Nhiều nghiên cứu cho thấy âm nhạc trị liệu mang lại lợi ích cho sức khỏe tim mạch, làm giảm căng thẳng và giảm lo âu. Tác động tích cực của liệu pháp âm nhạc thường hiệu quả trên các triệu chứng trầm cảm, sự hài lòng và sự sáng tạo ở bệnh nhân cao tuổi mắc bệnh tim mạch. Tuy nhiên, liệu pháp âm nhạc trong tim mạch cũng đề cập đến các vấn đề quan trọng về tim mạch như nhịp tim, huyết áp và chức năng tim sinh lý bình thường.
Sinh lý học của hệ thống tim mạch lão hóa có tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Sự phát triển bệnh lý liên quan chủ yếu đến sự lão hóa của tế bào cơ tim, suy tim mạn tính và các yếu tố nguy cơ mạch vành phức tạp đan xen, đặc biệt là tăng huyết áp và tăng nhịp tim lúc nghỉ ngơi.
Đặc biệt là ở những bệnh nhân lớn tuổi, bệnh tim mạch với nhiều bệnh đi kèm có thể gây ra nhiều rối loạn phức tạp, bao gồm sự tự lực không ổn định, lo lắng và trầm cảm, thiếu vận động thể chất, ít giao tiếp xã hội và dùng nhiều thuốc một lúc. Những người già với bệnh tật mạn tính như bệnh tim mạch vành, viêm khớp, bệnh phổi mạn tính đều tăng mức độ chán nản và giảm hưởng thụ hạnh phúc, làm ảnh hưởng đến ý chí để sống.
Liệu pháp âm nhạc và những rối loạn tim mạch
Các thống kê cập nhật Hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA 2015) khẳng định rằng: tổng số bệnh nhân tim mạch điều trị nội trú tăng 28% từ năm 2000 đến năm 2010, từ 5.939.000 - 7.588.000 người. Các tác giả lưu ý rằng: các bằng chứng hiện tại hỗ trợ một loạt các chiến lược bổ sung để cải thiện sức khỏe tim mạch, bao gồm các phương pháp tập trung vào cá nhân, hệ thống chăm sóc sức khỏe và cộng đồng. Trong bối cảnh này, liệu pháp âm nhạc có thể được coi là một sự can thiệp bổ sung hiệu quả ở những bệnh nhân tim mạch cao tuổi với thực tế thường dùng nhiều thuốc và/hoặc đi kèm rối loạn tâm thần.
Âm nhạc với người cao tuổi có tác dụng trị liệu tim mạch.
Dịch tễ học tim mạch là một thách thức chăm sóc sức khỏe trên toàn thế giới, là nguyên nhân chính gây tử vong và tàn tật trên toàn thế giới và là “kẻ giết người lớn nhất” ở nhiều quốc gia. Trong bối cảnh này, yếu tố hỗ trợ thúc đẩy áp dụng liệu pháp âm nhạc tim mạch cho người lớn tuổi bao gồm những điều sau đây:
Trầm cảm và bệnh tim mạch dường như tạo thành vòng luẩn quẩn củng cố lẫn nhau, cho thấy một mối quan hệ nhân quả giữa hai tình trạng bệnh lý này. Trong các tình trạng bệnh lý không can thiệp điều trị y học, trầm cảm đã được coi là một chỉ định chính của liệu pháp âm nhạc.
Rối loạn lo âu và bệnh tim mạch quan hệ mật thiết với nhau. Liệu pháp âm nhạc đã được nghiên cứu cho thấy giảm sự lo lắng ở bệnh nhân.
Các rủi ro tương tác thuốc-thuốc ở những bệnh nhân tim mạch với trầm cảm xuất hiện muộn cho thấy cần can thiệp bổ sung y học, trong đó liệu pháp âm nhạc cho thấy là cần thiết.
Âm nhạc, huyết áp và nhịp tim
Khi khảo sát về âm nhạc trị liệu ở bệnh nhân tim mạch lớn tuổi, 4 khía cạnh chủ yếu sau đây liên quan huyết áp và nhịp tim được nhận thấy: Có bằng chứng chắc chắn cho thấy chức năng điều tiết của âm nhạc trong tăng huyết áp và nhịp tim do tim mạch; Có những quan điểm đối nghịch nhau về âm nhạc trị liệu dựa trên nghiên cứu bằng chứng, có thể được giải quyết bằng quan điểm khoa học thần kinh; Tăng huyết áp và nhịp tim lúc nghỉ ngơi đại diện cho một vấn đề cốt lõi trong sinh lý tim mạch người cao tuổi; Chỉ áp dụng điều trị thuốc đơn độc là dễ bị các tác dụng phụ không mong muốn của thuốc gây ra. Âm nhạc trị liệu có thể giúp điều hòa và giải quyết theo xu hướng tốt lên những khía cạnh nêu trên ở những bệnh nhân lớn tuổi mắc bệnh tim mạch.
Ảnh hưởng của âm nhạc trị liệu lên bệnh lý và quá trình lão hóa tự nhiên
Do sự tham gia vô cùng phức tạp và sắc thái của âm nhạc bằng nhiều cơ chế khác nhau, liệu pháp âm nhạc có khả năng tạo ra các hiệu ứng có lợi cho não, tim và quá trình lão hóa. Cụ thể: Âm nhạc có thể hỗ trợ bộ nhớ và tạo điều kiện cho sự hội nhập của quá khứ và hiện tại tạo ra sự hài hòa của quá trình tự nhận thức; Âm nhạc có thể duy trì sự sáng tạo và thẩm mỹ của mỗi cá nhân cũng như tiếp xúc và hòa nhập xã hội; Âm nhạc cung cấp một phương tiện điều trị để ngăn ngừa rối loạn tâm lý và kích thích do các bệnh lý, mất năng lượng tự nhiên và sự suy giảm tinh thần; Âm nhạc có thể tạo ra một bầu không khí cảm thấy an ninh và an toàn. Không gian âm thanh có thể tác động tích cực lên nguồn năng lượng tinh thần và làm nhịp sinh học chậm hơn. Ngược lại với nhiều phương tiện trị liệu khác, liệu pháp âm nhạc có xu hướng tạo ra các hiệu ứng đa chức năng ở các bệnh nhân tim mạch lớn tuổi.
Một số phương pháp áp dụng liệu pháp âm nhạc bao gồm: Lắng nghe âm nhạc; Học kỹ thuật thư giãn hỗ trợ âm nhạc, chẳng hạn như thư giãn cơ bắp hay hít thở sâu lúc nghe nhạc; Hát những bài hát quen thuộc với hỗ trợ âm nhạc nền; Chơi các dụng cụ âm nhạc, chẳng hạn như bộ gõ tay; Ứng tác nhạc trên nhạc cụ hoặc giọng nói; Viết lời bài hát; Viết nhạc cho ca khúc mới; Học chơi một nhạc cụ như đàn piano hoặc guitar; Sáng tạo nghệ thuật với âm nhạc; Dancing hoặc di chuyển trong không gian âm nhạc; Viết biên đạo với âm nhạc.