Lễ lên nhà mới của dân tộc Mảng
Người Mảng quan niệm rằng lên nhà mới ngày đẹp nhất là ngày con ngựa sau đó mới đến ngày con rồng, con dê, con gà. Lễ lên nhà mới của người Mảng thường tiến hành vào buổi sáng. Họ cho rằng buổi sáng là dương, là sự sinh sôi phát triển.
Nhân kỷ niệm 70 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, về với “Ngôi nhà chung” Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đoàn nghệ nhân dân tộc Mảng xã Trung Chải, Huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu đã giới thiệu với du khách một nghi lễ độc đáo: Nghi lễ vào nhà mới của dân tộc Mảng.
Đồng bào Mảng là một trong những cư dân sinh sống lâu đời ở vùng Tây Bắc nước ta, có dân số khoảng 3.700 người(Theo kết quả điều tra dân số năm 2009 của Tổng cục thống kê). Xưa nay vùng Nặm Ban (Dum Bai) thuộc xã Nặm Ban, huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu vẫn được gọi là "quê hương" của người Mảng. Ngày nay người Mảng sống tập trung ở một số huyện Mường Lay, Mường Tè, Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu
Cũng như các dân tộc khác, văn hóa tâm linh luôn là một phần không thể thiếu được trong đời sống hàng ngày của người Mảng
Mặc dù nhà người Mảng rất tạm bợ, nhưng từ khâu chọn đất, san nền, dựng cột cho đến lợp đều phải nhờ thầy bói xem ngày, giờ rồi mới tiến hành dựng nhà. Lễ mừng nhà mới là ngày vui của cả bản. Lễ này gồm nhiều đặc trưng nghi lễ phức tạp thể hiện đặc trưng tộc người.
Vào nhà mới, hai vợ chồng chủ nhà đi đầu và họ cùng nói: “Vào nhà mới mạnh khỏe, hạnh phúc, làm ăn phát đạt” sau đó các con cháu người mang chăn đệm, người mang dụng cụ nấu nướng và vật dụng sinh hoạt của gia đình
Con gái trong gia đình trải đệm sắp xếp một góc nơi ngủ của mình
Con trai cùng bố làm các việc nặng như: kê đồ, mổ lợn gà để làm lễ. Trước khi cắt tiết con vật lễ, ông chủ nhà đặt con dao lên cổ con lợn (con gà) khấn báo việc mổ lợn (gà) làm lễ nhà mới, mời tổ tiên ông bà (ma nhà) về ăn cỗ và phù hộ cho con cháu những điều may mắn, tốt lành
Bà chủ nhà nhóm lửa đồ xôi. Khi đặt chõ đồ xôi lên bếp bà chủ nhà khấn xin ma nhà (tổ tiên, ong bà) phù hộ cho gia đình mạnh khỏe, đông con, nhiều cháu. Con cháu sinh ra có đủ trai, đủ gái làm ăn gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu
Theo quan niệm của người Mảng, khấn mời và cầu xin lúc này là ma nhà đã về hưởng lễ từ lúc lễ sống rồi
Y phục truyền thống vẫn được giữ gìn mặc dù nhiều người mặc giống người Thái hoặc Việt. Nét độc đáo trong y phục phụ nữ Mảng là tấm choàng quấn quanh thân được cắt may bằng vải thô màu trắng, ở giữa thêu hàng chỉ đỏ. Ðầu để trần, tóc buộc thành chỏm trên đầu bằng dây có tua khá đẹp, chân quấn xà cạp
Sau đó tất cả anh em, con cháu hàng xóm cùng uống rượu, hát những bài hát mừng nhà mới , hát những bài dân ca sinh hoạt, những bài dan ca lao động mừng chúc gia chủ.
Tuấn Anh
