Theo con đường nhỏ đến xã Lùng Phình, tỉnh Lào Cai từ dưới chân núi nhìn lên với rất nhiều ruộng bậc thang chạy khắp các ngọn đồi uốn lượn, nép mình dưới sườn núi. Màu xanh của những vạt rừng đan xen cùng màu vàng của lúa chín vẽ nên một bức tranh rất mát lành.
Thế nhưng đối lập với khung cảnh non nước hữu tình ấy, những mái nhà nơi lưng núi ẩn chứa biết bao câu chuyện buồn quanh những thiếu nữ chưa kịp lớn vì ham vui đã là vợ, là mẹ... Bỏ lại sau lưng sách vở, trường lớp để lấy chồng, với lời ru buồn ngày ngày vẫn cất lên sau những nếp nhà vương khói bếp, xa vắng và vô định…
Nhân viên y tế tăng cường tuyên truyền cho chị em phụ nữ vùng cao về kết hôn đúng tuổi, nuôi con an toàn.
Khi đang học lớp 9, ngoài việc học em Ma Thị Sênh thường xuyên lướt mạng xã hội để cập nhật những trạng thái mới và trò chuyện với bạn bè. Thế rồi, mạng xã hội là "bà mối" đưa đẩy Sênh đến với Quốc Anh học cùng khối. Sau một thời gian nhắn tin qua lại, gặp gỡ cả hai quyết định về chung một nhà. Rồi Sênh mang thai khi vừa tròn 15 tuổi, đứa bé sinh ra khi bố mẹ vẫn còn là những đứa trẻ vì vậy không thể tránh được sự vụng dại trong việc chăm sóc con… hằng ngày đối mặt với cuộc sống vất vả, thiếu thốn đủ bề, bà mẹ trẻ con này mới thấy ân hận. Sênh rưng rưng nước mắt tâm sự: Em hối hận rồi, em lấy chồng sớm quá. Nếu như được chọn lại em sẽ không lấy chồng sớm, sẽ đi học như các bạn.
Hối hận có lẽ cũng là suy nghĩ chung của không ít những lứa đôi kết hôn từ khi chưa đủ tuổi. Em Giàng Seo Pao cùng thôn với Sênh cũng đã lấy vợ được 3 năm, vợ Pao ở mãi Sơn La, hai người quen nhau qua mạng xã hội. Sau một thời gian nói chuyện, cả hai quyết định lấy nhau. Do khoảng cách xa xôi, lần đầu gặp vợ cũng là lần em đi đón dâu. Cả hai lấy nhau khi chưa trưởng thành nên có nhiều việc không biết làm. Khi sinh con đầu lòng do vợ Pao thiếu kiến thức chăm sóc bản thân và nuôi con, nên con thường xuyên ốm đau, Pao nói: Nếu cho em quay lại, em sẽ đợi vợ đủ tuổi, lớn hơn có đủ kiến thức nuôi dạy con và quan trọng nhất cả hai vợ chồng cùng biết làm kinh tế để xây dựng tổ ấm nhỏ.
Câu chuyện về những đứa trẻ "ăn chưa no, lo đã tới" lại gánh trên vai việc làm vợ, làm chồng, làm bố mẹ khiến tương lai của các em như những đám mây mù trong tiết trời đông giá, mờ ảo và mịt mùng. Với nhiều giải pháp thiết thực, Lào Cai đang cố gắng ngăn chặn tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết trên địa bàn toàn tỉnh.
Báo cáo 6 tháng đầu năm 2025 của Sở Y tế tỉnh Lào Cai: Số trẻ sinh ra là con của phụ nữ dưới 20 tuổi của các huyện, thị xã, thành phố giảm 31 trẻ so cùng kỳ. Xã Sa Pa có tỷ lệ trẻ sinh ra là con của phụ nữ dưới 20 tuổi cao nhất (25,65%); trẻ sinh ra là con của phụ nữ dưới 20 tuổi người dân tộc thiểu số chiếm 95,4%, trong đó cao nhất là dân tộc Mông là 63,64%. Nguyên nhân dẫn đến vẫn còn tình trạng trên do những năm gần đây với tốc độ phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội. Thông qua mạng xã hội, những mối quan hệ nhanh chóng được mở rộng, vượt ra khỏi không gian nhỏ hẹp của thôn, bản. Ông Hảng Seo Tỏa, Bí thư chi bộ thôn Lử Chồ, xã Lùng Phình chia sẻ: "Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tảo hôn là con cái bây giờ mỗi đứa một cái điện thoại, nhắn tin cho nhau rồi dần dần thích nhau về với nhau. Bố mẹ cũng có ngăn cản không cho lấy, nhưng mà con cũng cứ đi không làm thế nào được".
Đối với ngành Y tế, bên cạnh tăng cường đổi mới các hoạt động tại tuyên truyền để thu hút nhân dân tham gia, nhất là phụ nữ, các thanh thiếu niên và cha mẹ có con là thanh thiếu niên, công tác xây dựng các mô hình chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết cũng được triển khai sâu rộng trên địa bàn toàn tỉnh.
Bà Trương Thị Thanh Vân, Trưởng phòng Dân số - Trẻ em, Sở Y tế Lào Cai cho biết: Chúng tôi đang thực hiện 27 mô hình giảm thiểu tảo hôn, giảm hôn nhân cận huyết tập trung vào các xã là "điểm nóng".
Phối hợp với Ban Tuyên giáo - Dân Vận tham mưu cho Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết số 43-NQ/TU về tiếp tục đẩy mạnh công tác phòng, chống tảo hôn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023 - 2030 với nhiều mục tiêu quan trọng và giải pháp thực hiện.
Trong đó, đặt ra mục tiêu tăng cường nhận thức và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong việc tuân thủ quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, tạo sự đồng thuận trong xã hội về việc ngăn chặn tảo hôn và sinh con dưới 18 tuổi. Đặc biệt, đề cao trách nhiệm của ngành giáo dục, y tế trong phòng, chống tảo hôn, đẩy mạnh phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và biểu dương, khen thưởng trong công tác phòng, chống tảo hôn.
