LTS: Trên số báo 86 ra ngày 31/5/2015 đã đề cập vai trò và các sản phẩm tế bào gốc đang được sử dụng trong thẩm mỹ. Ðể bạn đọc hiểu rõ hơn các phương pháp làm đẹp bằng tế bào gốc, chúng tôi đăng tải bài viết về tế bào gốc làm trắng da - một phương pháp đang được ưa chuộng hiện nay.
Hình ảnh những cô người mẫu chân quê đen nhẻm bỗng một ngày trắng nõn trắng nà, tự tin tỏa sáng, danh nổi như cồn đang là hình mẫu hớp hồn không chỉ các đồng nghiệp showbiz mà với mọi cô gái vốn sở hữu màu da kém trắng. Rất nhiều kỹ thuật được áp dụng, rất nhiều phương tiện được dùng đến với mong muốn có được làn da trẻ thơ như các trang quảng cáo, trên... mạng. Nào là tắm trắng với thảo dược, mật ong, sữa non và hoa quả... đến dưỡng da với nano, nọc rắn và tinh trùng. Rồi các chất làm trắng bôi ngoài da và tiêm chích. Và bây giờ thì đến làm trắng da bằng tế bào gốc với chi phí hàng trăm triệu cho mỗi liệu trình. Tuy vậy, đắt tiền chưa hẳn là tốt và mới chưa hẳn đã là hay...
Hầu hết các dịch vụ làm trắng da được thực hiện không phải ở các cơ sở y tế và thường không phải do các bác sĩ chuyên khoa thực hiện.
Rõ ràng tế bào gốc là một lĩnh vực mới nhiều tiềm năng của y học và tên gọi tế bào gốc cũng thật là thời sự và hấp dẫn với toàn xã hội. Mặc dù ở Việt Nam việc sử dụng tế bào gốc để chữa bệnh vẫn đang được Bộ Y tế quản lý chặt ở mức nghiên cứu và thử nghiệm nhưng việc quảng bá và sử dụng tế bào gốc để làm đẹp thì đang bùng nổ trên thị trường ngoài tầm kiểm soát của cơ quan quản lý. Hàng ngày, hàng giờ các phương pháp làm đẹp bằng tế bào gốc và các chế phẩm tế bào gốc đang được quảng cáo rầm rộ trên các phương tiện truyền thông. Nhất là các sản phẩm tế bào gốc làm trắng da.
Có thể nói hầu hết các sản phẩm từ tế bào gốc đang được rao bán trên thị trường nước ta đều là hàng trôi nổi nhập theo kiểu xách tay hoặc là lách qua đường thực phẩm chức năng. Nhưng chúng lại được sử dụng bằng các kỹ thuật xâm lấn cơ thể như lăn kim, tiêm chích, thậm chí là tiêm tĩnh mạch... là những cách sử dụng như là thuốc điều trị ẩn chứa nhiều rủi ro nguy hại cho sức khỏe, kể cả tính mạng. Hãy xem qua một số sản phẩm như tế bào gốc Placenta Diamond Gold PDG hay tế bào gốc noãn thực vật ARCO plant Placenta,... Nhìn vào thành phần như quảng cáo ta nhận ra các chất nuôi dưỡng tế bào chẳng thấy đâu là tế bào gốc mà chỉ là dung dịch chứa các vitamin, protein và khoáng chất. Một số sản phẩm khác có thêm các chất chiết xuất từ tế bào gốc có thể là từ tế bào thực vật hay tế bào gốc của người có tác dụng kích thích sự hoạt động và tăng trưởng của tế bào gốc da và tế bào gốc tại vùng cơ thể được tiêm chích. Chưa thấy có sản phẩm tế bào gốc nào chứa tế bào gốc nguyên chất.Vì việc tách chiết, phân lập và bảo quản tế bào gốc là một quy trình không đơn giản và càng không thể bảo quản tế bào gốc trong một môi trường như những chai lọ mỹ phẩm thông thường. Nhưng theo quảng cáo thì chúng được “tung hô” lên như là tế bào gốc tinh khiết có quyền năng như những thần dược với đủ loại công dụng bổ dưỡng, trẻ hóa cho cơ thể và đặc biệt cho da. Nhưng nhìn kỹ vào thành phần ta vẫn thấy thường có vitamin C và glutathione là những chất từ lâu vẫn được các cơ sở thẩm mỹ tiêm chích để làm trắng da. Khi sử dụng các sản phẩm không rõ về xuất xứ, mập mờ về thành phần và công dụng như vậy thì ngoài những công dụng chưa chắc chắn sẽ không tránh khỏi rất nhiều nguy cơ khó lường. Ngay cả các trường hợp quảng cáo làm trắng da bằng tế bào gốc tự thân cũng chỉ là sự mập mờ gây ngộ nhận từ một kỹ thuật chiết tách huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) để điều trị bệnh và làm đẹp da. Việc sử dụng tế bào gốc mỡ trong thẩm mỹ cũng không phải là một trị liệu nhằm mục đích làm trắng da.
