Thời gian gần đây, ở các thành phố lớn rộ lên tình trạng thu mua hạt quả ươi (còn tên gọi khác là quả lười ươi) để sử dụng. Nghe nói nhiều công dụng thần kỳ của loại quả này, bên cạnh sức mua của người dân tăng cao còn liên tục xuất hiện những đầu nậu thu gom quả ươi để bán buôn kiếm lời lớn hoặc xuất sang Trung Quốc. Việc ồ ạt gom hàng của nhiều thương lái dẫn tới tình trạng triệt hạ rừng để săn quả. Chỉ sau khi nhiều đầu nậu bị cơ quan chức năng xử phạt nặng và tịch thu hàng thì người ta mới vỡ lẽ đang vi phạm pháp luật...
Bất ngờ vì bị phạt
UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, UBND tỉnh vừa quyết định xử phạt vi phạm hành chính 150 triệu đồng đối với bà Nguyễn Thị Ngọc Thạch (SN 1973, trú tại 70 Phan Châu Trinh, TP. Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam) về hành vi mua, bán quả ươi trái phép. Bà Thạch đã mua 2.050kg quả ươi có giá trị gần 185 triệu đồng trái quy định.
Cây ươi bị đốn không thương tiếc để thu lấy hạt.
Ngày 15/7, bà Trịnh Thị Tú Linh (SN 1965, trú 79 Bãi Sậy, phường 1, quận 6, TP.HCM) cũng đã bị UBND tỉnh ra quyết định xử phạt hành chính 75 triệu đồng và tịch thu 830kg hạt ươi (có giá khoảng 83 triệu đồng) do thu mua trái phép. UBND tỉnh Quảng Nam đã ra quyết định xử phạt hành chính 75 triệu đồng đối với bà Trịnh Thị Tú Linh vì đã mua, bán, chế biến quả ươi với trọng lượng 830kg không đúng với quy định. Ngoài xử phạt, bà Linh cũng bị tịch thu 830kg quả ươi (có giá khoảng 83 triệu đồng).
Trước đó, ngày 10/7, ông Nguyễn Lân (SN 1971, trú thôn Mỹ Hảo, xã Đại Phong, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam) đã bị UBND tỉnh Quảng Nam quyết định xử phạt hành chính 150 triệu đồng và tịch thu 1.215kg hạt ươi (giá trị hơn 121 triệu đồng) do thu mua trái phép.
Tính đến nay, Phòng Cảnh sát Kinh tế (PC46) Công an Quảng Nam cũng đã lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính 9 đối tượng về hành vi khai thác, vận chuyển quả ươi trái phép, phạt tiền 895 triệu đồng, tịch thu 10,074 tấn quả ươi. Tổng số tiền xử phạt và tiền bán tang vật nộp vào ngân sách nhà nước hơn 1,784 tỷ đồng.
Được biết, hành vi của những người trên đã vi phạm quy định tại Điểm e, Khoản 7, Điều 23 Nghị định 157/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt hành vi mua, bán, cất giữ, chế biến, kinh doanh lâm sản trái với các quy định của Nhà nước.
Cây ươi sinh trưởng dọc dải Trường Sơn với chu kỳ từ 3 - 4 năm mới cho quả 1 lần. Vào thời điểm này, cây ươi đang bước vào mùa ra quả. Nhiều cây ươi có độ tuổi hơn 20 năm đã bị đốn hạ để lấy hạt. Một cây bị đốn thường làm nhiều cây rừng khác đổ theo, điều này đã ảnh hưởng lớn đến cảnh quan môi trường sinh thái.
Vì hám lợi nên nhiều hộ dân đã đổ xô vào những cánh rừng tự nhiên phòng hộ, rừng nguyên sinh để tìm kiếm hạt ươi. Đối với cây cao, nhiều người đã khai thác kiểu hủy diệt bằng cách đốn hạ chỉ để lấy hạt.
