Lao ruột là tình trạng nhiễm khuẩn đường tiêu hóa đặc hiệu do trực khuẩn lao gây nên tỉ lệ biến chứng lớn, tỉ lệ tử vong do lao ruột là 11%. Đây là một loại lao đường tiêu hóa, có những triệu chứng dễ nhầm với bệnh khác. Những người bị lao ruột thường cũng có các bộ phận khác bị nhiễm lao như trong phổi.
Lao ruột thường gặp là lao thứ phát sau lao phổi, lao thực quản, lao họng hầu, lao màng bụng. Lao ruột tiên phát chỉ xảy ra khi vi khuẩn lao xâm nhập cơ thể bằng đường tiêu hóa được khu trú ở ngay ruột, sau đó vi khuẩn lao mới xâm nhập sang các cơ quan khác (ít gặp).
1. Nguyên nhân lao ruột
Nguyên nhân gây lao ruột được chia làm 2 nhóm: nguyên phát và thứ phát:
- Lao ruột nguyên phát: Là loại lao ít gặp, xảy ra khi vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể thông qua đường tiêu hóa và khu trú ở ngay ruột, sau đó vi khuẩn lao mới xâm nhập sang các cơ quan khác.
- Lao ruột thứ phát: Là lao ruột thường gặp sau khi bệnh nhân bị lao phổi, lao thực quản, lao họng hầu lao màng bụng.
ThS.BSNT Phan Hữu Kiệm - Khoa Nội IV, Bệnh viện Phổi Hà Nội
2. Biểu hiện của lao ruột
Bệnh lao ruột xảy ra khá âm thầm, dấu hiệu bệnh lao ruột thường không đặc hiệu, do đó ít khi người bệnh đến khám ở giai đoạn đầu. Các dấu hiệu bệnh lao ruột thường là biểu hiện bệnh lý đường tiêu hóa như:
- Buồn nôn, đau bụng toàn bộ hay khu trú, thường đau nhiều hơn ở hố chậu phải.
- Đường ruột bị tắc nghẽn do hẹp gây nên tình trạng đau quặn bụng với chứng sôi bụng xảy ra.
- Rối loạn đại tiện, thông thường là tiêu chảy kéo dài, có thể kèm theo phân có máu. Một số trường hợp bị táo bón hoặc xen lẫn tiêu chảy với táo bón. Tiêu chảy xuất hiện phổ biến hơn khi bị loét. Đầy hơi và hơi sôi bụng khu trú ở vùng hố chậu phải.
- Sụt cân và mệt mỏi không rõ nguyên nhân.
- Có thể vẫn có sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi đêm, suy nhược...
3. Lao ruột có lây không?
Lao ruột đơn thuần không lây qua đường ăn uống, đường hô hấp - trừ khi bệnh nhân có mắc thêm lao phổi. Lao ruột cũng không lây khi đi chung nhà vệ sinh nên những người xung quanh không nên kỳ thị người bệnh.
4. Phòng ngừa lao ruột bằng cách nào?
Để phòng lao ruột, mọi người cần thực hiện các biện pháp sau:
- Giữ vệ sinh trong ăn uống, sinh hoạt, không sử dụng sữa bò tươi chưa qua xử lý.
- Khi có các biểu hiện bệnh, phải đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển nặng, gây nguy hiểm cho bản thân, gia đình và cộng đồng.
- Tiêm phòng lao
- Khám sức khỏe định kỳ
Tổn thương thường gặp của lao ruột là các hạt nhỏ rải rác màu trắng đục.
5. Điều trị lao ruột
Quá trình chẩn đoán lao không khó, nhưng người bệnh thường chỉ đến khám khi bệnh đã nặng. Vậy nên ngay khi xuất hiện triệu chứng khả nghi, khuyến cáo rằng nên đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế uy tín thăm khám ngay, tránh để bệnh kéo dài.
Nếu lao ruột được phát hiện sớm và điều trị sớm, bệnh nhân không nên quá lo lắng vì chỉ cần điều trị thuốc lao theo phác đồ của chương trình chống lao quốc gia và tuân thủ điều trị bằng việc uống đúng thuốc, đủ thời gian và đều đặn mỗi ngày thì bệnh sẽ khỏi. Ngoài ra bệnh nhân lao ruột cần chú ý chế độ ăn uống, không nên ăn thức ăn đặc, thực phẩm dễ gây táo bón, có tính chất nóng như hạt điều, cà rốt…, nên ăn thực phẩm mềm, lỏng, dễ tiêu và ăn nhiều rau cho nhuận tràng.
Để điều trị lao ruột, các bác sĩ sẽ dựa vào điều trị nội khoa, ngoại khoa:
- Nội khoa: Các bác sĩ sẽ sử dụng các loại thuốc điều trị nguyên nhân, điều trị triệu chứng (chống tiêu chảy, đau bụng…).
- Ngoại khoa: Chỉ định phẫu thuật chỉ đặt ra khi bệnh nhân có biến chứng thủng, tắc ruột. Với lao xơ manh tràng thể u sau 2- 3 tháng điều trị nội khoa theo dõi lâm sàng, xét nghiệm và nhất là X- quang mà không có tiến triển tốt cũng cần xét đến chỉ định phẫu thuật.
Ngoài ra, người bệnh còn cần kết hợp chế độ ăn đủ chất nhất là đạm, vitamin, không nên ăn nhiều thức ăn dạng bột.
