Ai là đối tượng cần đo mật độ xương để chẩn đoán sớm tình trạng loãng xương? Cách phòng ngừa loãng xương thế nào mới hiệu quả?
Loãng xương khiến xương trở nên giòn và yếu do thiếu canxi và vitamin. Khi đó, xương khó chịu được áp lực (trọng lượng), một số người có thể bị giảm chiều cao tới 3 cm, những người khác bị đau lưng sau ngã hoặc khi nâng vật nặng.
Ở người loãng xương, xương trở nên cực kỳ giòn, có thể gãy do tác động rất nhẹ hoặc thậm chí do cử động xoắn mạnh, kể cả hắt hơi. Gãy xương cột sống dễ xảy ra, có thể dẫn đến tê liệt và làm giảm chất lượng cuộc sống.
Phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ cao bị loãng xương do suy giảm estrogen – một loại nội tiết tố quan trọng giúp duy trì khối lượng xương.
Các phương pháp điều trị và phòng ngừa có thể giúp duy trì hoặc tăng cường khối lượng xương. Nếu đã được chẩn đoán loãng xương, các liệu pháp hiện nay có thể làm chậm quá trình mất xương hoặc tăng mật độ xương.
Biểu hiện lâm sàng loãng xương
Loãng xương thường chỉ biểu hiện khi mật độ xương giảm trên 30%. Các dấu hiệu có thể xuất hiện tự nhiên theo thời gian, sau chấn thương nhẹ hoặc tình cờ phát hiện qua chụp X-quang:
- Đau xương, đau lưng cấp hoặc mạn tính.
- Biến dạng cột sống: gù, vẹo, giảm chiều cao do gãy lún thân đốt sống.
- Đau ngực, khó thở, chậm tiêu… do biến dạng lồng ngực và cột sống.
- Gãy xương thường gặp ở đầu dưới xương quay, cổ xương đùi, đốt sống (lưng và thắt lưng), thường xuất hiện sau chấn thương rất nhẹ, thậm chí không rõ nguyên nhân.
Loãng xương khiến xương trở nên giòn và yếu do thiếu canxi và vitamin.
Ai cần đo mật độ xương?
Đo mật độ khoáng xương (BMD) là phương pháp an toàn, không đau, giúp cung cấp thông tin về cấu trúc xương.
Chẩn đoán được thực hiện theo tiêu chuẩn WHO, thường dựa trên đánh giá cột sống thắt lưng và xương hông, kết quả biểu thị bằng số độ lệch chuẩn.
Chụp X-quang cũng hỗ trợ xác định vùng xương bị ảnh hưởng, phát hiện dấu hiệu nứt, mỏng xương hoặc gãy xương, hẹp ống sống.
Người trưởng thành cần đo mật độ xương:
- Phụ nữ ≥ 65 tuổi. Nam giới ≥ 70 tuổi.
- Phụ nữ sau mãn kinh < 65 tuổi hoặc nam giới < 70 tuổi có yếu tố nguy cơ.
- Tiền sử gãy xương.
- Tiền sử gia đình có người từng gãy xương do loãng xương.
- Hút thuốc lá, uống nhiều rượu, giảm chiều cao, gù cột sống.
- Bệnh lý gây mất chất khoáng xương: cường giáp, cường cận giáp, hội chứng Cushing, suy thận mạn, kém hấp thu, tiểu đường,
- Người có chế độ ăn nghèo dinh dưỡng kéo dài…
Trẻ em được chỉ định đo mật độ xương, khi:
- Sử dụng corticosteroid điều trị trên 3 tháng.
- Mắc bệnh ác tính, đang điều trị hóa trị hoặc xạ trị.
- Mắc bệnh lý nội tiết ảnh hưởng đến xương: cường giáp, cường cận giáp, thiếu hormone tăng trưởng, hội chứng Cushing.
- Có rối loạn xương bẩm sinh hoặc bất thường: xương thủy tinh, xương "hóa đá", phơi nhiễm fluor kéo dài.
- Mắc bệnh mạn tính: suy thận mạn, viêm khớp dạng thấp.
- Trẻ bị rối loạn ăn uống (biếng ăn tâm lý, chứng ăn ói).
- Trẻ suy dinh dưỡng.
- Trẻ mắc bệnh nhuyễn xương, thiếu vitamin D.
Cách phòng ngừa loãng xương
- Tập thể dục thường xuyên: lựa chọn các bài tập phù hợp giúp tăng sức mạnh xương và cơ, đặc biệt quan trọng với người lớn tuổi.
- Tránh chất kích thích: không hút thuốc, hạn chế rượu bia và các chất gây hại cho xương khớp. Khám sớm khi có dấu hiệu bất thường: đau xương khớp, đau cơ, chuột rút.
- Không lạm dụng thuốc: đặc biệt là corticoid, vì có thể làm nặng thêm tình trạng loãng xương.
- Cẩn trọng trong sinh hoạt: thực hiện biện pháp an toàn để tránh ngã, chấn thương, nhất là ở người cao tuổi.
- Bổ sung canxi và vitamin D: qua chế độ ăn hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
- Đo mật độ xương định kỳ: ở nhóm nguy cơ cao để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
