứa dự kiến từ 4h sáng ngày 27/9, lưu lượng xả từ 76m3/s đến 450m3/s.
Tiếp đó, đơn vị này có thông báo với nội dung do nước hồ tăng đột biến từ việc thủy điện Nhạn Hạc xả khẩn cấp vào lúc 2h sáng 27/9, nên thủy điện Châu Thắng xả khẩn cấp vào lúc 2h35 sáng 27/9, lưu lượng xả từ 76m3/s đến 1.200m3/s.
Sau đó, thủy điện Châu Thắng gửi tiếp thông báo với nội dung "hiện tại lưu vực hồ chứa mưa to, rất to, lượng nước về hồ có xu hướng gia tăng, dự kiến mức xả lũ về hạ du có thể đến 2.500m3/s, thời gian xả lũ tăng cường từ 8h30 sáng 27/9".
Trong ngày 27/9, thủy điện Nhạn Hạc (chủ đầu tư Công ty cổ phần Za Hưng) cũng thông báo xả lũ với lưu lượng xả tăng cường từ 500m3/s đến 1.100m3/s.
Thuỷ điện Bản Vẽ Nghệ An điều tiết nước ngày 27/9/2023 (ảnh minh hoạ).
Giải thích vấn đề vì sao tăng lưu lượng xả lũ trong đêm, ông Hồ Ngọc Thiết, Giiám đốc Công ty cổ phần Prime Quế Phong, chủ đầu tư Nhà máy thủy điện Châu Thắng cho biết, theo kế hoạch ban đầu lúc 23h30 tối 26/9, nhà máy có thông báo dự kiến xả lũ lúc 4h sáng 27/9 với lưu lượng 450m3/s.
"Tuy nhiên, lúc 2h sáng 27/9, thủy điện Nhạn Hạc phía trên thông báo xả lũ 1.100m3/s. Tình huống lúc đó bất ngờ, bất khả kháng nên buộc chúng tôi phải thông báo khẩn cấp, xin xả 1.200m3/s", ông Thiết giải thích.
Phó chủ tịch UBND huyện Quỳ Châu Lê Hải Lý cho biết, các nhà máy thủy điện đều thực hiện xả lũ với lưu lượng lớn nhưng chỉ thủy điện Châu Thắng có thông báo gửi UBND huyện để có phương án cũng như thông báo tới nhân dân.
"Các nhà máy thủy điện khác chỉ thông báo về cho Ban chỉ đạo phòng chống thiên tai tỉnh cũng như Chi cục Thủy lợi nắm và thông tin. Khi UBND huyện nhận được thông báo thì lũ lớn cũng đã ùa về gây ngập lụt rồi. Nhân dân và địa phương kiến nghị UBND tỉnh có đánh giá toàn diện khách quan, khoa học về nguyên nhân, nhất là quy trình vận hành liên hồ chứa", ông Lý đề nghị.
Các dự án nhà máy thủy điện trên địa bàn tỉnh được đầu tư xây dựng và đưa vào khai thác, vận hành hằng năm phát điện với sản lượng trung bình gần 3 tỉ kWh, đóng góp ngân sách
Người dân ở thị trấn Tân Lạc, huyện Quỳ Châu cho biết, nước lũ về trong đêm, khoảng thời gian từ 2h30 - 3h sáng 27/9, lúc này nhiều người đang ngủ nên không kịp trở tay, di dời tài sản. Đây cũng là đợt mưa lũ lịch sử trong hơn 15 năm qua ở địa phương này.
Ông Nguyễn Trường Thành, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, chánh văn phòng Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự Nghệ An cho rằng, đơn vị nhận thông báo xả lũ từ các nhà máy thủy điện, sau đó phát thông báo này lên các phương tiện thông tin đại chúng như báo, đài địa phương.
"Còn nội dung thông báo cho UBND huyện, thị là trách nhiệm của nhà máy thủy điện, đơn vị trực tiếp vận hành liên hồ chứa, thực hiện trước khi xả lũ", ông Thành nói.
Theo Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Nghệ An, Công ty cổ phần Prime Quế Phong chưa tuân thủ đúng quy định. Vì theo quy định, thông báo vận hành xả lũ phải được ban hành trước khi thực hiện xả lũ ít nhất 4h đồng hồ.
Ngày 13/10/2023, Sở Công Thương Nghệ An thành lập Đoàn kiểm tra việc thực hiện Quy trình vận hành các hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc.
Nhiệm vụ, quyền hạn của Đoàn kiểm tra là tổ chức kiểm tra việc thực hiện Quy trình vận hành liên hồ, quy trình vận hành đơn hồ đối với các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc.
Xử lý vi phạm hoặc đề xuất phương án xử lý (nếu có) báo cáo UBND tỉnh, Giám đốc Sở Công Thương để được xem xét, giải quyết. Đối tượng kiểm tra là các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc. Thời gian kiểm tra là 5 ngày, kể từ ngày ký ban hành quyết định.
