Loãng xương ở phụ nữ và cách ngăn ngừa

1. Tại sao phụ nữ lại bị loãng xương nhiều hơn nam giới?

Loãng xương được gọi là căn bệnh "thầm lặng" vì nó thường âm thầm phát triển mà không gây ra bất kỳ triệu chứng đáng chú ý nào. Theo TS.BS. Bùi Hải Bình, Trung tâm Cơ Xương Khớp bệnh viện Bạch Mai, loãng xương là tình trạng mật độ xương giảm, vi cấu trúc xương bị tổn thương dẫn đến suy giảm chất lượng xương khiến xương yếu, giòn hơn và gây tăng nguy cơ gãy xương.

Có nhiều nguyên nhân gây ra loãng xương, có thể tạm xếp vào loãng xương nguyên phát (chiếm trên 90% các trường hợp loãng xương), bao gồm loãng xương sau mãn kinh (loãng xương typ I) và loãng xương tuổi già (loãng xương typ II); và loãng xương thứ phát (< 10%) do các nguyên nhân bệnh lý và thuốc.

Một người loãng xương có thể có nhiều yếu tố nguy cơ (nguyên nhân) khác nhau cùng góp phần gây ra tình trạng này như tuổi tác, thay đổi hormone, thiếu hụt vitamin và khoáng chất, uống quá nhiều rượu và hút thuốc, tình trạng sức khỏe hiện tại (bao gồm các tình trạng ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết, suy giảm miễn dịch, bệnh đường tiêu hóa, viêm khớp dạng thấp, rối loạn ăn uống, một số loại ung thư và thuốc điều trị).

Đối với phụ nữ có một số yếu tố nguy cơ riêng khiến họ dễ mắc bệnh loãng xương hơn, bao gồm:

- Mang thai và cho con bú: Mật độ xương có thể giảm nhẹ ở phụ nữ trong thời kỳ mang thai và cho con bú do tăng nhu cầu can xi, tăng huy động canxi từ xương. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng sự suy giảm tạm thời này không làm tăng nguy cơ loãng xương sau này.

- Mãn kinh: Hormone estrogen của nữ rất cần thiết cho xương khỏe mạnh. Sau thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen giảm, có thể dẫn đến mật độ xương giảm nhanh chóng. Phụ nữ có thể mất tới 10% khối lượng xương trong 5 năm sau khi mãn kinh. Bên cạnh đó, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh loãng xương cao hơn nếu mãn kinh sớm (trước 45 tuổi), cắt bỏ tử cung trước 45 tuổi, đặc biệt khi buồng trứng cũng bị cắt bỏ, không có kinh nguyệt trong hơn 6 tháng do tập thể dục quá sức hoặc ăn kiêng quá mức.

- Mật độ xương thấp hơn: TS.BS. Bùi Hải Bình cho biết, phụ nữ có xương nhỏ hơn, vỏ mỏng hơn nam giới nên tình trạng loãng xương cũng gặp nhiều hơn, nguy cơ gãy xương cao hơn. Phụ nữ cũng có các yếu tố khác ảnh hưởng đến mật độ xương như khối lượng xương đỉnh thấp hơn hay độ tuổi bắt đầu mất xương trẻ hơn nam giới.

- Các yếu tố xã hội và sinh hoạt khác: Ngoài những nguyên nhân nêu trên, còn có một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mắc loãng xương ở phụ nữ như thiếu cân (để giữ dáng); chế độ ăn thiếu canxi, protein là những chất cần thiết cho xương; ít vận động hoạt động thể lực, che chắn quá kỹ khi ở ngoài trời khiến cơ thể không hấp thụ được vitamin D...

2. Cách phòng ngừa loãng xương ở phụ nữ có gì đặc biệt?

Phòng ngừa loãng xương ở phụ nữ cần chú ý đến các giai đoạn thay đổi nội tiết tố như mang thai, đặc biệt là thời kỳ mãn kinh với một số biện pháp cụ thể về dinh dưỡng, tập luyện cũng như ngăn ngừa một số tình trạng sức khỏe khác.

2.1 Thực hiện dinh dưỡng hợp lý

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng lành mạnh tổng thể, việc bổ sung đủ canxi và vitamin D cũng rất quan trọng đối với sức khỏe xương ở phụ nữ. Canxi giúp xương chắc khỏe, vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi từ thực phẩm. Trước khi mãn kinh, phụ nữ nên bổ sung 1.000 mg canxi và 800 IU vitamin D mỗi ngày từ chế độ ăn uống và/hoặc thực phẩm bổ sung. Sau khi mãn kinh, lượng bổ sung là 1200 mg canxi và 1.000 IU vitamin D.

2.2 Tập luyện kháng lực đều đặn

Xương giống như cơ ở chỗ càng sử dụng nhiều thì xương càng trở nên khỏe mạnh hơn. Do đó, tạo áp lực lên xương thông qua các bài tập va chạm và chịu lực có thể giúp xương chắc khỏe. Các hoạt động như đi bộ nhanh, chạy bộ, khiêu vũ, leo cầu thang và các môn thể thao như quần vợt, cầu lông... tạo áp lực lên xương, từ đó kích thích sự hình thành xương, tăng mật độ và làm chậm quá trình mất xương.

Tập luyện sức bền (nâng tạ hoặc sử dụng máy tập tạ hay dây kháng lực) cũng có thể giúp tăng cường cơ bắp và xương chắc khỏe hơn. Ngoài ra, cơ bắp khỏe mạnh cũng hỗ trợ giữ thăng bằng, giảm nguy cơ té ngã và gãy xương. Lượng hoạt động thực hiện mỗi ngày hoặc mỗi tuần phụ thuộc rất nhiều vào thể lực, sức khỏe tổng thể và mục tiêu của mỗi người do đó, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu một thói quen mới để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu.

2.3 Xây dựng lối sống lành mạnh

- Không hút thuốc: Hút thuốc làm tăng nguy cơ gãy xương nên không hút hoặc bỏ thuốc lá là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa tình trạng này.

- Uống rượu có chừng mực: Quá nhiều rượu có thể gây hại cho xương. Ngoài ra, uống quá nhiều cùng một lúc hoặc kết hợp với một số loại thuốc nhất định có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng và dẫn đến té ngã. Do đó, để ngăn ngừa loãng xương, phụ nữ nên uống rượu có chừng mực, tối đa là một ly mỗi ngày.

- Sử dụng thuốc: Sử dụng liệu pháp thay thế hormone có thể làm giảm nguy cơ loãng xương ở phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi áp dụng để tránh rủi ro.

Mời bạn xem tiếp video: