Từ Lương Xâm - căn cứ bản doanh của Ngô Quyền
Là 1 trong 22 di tích lịch sử trên địa bàn quận Hải An thờ Đức Vương Ngô Quyền, Từ Lương Xâm (phường Nam Hải, quận Hải An, Hải Phòng) được suy tôn là “Từ Cả” - nơi đứng đầu phụng thờ Đức Vương Ngô Quyền và là một trong 3 "linh từ" của quận Hải An (Di tích lịch sử khu vực Từ Lương Xâm, Phủ Thượng Đoạn, Đền Phú Xá).
Lễ hội tưởng nhớ Đức vương Ngô Quyền thu hút đông đảo du khách, người dân về dự.
Theo sử sách ghi lại, Từ Lương Xâm từng là đại bản doanh đóng quân và tích trữ lương thực của Ngô Quyền trong trận đánh thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938. Sau khi Đức Ngô Vương Quyền mất, dân làng Lương Xâm đã dựng đền thờ ông để tỏ lòng kính trọng và tôn vinh vị anh hùng kiệt xuất của dân tộc.
Trải qua thời gian, với nhiều biến cố lịch sử, di tích lịch sử khu vực Từ Lương Xâm là một địa điểm hội tụ tâm linh, tín ngưỡng đông đảo của người dân địa phương và du khách thập phương; đồng thời luôn giữ vai trò là một trong những di tích trọng điểm của quận Hải An.
Tương truyền để chuẩn bị cho trận Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền đã chọn nơi đây làm nơi chứa lương thảo, đặt căn cứ bản doanh để quan sát và chỉ huy trận Bạch Đằng lịch sử.
Một trong những chứng tích trận chiến trên sông Bạch Đằng hiện được lưu giữ tại Từ Lương Xâm.
Ông đã chọn một vị trí thuận lợi để trực tiếp chỉ huy việc xây dựng bãi cọc, bố trí lực lượng, tổ chức trận địa mai phục sẵn sàng tiêu diệt quân xâm lược Nam Hán trên sông Bạch Đằng lịch sử, chấm dứt hơn 1.000 năm đêm trường Bắc thuộc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. Với công đức của Ngô Quyền, nhiều triều đại đã ban sắc phong suy tôn ông là Thượng đẳng tối linh Đại Vương, là Ngô Vương Thiên Tử, là vị tổ trung hưng của dân tộc.
Một trong những điều làm nên giá trị lịch sử của Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm bởi nơi đây lưu giữ các hiện vật xuyên suốt thời kỳ dài hào hùng dựng nước và giữ nước của dân tộc bao gồm: 125 hiện vật, cổ vật và 25 đạo sắc phong niên đại từ năm 1522 đến 1924 của các triều đại Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng, Tây Sơn, Nguyễn.
Đặc biệt, trong Từ còn lưu giữ 3 chiếc cọc - được cho là chứng tích của trận Bạch Đằng lịch sử năm 938.
Ngô Quyền - Thành hoàng vùng đất cửa sông Bạch Đằng
Với truyền thống "uống nước nhớ nguồn" và sự gắn kết máu thịt Nhà - Làng - Nước, sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938, rất tự nhiên, Ngô Quyền đã trở thành Thành hoàng, thần chủ của vùng đất cửa sông Bạch Đằng. Ông trở thành niềm trao gửi tín ngưỡng của người dân trong vùng; thậm chí người cầu danh hay cầu thi cử đỗ đạt... đều tìm đến Từ Lương Xâm khấn cầu.
Đoàn rước của mỗi phường nô nức tiến về ngày hội tưởng nhớ Đức Vương Ngô Quyền.
Những nam giới trong làng sẽ tham gia các đoàn rước trong ngày hội Từ Lương Xâm.
Những thanh niên trong làng được chọn để rước kiệu lễ hội Từ Lương Xâm.
Hàng năm, vào ngày 16 tháng Giêng, lễ hội Từ Lương Xâm (quận Hải An, Hải Phòng) lại diễn ra, thu hút hàng vạn du khách và người dân địa phương về dự.
Đây cũng là lễ hội lớn nhất của quận Hải An, là lễ hội duy nhất khiến người dân trong vùng, từ làng trên, xóm dưới gác hết mọi việc; thậm chí ngừng cả kinh doanh, buôn bán để dành thời gian, tâm sức cho ngày hội này. Không khí lễ hội theo đó càng khí thế, rộn ràng, trải khắp quận Hải An, một lòng hướng về hội lễ.
Cho đến ngày nay, hằng năm, hệ thống các di tích thờ đức Ngô Vương cùng các lễ hội nổi tiếng được tổ chức để kỷ niệm về chiến thắng Bạch Đằng cũng như tưởng nhớ công lao của Đức vương Ngô Quyền.
Với những giá trị và ý nghĩa đó, năm 1986, Từ Lương Xâm được Bộ Văn hoá (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia.
Năm 2022, lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Cụm di tích Từ Lương Xâm được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt
Mới đây, ngày 17/01/2025, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938.
Theo đó, từ ngày 12/2 đến 15/2/2025, quận Hải An sẽ tổ chức lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cụm di tích Từ Lương Xâm và tổ chức lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm năm 2025, kỷ niệm 1.087 năm chiến thắng Bạch Đằng, 1.081 năm ngày mất của Đức Vương Ngô Quyền. Trong đó, lễ khai mạc sẽ diễn ra vào 19h30’ ngày 12/2/2025 (tức ngày15 tháng Giêng năm Ất tỵ).
Vào 19h30 ngày 15 tháng Giêng năm Ất tỵ 2025, cụm di tích Từ Lương Xâm sẽ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt.
Ban tổ chức cho biết, vào đêm khai mạc lễ hội sẽ có chương trình nghệ thuật dưới loại hình sử thi đặc biệt với sự tham gia của 250 diễn viên, nghệ sĩ đến từ các đoàn nghệ thuật của Trung ương, Thành phố, trong đó có các nghệ sĩ, ca sĩ: Tùng Dương, Phương Anh, Ngọc Anh, Rapper Ram C…
Lễ hội truyền thống diễn ra với các nghi lễ truyền thống như: Lễ tế hàng tổng, lễ rước truyền thống (17h30 ngày 12/2/2025 tức ngày 15 tháng Giêng năm Ất Tỵ) và các hoạt động văn hóa văn nghệ: Giải thi đấu bóng chuyền, kéo co, cờ người, nhẩy bao bố, viết thư pháp và các trò chơi dân gian... diễn ra trong các ngày tổ chức lễ hội truyền thống.
Mời quý vị xem thêm video dưới đây:
Khai triển hồng đồ được chọn để khai bút đầu Xuân cho thành phố mới Thuỷ Nguyên, Hải Phòng.
