Lạng Sơn là tỉnh biên giới có tỉ lệ người dân tộc thiểu số (Nùng, Tày, Dao, Sán Chay, Hoa, Mông...) đông, chiếm hơn 80% dân số toàn tỉnh. Đời sống người dân tộc thiểu số nơi đây còn khó khăn, nhất là vùng sâu, vùng xa. Đặc biệt, người dân còn nhiều hủ tục lạc hậu như sinh con tại nhà, chăm sóc trẻ thiếu khoa học, thiếu trang thiết bị, dụng cụ cho chăm sóc bà mẹ, trẻ sơ sinh…
Từ thực tiễn đó, thời gian qua, tỉnh đã tập trung triển khai thực hiện nội dung chăm sóc sức khoẻ nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em trong Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.
Dự án 7 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 - là dự án có ý nghĩa đặc biệt thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Trong đó, Dự án 7 nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thông qua việc phát triển mạng lưới y tế cơ sở, tăng cường khám chữa bệnh, phòng chống dịch và cải thiện dinh dưỡng cộng đồng. Dự án hỗ trợ đào tạo, luân chuyển bác sĩ về vùng khó, đầu tư trang thiết bị y tế, tổ chức khám bệnh lưu động, chăm sóc sức khỏe bà mẹ - trẻ em, và truyền thông nâng cao nhận thức phòng bệnh. Đây là giải pháp then chốt để rút ngắn khoảng cách y tế giữa miền núi và đồng bằng.
Trẻ em, phụ nữ mang thai và người dân ở Lạng Sơn được thăm khám và chăm sóc sức khoẻ thường xuyên.
Theo Sở Y tế tỉnh Lạng Sơn, đến giữa năm 2025, 100% trạm y tế xã đã đạt chuẩn quốc gia, 83% xã có bác sĩ công tác lâu dài, 97% xã có y sĩ sản - nhi. Gần 80% cán bộ được tập huấn là người dân tộc thiểu số, những "cầu nối mềm" giàu thấu cảm, giúp đồng bào tiếp cận dịch vụ y tế không còn rào cản ngôn ngữ hay văn hóa.
Đặc biệt, mô hình bác sĩ luân chuyển về xã, tổ chức khám bệnh lưu động đã làm nên những thay đổi thiết thực. Tại xã Quốc Khánh, điểm vùng sâu từng khó tiếp cận y tế bà con giờ đây không còn phải vác con xuống trung tâm giữa đêm. Khám bệnh, cấp thuốc, tư vấn mọi dịch vụ giờ đã có ngay tại trạm y tế xã.
Không dừng ở chăm chữa, Lạng Sơn còn tập trung vào "chữa từ gốc" bằng các chiến dịch truyền thông cộng đồng. Hơn 12.000 buổi truyền thông đã được tổ chức, thu hút trên 300.000 lượt người tham gia, gần 1 triệu lượt tư vấn tại hộ gia đình. Chủ đề không chỉ là bệnh tật, mà đi vào tận gốc rễ: dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời, chăm sóc thai kỳ, phòng suy dinh dưỡng, phòng bệnh truyền nhiễm…
Tỷ lệ trẻ sơ sinh được tầm soát, sàng lọc sơ sinh tại các xã có triển khai can thiệp tại khu vực III thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đạt 29,3%, vượt 4,3% so với chỉ tiêu giao; trên 90% phụ nữ mang thai được tư vấn dinh dưỡng; trên 95% trẻ em suy dinh dưỡng vùng đồng bào dân tộc thiểu số được tiếp cận với các sản phẩm can thiệp dinh dưỡng… Qua đó, góp phần phòng, chống suy dinh dưỡng ở trẻ em, nâng cao sức khỏe, tầm vóc thanh, thiếu niên dân tộc thiểu số.
6 tháng đầu năm 2025, ngành y tế Lạng Sơn đã khám chữa bệnh cho hơn 631.000 lượt người (đạt 66% kế hoạch cả năm). Tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ ở trẻ dưới 1 tuổi đạt 96,3%, tăng 6,4% so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi giảm còn 21,4%; theo cân nặng còn 14,8% - đây là một con số đầy nỗ lực ở một tỉnh miền núi.
Kể từ khi triển khai thực hiện Dự án 7 đã đã mang lại những kết quả tích cực trên địa bàn tỉnh.
Cùng với đó, tỉnh đã triển khai sắp xếp hệ thống y tế xã theo mô hình “trạm chính - điểm trạm phụ”, phù hợp với tiến trình sáp nhập địa giới hành chính từ ngày 01/7/2025. Việc tổ chức lại không làm gián đoạn dịch vụ, mà còn giúp phân bổ lại nhân lực, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh tại chỗ.
Đặc biệt, Lạng Sơn đang tiến gần hơn tới nền “y tế thông minh”. Việc số hóa bệnh án, tích hợp với nền tảng định danh điện tử quốc gia (VNeID), được kỳ vọng hoàn thành trước 30/9/2025. Khi đó, dù ở xã khó khăn nhất, người dân vẫn có thể được theo dõi sức khỏe trọn đời, từ sơ sinh đến người cao tuổi trên một nền tảng chung.
Với việc triển khai tổ chức đa dạng, đồng bộ các hoạt động, sau 4 năm thực hiện Dự án 7 đã tác động tích cực đến việc nâng cao chất lượng dân số, chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng bà mẹ - trẻ em nhằm giảm thiểu tử vong bà mẹ, tử vong trẻ em, nâng cao tầm vóc, thể lực người dân tộc thiểu số. Khả năng tiếp cận của đồng bào dân tộc thiểu số đối với các dịch vụ chăm sóc có chất lượng về sức khỏe, ngành Y tế đã cải thiện. Các chỉ tiêu chất lượng về chất lượng dân số, chăm sóc sức khỏe cho người dân được nâng lên rõ rệt.
Về dài hạn, Lạng Sơn định hướng đầu tư mạnh mẽ vào các chương trình nâng cao thể trạng học sinh dân tộc thiểu số, phát triển các câu lạc bộ sức khỏe cộng đồng, đẩy mạnh hợp tác với ngành giáo dục để xây dựng mô hình trường học “khỏe từ gốc”. Chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em cũng là mũi nhọn ưu tiên, bởi đó là nền móng để phát triển con người một cách toàn diện.