Muốn làm trắng da thì trước hết phải hiểu một cách khoa học rằng, màu sắc của da là yếu tố di truyền theo đặc điểm của từng chủng tộc. Và màu da trắng ít, trắng nhiều hay không trắng là do sự có mặt nhiều, ít hay không có của sắc tố da melanin. Sự có mặt của melanin là để bảo vệ da khỏi tác hại của những bức xạ có hại trong ánh nắng mặt trời mà chủ yếu là tia cực tím hay tia tử ngoại (UV). Tia cực tím là thủ phạm chính gây lão hóa da, xạm da, tăng sinh hắc tố melanin và có thể gây các u hắc tố (melanoma), thậm chí ung thư da. Rất may là thượng đế đã tạo ra tầng ozone cản lại hầu hết bức xạ có hại của ánh mặt trời và tạo hóa đã sinh ra melanin để che chở cho cơ thể khỏi bị các bức xạ mặt trời gây hại. Chính vì vậy mà người ở xứ lạnh xa mặt trời có màu da trắng và những cư dân ở xứ nóng gần đường xích đạo thường có da màu từ nâu đến đen như “củ súng”. Và đúng là thiếu gì thì thèm nấy. Người da trắng thì đua nhau đi tắm nắng còn người da màu như ở xứ ta thì xô nhau đi tắm trắng đổi đời. Tuy nhiên, đã gọi là yếu tố di truyền thì sự can thiệp thay đổi chỉ có tác dụng bên ngoài và tạm thời. Vì vậy, thực chất của việc tắm trắng chỉ là loại bỏ lớp tế bào sừng của da để da có màu sáng hơn và nếu tiêm chích chất làm trắng da như glutathione chỉ để ngăn cản sự tạo thành hắc tố melanin làm cho da bớt đen hoặc không đen trong thời gian tác dụng của thuốc (trung bình 6 tháng) chứ không thể nào thay đổi được làn da chủng tộc. Và màu trắng của da “không melanin” do dùng thuốc không phải là màu trắng tươi, hồng hào của người trắng bẩm sinh mà luôn cần phải có sự trợ giúp của phấn son để có màu da tươi trẻ như... da “photoshop”. Cơ chế tác dụng của các sản phẩm tế bào gốc thì lại khác. Tế bào gốc và các chế phẩm của nó có tác dụng bổ sung tế bào gốc trưởng thành, kích hoạt những tế bào gốc dự trữ ở da, bổ sung các dưỡng chất để tế bào gốc da sinh sôi phát triển, đẩy nhanh tốc độ thay thế các tế bào già, tăng sinh các thành phần khác của da như collagen, sợi elastic,... làm cho da trẻ lại, tươi mới và khỏe mạnh. Như vậy các sản phẩm tế bào gốc chỉ có thể làm sáng da chứ không thể làm trắng da. Dù sao thì để có được màu da trắng “nhân tạo” như vậy với sự trợ giúp của tế bào gốc thì sự đánh đổi không chỉ là tốn tiền mà còn là phải gánh chịu những nguy cơ cho sức khỏe.
Một sự thật dễ nhận biết cần cảnh báo cho những người muốn đi làm trắng da bằng tế bào gốc là hầu hết các dịch vụ này được thực hiện không phải ở các cơ sở y tế và thường không phải do các bác sĩ chuyên khoa thực hiện. Bởi vì đơn giản là hầu hết các sản phẩm này và các kỹ thuật này chưa được Bộ Y tế cho phép sử dụng. Vì vậy, nó thường được diễn ra ở các cơ sở làm đẹp thiếu những điều kiện vệ sinh y tế và không có những trang thiết bị cần thiết để xử trí khi gặp tai biến do tiêm chích. Trong những hoàn cảnh như vậy nếu dám làm (kể cả người làm và thân chủ) cũng thật là... liều mạng. Ngoài việc chưa chắc đạt được hiệu quả trắng da như mong muốn thì nguy cơ gặp những rủi ro cho sức khỏe là “nhỡn tiền”. Thận trọng và sáng suốt luôn luôn là lời khuyên cần thiết cho các khách hàng - bệnh nhân khi đi làm trắng da bằng tế bào gốc hay bằng bất cứ sản phẩm nào khác.
Mời độc giả đón đọc bài 2 "Mối nguy do tẩy trắng da bằng tế bào gốc" vào 14ngày 5/6/2015.
BS. Cao Ngọc Bích (Phó Chủ tịch Hội Phẫu thuật thẩm mỹ TP. Hồ Chí Minh)
