Không cứ ngày lễ, tết, việc thu quá số tiền ghi trong vé, không trao vé cho khách đã trở thành vấn đề thường xuyên tại nhiều tuyến hành trình. Thậm chí tấm bảng niêm yết với hàng chữ kẻ vẽ đẹp mắt trên thành xe cũng chỉ dùng trang trí, trong khi các cơ quan quản lý thì lúng túng.
Vé ghi một đằng, thu tiền một nẻo
Ngồi trong xe khách có biển số 29B-0712 đi từ bến xe Yên Nghĩa đi Hòa Bình, tôi không thấy một khách nào hỏi vé. Khi tôi yêu cầu được đưa vé thì phụ xe bảo: “Lát nữa em gửi anh nhá”. Sau nửa chặng đường hỏi lại, tôi vẫn chỉ nhận được câu trả lời như cũ. Xe vào bến xe TP. Hòa Bình, tôi lại yêu cầu phụ xe đưa vé thì cậu bảo đợi để đi tìm người. Lúc sau cậu này quay lại, nói không có vé và bảo: “Nếu chiều anh quay về, em chắc chắn đưa cho”. Tại sao để có được tấm vé mà phải phiền hà đến thế. Đúng như phản ánh của người dân và xác nhận của một số lái xe, thì chiếc xe biển số trên thường dừng đỗ vô tư bắt khách ngay cổng bến, dọc đường đi và nhiều lần khiến khách phiền lòng vì thu tiền cước lộn xộn.
Theo quy định, hành khách đi ôtô muốn lên xe thì phải có vé. Song, đến 90% khách không có vé vẫn được xếp chỗ. Khi xe chuyển bánh được vài cây số, phụ xe mới bắt đầu thu tiền và ngay cả khi muốn có một tấm vé cũng rất đỗi nhọc nhằn. Tại sao lại ỉm vé, liệu có khuất tất ở đây? Mang những bức xúc đó hỏi ông Lê Ngọc Quản, Phó Giám đốc Sở Giao thông - Vận tải (GTVT) Hòa Bình cho biết: “Nếu khách yêu cầu lái, phụ xe đưa vé thì phải đưa, chứ không thể không đưa”.
Thêm một điều khó hiểu khác là vấn đề thu tiền cước ôtô thuộc Công ty CP ôtô Hà Nội chạy tuyến Hà Nội - Hòa Bình, anh Bùi Văn Hà (hành khách) phản ánh giá vé niêm yết 35.000đồng, nhưng thu thực đến 50.000đồng. Hỏi phụ xe thì cậu này giải thích: “Niêm yết là giá cũ rồi, với mức đó làm sao bọn em chạy được”. Anh Hà phản ánh thêm, trong một lần phụ xe thu 70.000đồng, nhưng hỏi vé thì được đưa hai tấm niêm yết 35.000đồng. Nghiêm trọng hơn, tuyến Yên Nghĩa đi Hòa Bình và ngược lại rất nhiều xe và sự nhập nhèm niêm yết trên thành xe một đằng, giá ghi trên vé và thực thu lại một nẻo cũng trở thành vấn đề nhức nhối. Đơn cử trên thành chiếc xe biển số 28B-00356 của HTX Vận tải Hành khách Hòa Bình, niêm yết giá vé là 35.000đồng, với hai loại vé 35.000đồng, nhưng thực thu là 45.000đồng. Hay như xe của Công ty Vận tải Hòa Bình (Đội xe Bình An 1), vé niêm yết là 38.000đồng (mua tại bến xe Yên Nghĩa), thực thu là 45.000đồng...
Qua kết quả khảo sát và kết quả xử phạt của Sở GTVT Hà Nội, đâu chỉ tuyến bến xe Yên Nghĩa đi Hòa Bình hoạt động lộn xộn, mà các tuyến Mỹ Đình, Giáp Bát... đi các tỉnh cũng có khá nhiều xe nhập nhèm không niêm yết giá vé, hoặc niêm yết trên thành xe một đằng, giá ghi trên vé và thực thu lại một nẻo.
Quản cách nào?
Luật pháp quy định, các doanh nghiệp (DN) có quyền tự đăng ký giá vé với liên cơ quan là Cục thuế, Sở GTVT, Sở Tài chính các địa phương và được cấp vé để lưu hành. Nhưng trong thực tế hoạt động, lại có hai hình thức thu thuế: khoán doanh thu và khấu trừ 10% tiền bán vé của các DN. Lợi dụng kẽ hở đó, không ít DN có thể in nhiều loại vé với các mức giá khác nhau nhằm “lập lờ đánh lận con đen”, trốn thuế và móc túi khách hàng. Và nếu thu thuế theo khấu trừ vé, thì đúng như lời các lãnh đạo bến xe Mỹ Đình, Yên Nghĩa: “Chẳng ai đi theo mà quản lý được!”.
