Ngày 29/3/2021, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, hiện Trung tâm đang điều trị cho một bệnh nhân bị ngộ độc nặng, đã bị ngừng tim ở tuyến trước sau khi ăn một loại cua. Nguyên nhân ban đầu được xác định do độc tố trong cua mặt quỷ gây ra.
Theo lời kể của người nhà, bệnh nhân Đỗ Văn Ch. (46 tuổi, ở Tĩnh Gia, Thanh Hóa) làm nghề đi biển, vào khoảng 2h ngày 27/3, bệnh nhân có ăn 1- 4 con cua đã được luộc chín (người dân địa phương gọi loài cua này là “còng chữ thập”).
Sau ăn khoảng 2h, bệnh nhân thấy mệt kèm buồn nôn, nôn nhiều và tê bì miệng, lưỡi, chân tay. Bệnh nhân được các anh em trên thuyền đưa vào bờ và đến cấp cứu tại Bệnh viện đa khoa Hợp Lực Tĩnh Gia trong tình trạng nói khó, yếu nhẹ tứ chi.
Đến khoảng 9h, bệnh nhân yếu không thể nói được, không cử động được tay chân, khó thở, suy hô hấp và ngừng tuần hoàn. Được các bác sĩ hồi sức, ép tim, bệnh nhân đã có mạch trở lại và được chuyển đến Trung tâm Chống độc của Bệnh viện Bạch Mai.
Mẫu cua tương tự loại cua bệnh nhân đã ăn được người nhà mang tới Trung tâm Chống độc.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên xác nhận: Vào lúc 14h30 ngày 27/3, Trung tâm Chống độc tiếp nhận bệnh nhân Đỗ Văn Ch. được chuyển đến từ tuyến trước trong tình trạng hôn mê, liệt hoàn toàn, dùng thuốc vận mạch, bóp bóng và đặt nội khí quản. Bệnh nhân được chẩn đoán sơ bộ là ngộ độc cua mặt quỷ.
Hiện bệnh nhân được điều trị hồi sức, thở máy, vận mạch, hạ thân nhiệt chỉ huy để bảo vệ não. Tình trạng ngộ độc của bệnh nhân rất nặng, cần được theo dõi chặt chẽ và điều trị tích cực. Tiên lượng của bệnh nhân rất dè dặt, chưa thể nói trước điều gì.
Trước đó cũng đã xảy ra một số vụ ngộ độc cua mặt quỷ, đáng nói nhất là trường hợp bệnh nhân quê ở xã Vĩnh Trinh, huyện Vĩnh Thạnh, Cần Thơ mới chỉ ăn hai cái càng cua được 10 phút đã bị tê đầu lưỡi, tê hai tay lan xuống chân, rồi khó thở… Rất may bệnh nhân được cứu sống.
Độc tố gây chết người cực mạnh
Cũng theo BS. Nguyên, ở Việt Nam hiện có ít nhất 3 loại cua biển độc được biết tới là Cua mặt quỷ (tên khoa học là Zosimus aeneus); Cua hạt (Platypodia granulosa) và Cua Phờ lo ri đa (Atergastis floridus), được phân bố ở các vùng biển của miền Trung, Nha Trang và một số vùng khác. Trong phần thịt và trứng của cua có chứa một vài loại độc tố khác nhau.
Đáng chú ý là độc tố tetrodotoxin, gonyautoxin và saxitoxin. Đặc điểm của các độc tố này là bền vững với nhiệt, tức là vẫn giữ nguyên sau khi nấu chín. Đây là độc tố cực mạnh với hệ thần kinh, chỉ cần 0,5mg đã có thể gây tử vong cho người lớn.
Khi xâm nhập vào cơ thể, độc tố này gây liệt tất cả các cơ, ban đầu có biểu hiện tê bì môi lưỡi chân tay, sau đó là liệt tất cả các cơ, đồng tử giãn, có thể co giật, tụt huyết áp, loạn nhịp tim. Phần lớn những trường hợp tử vong là suy hô hấp do liệt các cơ.
Hiện bệnh nhân vẫn trong tình trạng hôn mê, tiên lượng dè dặt.
Diễn biến ngộ độc cua mặt quỷ rất nhanh, có thể xuất hiện sau ăn trong vòng vài tiếng trở lại. Nhiều trường hợp bệnh nhân ăn ngoài biển, trên tàu, trên đảo, bị ngộ độc và khi đưa vào bờ thì không kịp cứu chữa, đã có trường hợp bị tử vong trên đường tới viện.
Loại cua mặt quỷ này được người dân địa phương gọi là "còng chữ thập", có chứa độc tố gây ngộ độc rất mạnh nên người dân tuyệt đối không nên ăn
Cũng giống như cá nóc, những loại cua này không biết trước độc tố đến mức độ nào, có người đã từng ăn có thể không sao. Gia đình bệnh nhân Ch. kể trước đây đã từng ăn loài cua này một vài lần nhưng không có hiện tường gì, đến lần này thì bị ngộ độc.
Những người dân đi biển cũng nên dự trữ mang theo than hoạt để trong trường hợp nghi ngờ ngộ độc có thể gây nôn và uống ngay tại chỗ để giải độc. Trên tàu, thuyền đi biển cũng nên trang bị các phương tiện cấp cứu ban đầu.
Các ngư dân cũng cần được tập huấn các kiến thức sơ cứu ban đầu để có thể sơ cứu tại chỗ cho bệnh nhân trước khi đưa đến cơ sở y tế gần nhất.
