Bệnh tự kỷ là rối loạn tâm thần kinh, nguyên nhân chính xác vẫn chưa được biết. Các triệu chứng của bệnh tự kỷ bao gồm các hành vi lặp đi lặp lại hoặc cưỡng bức, suy giảm xã hội, các rối loạn về giao tiếp và xử lý các thông tin. Trong những năm gần đây, có nhiều cách điều trị cho thấy mang lại một số hiệu quả để lựa chọn, một trong những cách điều trị như vậy là liệu pháp nghệ thuật.
Theo Hiệp hội Liệu pháp nghệ thuật Hoa Kỳ (American Art Therapy Association), “liệu pháp nghệ thuật là một nghề chăm sóc sức khỏe tâm thần, bằng cách sử dụng quá trình sáng tạo nghệ thuật để cải thiện và nâng cao thể chất, tinh thần và tình cảm của mọi người ở mọi lứa tuổi. Trên thực tế, liệu pháp nghệ thuật có thể rất khác biệt khi thực hành ở các cá nhân khác nhau. Đối với trẻ em và người lớn mắc chứng tự kỷ, liệu pháp nghệ thuật có thể là một cách thức tuyệt vời để mở cửa cho khả năng tự diễn tả hay tự biểu hiện.
Tại sao nên sử dụng liệu pháp nghệ thuật để trị chứng tự kỷ?
Liệu pháp nghệ thuật là một sự thay thế cho giao tiếp bằng miệng
Một trong những điểm nổi bật của rối loạn tự kỷ là khó khăn với giao tiếp bằng lời nói và tương tác xã hội. Trong một số trường hợp, người mắc chứng tự kỷ thực sự không nói được bằng lời nói: không thể sử dụng lời nói để giao tiếp một chút nào. Trong những trường hợp khác, người bị chứng tự kỷ có một thời gian khó xử lý ngôn ngữ để có được một cuộc nói chuyện trôi chảy và dễ dàng. Người bị chứng tự kỷ cũng có thể gặp khó khăn khi đọc ra các biểu hiện khuôn mặt và ngôn ngữ cơ thể. Kết quả là, người bị chứng tự kỷ có thể gặp khó khăn khi nói một câu chuyện đùa vui hoặc châm chọc trong một sự chân thành.
Liệu pháp nghệ thuật là lựa chọn khá hiệu quả để điều trị chứng tự kỷ.
Trong khi đó, nghiên cứu cho thấy nhiều người bị chứng tự kỷ có một khả năng phi thường để suy nghĩ trực quan trong “hình ảnh”. Nhiều người có thể biến khả năng sử dụng tốt trong xử lý những kỷ niệm, ghi hình ảnh và thông tin thị giác và thể hiện ý tưởng thông qua các hình vẽ hoặc các phương tiện truyền thông nghệ thuật khác. Nghệ thuật là một hình thức biểu hiện cần ít hoặc không có sự tương tác bằng miệng nhưng có thể mở ra cánh cửa để giao tiếp. Liệu pháp nghệ thuật tạo cơ hội cho các nhà trị liệu làm việc riêng với các cá nhân về phổ tự kỷ để xây dựng một loạt các kỹ năng theo cách có thể thoải mái hơn và hiệu quả hơn so với ngôn ngữ nói. Thể hiện cảm xúc và ý tưởng thông qua hình ảnh là rất tự nhiên đối với những người bị chứng tự kỷ và có thể là một cứu cánh cho những người tự kỷ khi muốn diễn đạt suy nghĩ.
Liệu pháp nghệ thuật có thể giúp cải thiện các kỹ năng xã hội
Người tự kỷ cũng có khuynh hướng gặp khó khăn trong các kỹ năng xã hội, như diễn giải giọng điệu và biểu hiện trên khuôn mặt và có thể cảm thấy không thoải mái với người khác. Tương tác một đối một, chẳng hạn như các cuộc đối thoại, thường cực kỳ đáng sợ và căng thẳng cho người mắc chứng tự kỷ. Đối với những người như vậy, làm việc cùng với một nhà trị liệu có thể được thoải mái hơn nhiều. Vì hai người cùng nhau tập trung vào việc tạo ra nghệ thuật, một liên kết mạnh mẽ có thể được tạo ra qua trung gian nghệ thuật mà không cần đến sự tương tác trực tiếp và đối mặt.
Nghệ thuật cũng có thể là một người hỗ trợ tuyệt vời trong việc hình thành các mối quan hệ với bạn bè. Hợp tác, chia sẻ, tôn trọng và các kỹ năng xã hội khác có thể được thực hiện trong một môi trường sáng tạo nghệ thuật tự nhiên. Những người bị chứng tự kỷ cũng có thể gặp khó khăn để hiểu được quan điểm của người khác; nhưng khi nhìn vào một tác phẩm nghệ thuật của bạn bè có thể cung cấp thông tin một cách cụ thể để “xem” quan điểm của người khác. Làm việc cùng nhau trong các dự án nhóm có thể thúc đẩy sự hợp tác và ý thức chấp nhận.
Liệu pháp nghệ thuật có thể giải quyết rối loạn xử lý cảm giác
Liệu pháp nghệ thuật là cách lý tưởng để giải quyết các rối loạn cảm giác, một vấn đề phổ biến trong chứng tự kỷ, góp phần tạo ra những cảm xúc và hành vi khó khăn, nhưng thường bị bỏ sót. Dường như những cảm giác vô hại hằng ngày, chẳng hạn như ánh sáng đèn huỳnh quang, tiếng ồn của tủ lạnh có thể gây khó chịu hoặc thậm chí tra tấn đối với những người bị chứng tự kỷ. Khi bị kích thích quá mức, những người bị chứng tự kỷ có thể bị kích động, tránh né hoặc chỉ đơn giản là “đóng cửa” để thoát khỏi những kích thích khó chịu.
Một trong những mục tiêu phổ biến nhất trong liệu pháp nghệ thuật là tăng khả năng chịu đựng các kích thích khó chịu, đồng thời tập trung vào hoạt động sáng tạo nghệ thuật nhiều hơn. Vì nghệ thuật đương nhiên là thú vị đối với hầu hết trẻ em mắc chứng tự kỷ hoặc không mắc chứng tự kỷ, chúng có nhiều khả năng tập trung cao trong quá trình sáng tạo nghệ thuật vui nhộn.
Thực tế, đã có nhiều nghiên cứu về tác động của liệu pháp nghệ thuật đối với người tự kỷ. Trong một số trường hợp, liệu pháp nghệ thuật đã mở ra cả thế giới cơ hội đáng kể cho một cá nhân bị chứng tự kỷ có tài năng nghệ thuật. Trong những trường hợp khác, liệu pháp nghệ thuật đã tạo ra cơ hội cho liên kết cá nhân trong cộng đồng. Các kết quả khác có thể bao gồm: Cải thiện khả năng tưởng tượng và suy nghĩ một cách tượng trưng; Cải thiện khả năng nhận biết và đáp ứng các biểu hiện trên khuôn mặt; Cải thiện khả năng quản lý các vấn đề về cảm giác; Nâng cao kỹ năng vận động tốt. Và rõ ràng liệu pháp nghệ thuật là một lựa chọn khá hiệu quả cho những người mắc chứng tự kỷ hiện nay.