Có một lời giải đáp mà ông Hoàng Mạnh Hùng, Trưởng phòng Quản lý Ấn chỉ (Cục thuế Hà Nội) và ông Nguyễn Mạnh Hoàn, Trưởng phòng Kiểm tra (Cục thuế Hòa Bình) đưa ra là: Các hoạt động thu tiền là phải cấp chứng từ, chiểu theo quy định này thì nhà xe không đưa vé cho hành khách là vi phạm pháp luật. Chưa nói đến chuyện có hành vi trốn thuế hay không. Hẳn là mỗi tài xế, phụ xe đều biết điều đó, nội dung ấy cũng được ghi trong các bảng quy định dán trên thành xe. Vậy vì sao chính họ không chấp hành, để bảo đảm quyền lợi của khách hàng là được hưởng bảo hiểm và giúp cho việc quản lý được thuận lợi hơn?
Chính việc quản lý phát hành vé, áp doanh thu vẫn còn những bất cập. Ngay như Chi cục Thuế TP. Hòa Bình, đơn vị được giao quản lý bốn hãng vận tải trên địa bàn, khi được hỏi cũng không chắc chắn mình đang quản lý bao nhiêu. Khi tôi đưa những tấm vé với mức giá “rẻ giật mình”, chính ông Lê Đức Huy, Đội trưởng Đội Kiểm tra thuế cũng thấy bất ngờ. Cũng theo lời ông Huy khẳng định, hằng năm đơn vị có đi kiểm tra, xử lý các DN vi phạm, nhưng khi hỏi con số cụ thể là bao nhiêu thì ông nói: “Chỉ có tổng kết xử lý chung tất cả các loại vi phạm, chứ không có tổng kết của riêng hoạt động vận tải”.
Ngay như Thanh tra Sở GTVT Hòa Bình, đơn vị đáng lẽ phải tích cực trong quản lý, xử lý các trường hợp vi phạm về trật tự xe khách, thu quá cước, không trao vé, thì từ đầu năm 2014 đến nay cũng chỉ xử phạt được 8 trường hợp. Còn Sở GTVT Hà Nội xử lý được 54 trường hợp. Với số lượng khiêm tốn như vậy, mức xử lý lại nhẹ, chỉ từ 150.000 - 350.000đồng/lần vi phạm, chẳng trách, các hãng vận tải mặc sức lộng hành!
Chế tài chưa đủ mạnh
Trước vấn đề nhức nhối đang diễn ra, ông Nguyễn Hồng Đạt, Trưởng phòng Quản lý vận tải - Sở GTVT Hà Nội cho rằng, quy định xử phạt 350.000đồng/lỗi vi phạm là quá thấp, không đủ sức răn đe đối với nhà xe vi phạm. “Cần phải tăng mức xử phạt, đủ mạnh”, ông Đạt kiến nghị.
Vậy không quản lý được việc xé vé, cuống vé thì liệu có thất thu thuế? Ông Hoàng Mạnh Hùng, Trưởng phòng Quản lý Ấn chỉ (Cục Thuế Hà Nội) trả lời: “Nhà nước quản lý thu thuế là quản lý công ty, chứ không quản lý ông lái xe. Trong khi đó DN khoán cho lái xe doanh thu, nên lái xe phải cố chạy để bắt khách. Cơ chế của công ty giao khoán cho tài xế, hàng tháng phải nộp tiền phần trăm theo thỏa thuận. Lái và phụ xe không trả vé cho khách là vi phạm, còn có trốn thuế hay không thì phải có quá trình kiểm tra thì mới có thể xác định được. Có quy định là cơ quan thuế xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra hằng năm, trình lên bộ rồi mới kiểm tra. Còn qua các tài liệu khiếu nại, nếu phát hiện DN nào có dấu hiệu vi phạm thì chúng tôi mới kiểm tra đột xuất”.
Rõ ràng, nỗi bất bình của hành khách là có cơ sở, khi cho rằng sự lúng túng trong quản lý vé cũng như cách tính thuế diễn ra biết bao năm, và tình trạng không chỉ ở một vài bến xe, tuyến đường, mà trong phạm vi cả nước. Chắc chắn ngân sách đã thất thu một khoản thuế không nhỏ. Để xốc lại công tác này, cần lắm tâm huyết và trách nhiệm của các cơ quan hữu trách. Mỗi tấm vé in ra cần được quản lý chặt chẽ, chứ không chỉ theo hình thức.
Anh Khoa