Toàn huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế có hơn 17.000ha đất rừng. Phần lớn đất rừng ở đây đều có cây ươi. Qua công tác kiểm tra xử lý, lực lượng chức năng thu giữ được hơn 3 tạ hạt ươi khô. Con số này còn rất nhỏ so với số cây ươi trên thực tế bị đốn hạ.
Cho đến thời điểm hiện tại, ở khu vực miền Trung đã có một số người chết và bị thương do bị cây ươi đổ đè lên người hoặc do bị tai nạn khi đi hái loại quả này. Nhưng vì lợi nhuận, việc lén lút vào rừng chặt cây, hái quả ươi đến nay vẫn chưa dừng lại, mặc cho các cơ quan chức năng đang nỗ lực ngăn chặn.
Vẫn liều vì 1 vốn, 3 - 4 lời
Căn cứ vào giá trị hàng hóa của các trường hợp bị xử phạt, có thể thấy giá thu mua từ gốc chỉ tầm 100.000 đồng/kg nhưng khi xuất sang Trung Quốc hoặc đến tay người sử dụng cuối cùng thì đã thành “1 vốn 4 lời”. Các điểm tiêu thụ cuối là các thành phố, trên các trang mua bán online, hạt ươi được giao bán khá sôi động, theo một người chuyên bán hạt ươi trên mạng cho biết: “Giá hạt ươi năm nay đắt gấp đôi năm ngoái, dù năm nay loại hạt này được mùa. Tuy giá thành cao, nhưng hạt ươi vẫn rất nhiều người mua. Hàng nhập về không đủ cung cấp cho khách. Tôi nhờ người thân ở tận Quảng Ngãi đi thu mua tận gốc với giá gần 300.000 đồng/kg, cộng thêm các khoản chi phí khác, bán ra thị trường với giá 400.000 đồng/kg”.
Nhiều người buôn bán hạt ươi cũng cho biết, năm nay, lượng tiêu thụ tăng đột biến, thậm chí xảy ra tình trạng khan hiếm, cháy hàng.
Trong khi đó, tại Quảng Ngãi, Quảng Nam... ngày ngày vẫn có hàng đoàn người đổ vào rừng để nhặt hạt ươi. Giá hạt bán tại địa phương này dao động 250.000 - 300.000 đồng/kg. Nhiều người căng lều, lán tại rừng, triệt hạ cây ươi để lấy hạt. Ông Nguyễn Văn Hai - Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Nam cho biết, hạt ươi là một sản phẩm nông nghiệp, thực phẩm chức năng.
Hiện UBND tỉnh Quảng Nam đang phối hợp với các đơn vị chức năng để tuyên truyền sâu rộng và có các biện pháp ngăn chặn tình trạng cưa xẻ cây, phá rừng lấy quả ươi.
Quả ươi có tên khoa học là Sterclia lyhnophora. Theo lương y Huỳnh Văn Quang (Hội Đông y Q.5, TP.HCM): Đặc điểm của cây là chỉ mọc ở miền Nam, không có ở miền Bắc, vì thế, nó còn có tên là an nam tử (tử là hạt). Ở Trung Quốc, quả ươi có tên gọi là đại phát tử (vì hạt ươi nở thật to khi gặp nước).
Theo y học cổ truyền, ươi có vị ngọt, tính mát, thông độc, đi vào kinh phế, tác dụng làm trong tiếng. Trái ươi dùng chủ trị trong các trường hợp bị đau họng, ho khan, chảy máu cam, khàn tiếng, mất tiếng, họng sưng đỏ và đau. Cách dùng thường là ngâm trái vào nước chín cho nở ra rồi dùng; bài thuốc kinh nghiệm được dùng chữa ho, khan tiếng là ngâm trái đười ươi vào nước sôi, uống thay trà trong ngày. Trong dùng chữa bệnh, các nhà chuyên môn cho rằng, cây ươi trồng ở Việt Nam là có công dụng tốt nhất. Và cần lưu ý, không ăn trái ươi khô chưa ngâm nước vì ăn xong, uống nước, nó nở ra sẽ làm trướng bụng, khó thở.
Bình An
