Clip 3D mô tả tổng quan cơ bản về giải phẫu mô xương, bao gồm các tế bào gốc tạo máu và các tế bào xương (tế bào tạo xương và hủy cốt bào), nguyên nhân, phòng ngừa và điều trị. (Nguồn: Youtube/ Nucleus Medical Media)
Trong một hội nghị loãng xương cách đây vài năm, một báo cáo tổng kết xem có bao nhiêu phần trăm bệnh nhân gãy xương hông được điều trị loãng xương sau khi mổ. Thật buồn là ở Việt Nam, tỉ lệ này là 0%. Chỉ một chút an ủi, là còn một số nước không có tên trong danh sách, vì ở nước họ còn không có ai quan tâm đến loãng xương để mà tổng kết.
Tất nhiên, tôi không chịu con số 0% này, vì ít nhất, những bệnh nhân gãy xương hông mổ ở chỗ chúng tôi được điều trị loãng xương sau mổ. Nhưng tôi không cãi được, bởi vì, vào thời điểm đó, ở hầu hết các trung tâm lớn, không mấy bác sĩ ngoại khoa quan tâm đến vấn đề này.
Cách đây khoảng 10 năm, thông tin về y tế của chúng ta dường như đóng kín. Có lần, tôi được một bệnh viện mời hội chẩn. Đó là một ca u tủy. Họ mời các bác sĩ bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình, nhưng các bác sĩ CTCH nói là u tủy thuộc Ngoại Thần kinh. Thật buồn khi bác sĩ Nội thần kinh mời hội chẩn đã làm ở bệnh viện Chợ Rẫy gần chục năm, mới chuyển qua bệnh viện đó 3 năm. Và bệnh viện Chợ Rẫy thì mổ u tủy từ trước năm 1975, lại là nơi duy nhất mổ loại bệnh đó ở miền Nam trong một thời gian dài.
Tương tự vậy, tôi rất bức xúc khi mổ cột sống, gặp những trường hợp bắt vít vào xương sống, dùng tay rút vít ra được, do xương quá xốp. Tìm hiểu tài liệu, mới biết là trên đời này có bệnh loãng xương. Khi qua Nhật, thấy người ta mổ cho bệnh nhân trên 100 tuổi, mới biết loãng xương là có thể chữa được. Tìm hiểu sâu về loãng xương mới biết, trong bệnh viện mình đã có người nghiên cứu cái này từ lâu rồi.
Khi thành lập phòng khám, cơ duyên giúp chúng tôi kết hợp được với Hội loãng xương TP.HCM, và Hội Phẫu thuật Cột sống Tiên tiến Thế giới (ISASS), rồi chúng tôi lại có dịp trang bị những phương tiện chuyên biệt cho loãng xương như máy đo loãng xương DXA đời mới nhất (ở thời điểm mua), hệ thống xét nghiệm đủ sức xét nghiệm những marker chu chuyển xương phức tạp nhất. Từ đó, rất nhiều vấn đề được sáng tỏ, và hàng loạt qui trình của chúng tôi được thay đổi.
Đọc đến đây, có lẽ các bạn nghĩ rằng chúng tôi đang quảng cáo. Không, chúng tôi phải nhấn mạnh những gì chúng tôi đã làm, để các bạn thấy rằng, những điều chúng tôi nói về loãng xương là đúc kết từ những bức xúc của chúng tôi. Giống như những bạn đang nghĩ rằng chúng tôi đang quảng cáo, nhiều bệnh nhân đã không đồng ý đo loãng xương khi chúng tôi yêu cầu, vì nghĩ rằng chúng tôi đang tìm cách moi tiền của họ.
Trong phạm vi một bài báo, tôi không thể nói nhiều, chỉ đưa ra đây một số ý kiến về tầm quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị loãng xương.
Thứ nhất, loãng xương không phải chỉ liên quan đến người giàu. Loãng xương là bệnh của mọi người.
Thứ hai, điều đáng sợ nhất của loãng xương là gãy xương. Gãy xương do loãng xương là thảm họa đối với bệnh nhân, gia đình và xã hội.
Thứ ba, muốn không bị gãy xương do loãng xương, phải tầm soát loãng xương. Phương pháp xác định loãng xương duy nhất được Tổ chức Y tế Thế giới công nhận là tiêu chuẩn vàng, là đo loãng xương bằng máy DXA. Ngoài đo loãng xương, việc xác định khả năng gãy xương trong vòng 10 năm (chỉ số FRAX) có giá trị cao trong quyết định điều trị loãng xương.
Những đối tượng dễ bị loãng xương cần được đo loãng xương gồm có: Phụ nữ sau mãn kinh hoặc trên 50 tuổi, đàn ông trên 60 tuổi, và những người nằm lâu, suy giáp, suy thận, còi xương, có rối loạn hấp thu ruột, có bệnh viêm khớp dạng thấp, hút thuốc lá, uống nhiều cà phê…
Khi xác định có loãng xương, cần được điều trị loãng xương bằng các thuốc chống hủy xương, kích thích tăng sinh xương, từ 3-5 năm, điều trị bệnh nền (nếu có). Song song đó, phải bổ sung can xi và vitamin D3, tập luyện thể thao, phòng chống té ngã.
Ngoài ra, những bệnh nhân có chỉ định mổ vào xương cần được tầm soát loãng xương trước mổ, để quyết định phương pháp mổ phù hợp.
Và điều cuối cùng, việc phòng ngừa loãng xương cần được thực hiện từ khi còn trong bào thai và nhũ nhi, bằng cách cung cấp đủ dinh dưỡng cho mẹ. Sau đó chú ý chế độ ăn, dùng những thức ăn giàu can xi như sữa, pho mát, trứng, cá nhỏ (ăn cả xương)… Vận động, thể dục thể thao, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Khi nằm trong diện có nguy cơ loãng xương, cần đo loãng xương 1 hoặc 2 năm một lần.