Hóc dị vật có thể gây tắc nghẽn đường thở, đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời. Các vật nhỏ, trơn như đồng xu, cúc áo, hạt đồ chơi hoặc thực phẩm dạng tròn như thạch, nhãn, vải… rất dễ bị trẻ nuốt phải khi thiếu sự quan sát của người lớn.
Tại Bệnh viện Đa khoa Khánh Hòa, các bác sĩ ghi nhận 5 trường hợp trẻ nhỏ nhập viện vì hóc đồng xu chỉ trong thời gian ngắn. Một trường hợp điển hình là bé 3 tuổi được đưa đến viện trong tình trạng quấy khóc, khó chịu. Kết quả chụp CT cho thấy đồng xu nằm trong dạ dày. Các bác sĩ đã nội soi cấp cứu, lấy dị vật thành công trong đêm, trẻ ổn định và được xuất viện sau đó.
Trung bình mỗi tháng, bệnh viện tiếp nhận khoảng 15 ca hóc dị vật ở cả trẻ em và người lớn. Việc liên tục ghi nhận 5 ca hóc đồng xu trong một tháng cho thấy nguy cơ gia tăng, đặc biệt ở nhóm trẻ từ 1-5 tuổi - độ tuổi thường có xu hướng đưa đồ vật vào miệng để khám phá.
Xử trí khi trẻ bị hóc dị vật
1. Nếu trẻ còn hồng hào, ho hoặc khóc thành tiếng
Điều này cho thấy trẻ vẫn thở được, đường thở chưa bị tắc hoàn toàn. Cha mẹ cần bình tĩnh, đứng cạnh động viên trẻ tiếp tục ho, vì phản xạ ho có thể giúp tống dị vật ra ngoài.
Lưu ý:
- Không dùng tay mò mẫm trong miệng trẻ.
- Không cho trẻ uống bất cứ thứ gì vì có thể khiến dị vật đi sâu hơn.
- Chỉ lấy dị vật khi quan sát thấy rõ.
Nếu sau khi cơn ho giảm, trẻ vẫn thở rít, ho kéo dài, cần đưa đến cơ sở y tế ngay vì dị vật có thể đã lọt sâu vào phế quản, dẫn đến viêm phế quản phổi tái diễn nếu không được xử trí triệt để.
Hóc dị vật có thể gây tắc nghẽn đường thở, đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.
2. Nếu trẻ thở khó khăn, tím tái, không khóc được hoặc khóc yếu
Cần lập tức gọi cấp cứu và tiến hành sơ cứu đúng phương pháp.
Hướng dẫn sơ cứu theo độ tuổi
Trẻ dưới 2 tuổi
Vỗ lưng - ấn ngực:
- Đặt trẻ nằm sấp, đầu thấp trên cánh tay, một tay đỡ vùng ngực và xương hàm dưới.
- Dùng gót bàn tay còn lại vỗ 5 cái vào lưng trẻ, vị trí giữa hai bả vai, hướng từ trên xuống dưới và ra trước.
- Nếu không hiệu quả, lật trẻ nằm ngửa trên cánh tay, dùng hai ngón tay ấn mạnh 5 cái vào 1/2 dưới xương ức (tần suất 1 lần/giây).
- Luân phiên vỗ lưng – ấn ngực cho đến khi dị vật bật ra.
Trẻ hôn mê
- Đặt trẻ nằm ngửa.
- Quỳ bên cạnh, đặt gốc lòng bàn tay lên vùng thượng vị dưới xương ức, tay còn lại chồng lên.
- Ấn mạnh, nhanh, dứt khoát 5 cái theo hướng từ dưới lên trên.
- Kiểm tra lại đường thở. Nếu dị vật chưa ra, lặp lại thao tác.
Nếu trẻ ngưng thở
- Gọi cấp cứu ngay.
- Tiến hành hồi sức tim phổi (hà hơi thổi ngạt và ép tim ngoài lồng ngực) với tỉ lệ 2 lần thổi - 30 lần ép cho đến khi nhân viên y tế đến nơi.
Những sai lầm thường gặp khi sơ cứu hóc dị vật
- Mất bình tĩnh, không xác định được trẻ có thực sự bị hóc dị vật hay không.
- Dùng tay hoặc vật dụng thò vào miệng trẻ để móc dị vật, khiến dị vật chui sâu hơn hoặc gây tổn thương vùng hầu họng.
- Cho trẻ ăn cơm, hoa quả… theo mẹo dân gian, làm tình trạng nặng hơn.
- Vuốt xuôi ngực khi trẻ sặc hoặc nghẹn – đây là hành động sai, dễ khiến dị vật đi sâu vào đường thở.
Phòng tránh hóc dị vật ở trẻ
- Luôn quan sát, giám sát trẻ nhỏ khi chơi hoặc ăn uống.
- Để xa tầm tay trẻ các đồ vật nhỏ, tròn, trơn hoặc có đầu nhọn như đinh, ốc vít, bút, đồng xu, pin, kim, tăm…
- Dạy trẻ không ngậm đồ vật, đồ chơi.
- Không ép trẻ ăn khi đang khóc; không cho nô đùa trong lúc ăn.
- Tránh cho trẻ ăn thực phẩm dễ hóc như lạc, thạch, nhãn, hướng dương, chôm chôm…
- Tập cho trẻ kỹ năng nhai kỹ, nuốt chậm.
