Loài bò sát quý hiếm thường bỏ lại một phần cơ thể khi chạy trốn

Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình) là một "bảo tàng sinh học" với hơn 1.398 loài động vật đã được ghi nhận. Trong đó, có khoảng 100 loài bò sát, nhiều loài đặc hữu quý hiếm chỉ tồn tại trong vùng núi đá vôi này.

Nổi bật trong đó có loài thạch sùng Phong Nha (Cyrtodactylus phongnhakebangensis). Đây là một loài thạch sùng thuộc họ Gekkonidae, được phát hiện lần đầu vào năm 2002 trong lâm phần Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và chính thức mô tả năm 2003 bởi Tiến sĩ Thomas Ziegler cùng cộng sự.

Thạch sùng Phong Nha có kích thước nhỏ, chiều dài thân trung bình khoảng 7,5 cm, với lớp vân sẫm đặc trưng gồm 4 - 5 vệt ngang chạy dọc lưng. Hình thái này giúp chúng ngụy trang hiệu quả trong môi trường hang động và vách đá vôi, nơi chúng sinh sống chuyên biệt.

Loài này chủ yếu hoạt động về đêm, săn bắt côn trùng nhỏ làm nguồn thức ăn chính. Các nghiên cứu cho thấy thạch sùng Phong Nha có khả năng thích nghi cao với điều kiện môi trường khắc nghiệt của hệ thống hang động đá vôi, bao gồm độ ẩm cao và ánh sáng hạn chế.

Một đặc điểm đáng chú ý của thạch sùng Phong Nha là khả năng tự rụng đuôi khi bị kẻ săn mồi tấn công hoặc đe dọa. Sau khi rụng, phần đuôi sẽ tiếp tục rung lắc mạnh, thu hút sự chú ý của kẻ thù, cho phép cơ thể chính thoát khỏi nguy hiểm. Cơ chế này được gọi là chiến thuật "mồi giả", thường thấy ở một số loài thằn lằn và thạch sùng.

Tuy nhiên, chiến thuật này có những hệ quả lâu dài. Trong quá trình tái tạo đuôi, thạch sùng Phong Nha giảm cường độ hoạt động và di chuyển chậm chạp hơn, làm tăng nguy cơ bị tấn công lần nữa. Đuôi mới sau khi mọc thường không hoàn toàn giống đuôi gốc về cấu trúc và chức năng, ảnh hưởng đến khả năng cân bằng và dự trữ năng lượng.

Thạch sùng Phong Nha được xác định là loài đặc hữu, chỉ phân bố trong lâm phần Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Hiện chưa có bằng chứng khoa học ghi nhận sự hiện diện của chúng ở các khu vực khác.

Quy mô quần thể nhỏ và môi trường sống hẹp (chủ yếu trong hệ thống hang động đá vôi) làm tăng tính dễ tổn thương của loài này trước các tác động từ con người, như khai thác du lịch không kiểm soát, ô nhiễm, hoặc phá hủy môi trường sống. Điều này đặt thạch sùng Phong Nha vào danh sách các loài cần được ưu tiên bảo vệ.

Thạch sùng Phong Nha là một minh chứng cho sự đa dạng sinh học độc đáo của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Để bảo tồn loài này, cần thực hiện các biện pháp như hạn chế xâm nhập vào hang động, giám sát quần thể định kỳ, và nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ hệ sinh thái đá vôi. Các nghiên cứu sâu hơn về số lượng và phân bố của loài cũng là cần thiết để đưa ra chiến lược bảo tồn hiệu quả.

Hàng loạt động vật quý hiếm đang sống khỏe ở Tây Nguyên

SKĐS - Những cánh rừng tự nhiên với diện tích rộng lớn ở Tây Nguyên đang là nơi sinh sống, phát triển của nhiều động vật quý hiếm có tên trong sách đỏ Việt Nam và thế giới.