Nhãn là loại cây ăn quả có nguồn gốc từ Ấn Độ nhưng từ lâu đã được du nhập vào Việt Nam và trở thành một thứ đặc sản của nước ta.
Theo Đông y Việt Nam, quả nhãn có công dụng chữa bệnh rất tốt. Ruột nhãn thường được phơi, sấy khô gọi là long nhãn, quế viên hay nguyên nhục, dùng làm vị thuốc chữa bệnh.
Theo Tuệ Tĩnh, long nhãn là vị thuốc có vị ngọt, tính ấm, bình, không độc, giúp trừ vi trùng lao, bổ ích tâm tỳ, làm tăng trí nhớ, tăng tuổi thọ cho người già, cao tuổi.
Sách của Hải Thượng Lãn Ông chép lại cũng rất đề cao vị thuốc từ quả nhãn. Ông cho rằng đây là vị thuốc uống nhiều thì mạnh chí, thông minh; dùng lâu thì nhẹ mình, trẻ lâu.
Theo đông y, long nhãn được sử dụng dưới nhiều dạng như thuốc sắc, thuốc cao, thuốc hoàn, rượu thuốc… riêng rượu thuốc có thể ngâm phối hợp với các vị thuốc khác để bồi bổ cơ thể, chống mất ngủ, suy nhược thần kinh... và rất nhiều bệnh khác.
1. Công dụng của nhãn:
- Tốt cho hệ thần kinh: Nhãn đặc biệt tốt cho hệ thần kinh, đặc biệt là trong việc cải thiện chứng trầm cảm. Các hoạt chất có trong nhãn giúp thư giãn hệ thống dây thần kinh và tăng chức năng hoạt động của chúng. Chính vì thế, nhãn cải thiện rất tốt tình trạng mất ngủ.
- Tăng tuổi thọ: Công dụng tăng tuổi thọ của nhãn được rất nhiều sách cổ y văn nói đến. Theo khoa học hiện đại, sở dĩ nhãn giúp tăng tuổi thọ là do nó có các hoạt chất chống lại các phân tử gốc tự do trong cơ thể.
Với cơ chế này, nhãn còn giúp ngăn ngừa bệnh ung thư.
- Giàu vitamin C: Nhãn rất giàu vitamin C giúp đẹp da, tăng sức đề kháng chống lại các căn bệnh như cảm cúm, cảm lạnh.
- Phòng bệnh dạ dày: Nhãn tươi hoặc siro lấy từ cùi nhãn ngâm đường có thể sử dụng để phòng ngừa và điều trị bệnh đau dạ dày rất tốt.
- Cải thiện tuần hoàn máu: Nhãn tăng cường hấp thu sắt, giúp hạn chế bệnh thiếu máu và các nguy cơ mắc bệnh ở tuyến tụy.
2. Những "tác dụng phụ" của nhãn:
Quả nhãn và long nhãn là một vị thuốc quý. Những tính năng bồi bổ sức khỏe của nhãn là không thể phủ nhận được. Tuy nhiên, khi ăn nhãn cần lưu ý những "tác dụng phụ" sau:
- Nhãn vị ngọt, tính ấm nên thường gây nóng trong. Nhiều người không ăn nhãn vì nhãn gây nóng khiến cơ thể mọc mụn.
Thực ra, đây chỉ là một "tác dụng phụ" phổ biến nhất của nhãn. Những người hay nóng trong, da có mụn, mẩn ngứa thì không nên hạn chế ăn nhãn đề phòng tác dụng phụ trên.
- Nhãn có chứa một lượng chất đường lớn, vừa cung cấp nhiều năng lượng vừa cung cấp lượng đường lớn trong máu.
Theo các nhà khoa học, khoảng 300g quả nhãn cung cấp lượng đường tương đương với 1 bát cơm. Với người bình thường không sao, nhưng với người có bệnh tiểu đường thì ăn nhãn không có lợi vì nhãn khiến đường huyết tăng cao đột ngột rất nguy hiểm.
Hơn nữa, người thừa cân, béo phì, người muốn giảm cân cũng nên hạn chế ăn nhãn.
- Tác dụng phụ "trầm trọng" nhất của nhãn là đối với thai phụ. Với phụ nữ có thai, thể trạng thiên về âm hỏa hư, nóng trong, hay táo bón, rêu lưỡi khô, miệng đắng. Nếu ăn nhiều nhãn sẽ gây nóng trong, ra huyết, đau bụng, nguy hiểm hơn là gây động thai.
Vì vậy, phụ nữ mang thai không nên ăn nhiều nhãn. Đặc biệt thai phụ 7 - 8 tháng thì càng cần kiêng nhãn.
