Làng bánh đa chìm trong ô nhiễm

Những sợi bánh đa nhỏ như sợi miến, trắng phau nấu cùng cá rô hoặc cá quả cộng với rau rút, rau răm thái nhỏ làm nên vị đặc trưng của bánh đa Quỳnh Côi, Thái Bình. Bánh đa được sản xuất ở làng nghề Dụ Đại, xã Đông Hải, huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình và có mặt trên nhiều tỉnh thành cả nước, nhưng cùng với đó là tình trạng ô nhiễm nặng ở một làng nghề truyền thống.

Ô nhiễm bao trùm làng nghề

Chúng tôi gặp ông Nguyễn Mạnh Khuyến - Chủ tịch xã Đông Hải, ông cho biết: "Làng có nghề đã lâu nhà báo ạ! Từ khi được công nhận là làng nghề, chúng tôi tạo mọi điều kiện để bà con sản xuất tăng thu nhập, với lại bánh đa ở đây đã được khẳng định thương hiệu, ngoài món đặc sản canh cá Quỳnh Côi thì bánh đa có thể nấu với rau ngót, thịt băm là món dễ ăn mà nhân dân địa phương khác rất ưa thích. Đợt cao điểm với trên 3.000 lao động của gần 400 hộ gia đình, mỗi hộ sản xuất 200kg/ngày thì với 80 tấn gạo sau sản xuất trừ chi phí làng có thu nhập 120 triệu/ngày".

Phơi bánh đa cạnh chuồng lợn, nhà vệ sinh.

Cùng với thu nhập ổn định của làng nghề thì cũng đồng nghĩa với tỷ lệ thuận của ô nhiễm môi trường. Đi cùng ông Nguyễn Đăng Biềng - Phó Chủ tịch xã đến thăm những cơ sở sản xuất bánh đa trong làng giữa trưa hè oi ả, sau cơn mưa bất chợt, đường làng lép nhép, cống thoát nước xộc lên mùi nước gạo thối, nước thải từ các chuồng trại chăn nuôi. Tất cả các loại nước ô nhiễm trên đều "tương" thẳng ra rãnh nước, xả thẳng ra các hồ của làng. Quan sát các ống thoát nước đều sủi bọt, màu nước gạo nhờ nhờ pha lẫn màu nước đen lâu ngày tạo thành một màu khó tả. Ông Lê Hữu Nhợi - Trưởng thôn Dụ Đại cho hay: "Nhà báo biết không, làng chúng tôi cần phải làm thêm 700m máng bê-tông đã có hai đợt làm chỉ được gần 250m, nhưng hễ có trận mưa lớn thì nước thải lại nổi lên đường đi thứ nước nhớt nhợt như nước mùng tơi rất mất vệ sinh. Hiện hệ thống máng nước này dẫn nước thải ra khỏi địa bàn làng chứ còn đi đâu thì... kệ! Họp lần nào đại diện cử tri cũng nêu vấn đề môi trường, may anh cảnh sát môi trường cũng đã đến kiểm tra nhưng cũng chẳng làm được gì hơn".

Lúc PV vào ghi hình ở nhà ông Nguyễn Công Trình, một chủ hộ sản xuất bánh đa lâu năm, đứng có một lát mà mùi nước thải ô nhiễm cộng với mùi khí CO2, SO2 đậm đặc từ các lô than tráng bánh xộc thẳng vào mũi, váng hết cả óc. "Nhà báo chụp ở chỗ sạch sạch một chút cho nó... đẹp, với lại đừng đứng gần rãnh nước thải, thối lắm!"- ông Trình thật thà nói.

Đâu là giải pháp?

"Làng nghề hiện nay đã được "hiện đại hoá", tráng bánh đa bằng máy thay cho thủ công với trên 3.000 lao động của gần 400 hộ gia đình, mỗi hộ sản xuất 200kg gạo/ngày thì với 80 tấn gạo sau khi sản xuất sẽ thải ra 200m3 nước bẩn cộng với hàng trăm mét khối nước thải chăn nuôi...". Ông Chủ tịch xã Nguyễn Mạnh Khuyến bức xúc nói.

Bánh đa phơi ngay trên đường làng lầy lội.

Cũng theo ông Khuyến, năm 2007, Văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia về cung cấp nước sạch và vệ sinh môi trường thực hiện dự án: "Dự án thí điểm mô hình xử lý chất thải làng nghề sản xuất bánh đa tại làng, thời gian từ tháng 7/2007 - 5/2008 với các hạng mục: Bể xử lý yếm khí sơ bộ, thiết bị xử lý vi sinh công nghiệp, hồ sinh học, bể điều hòa, rọ chắn rác tinh, song chắn rác thô... nhưng cần khoảng 700 triệu đồng nữa để hoàn thiện dự án thì chúng tôi quả là bế tắc. Từ năm ngoái, một số gia đình đã xây dựng bể xử lý chất thải chăn nuôi Bioga, dùng khí ga phục vụ đun nấu nhưng chủ yếu là xử lý vấn đề môi trường...".

Hàng loạt bệnh tật xuất hiện nơi đây như viêm phổi, đau mắt vì khí lò than sản xuất bánh đa. Người dân nơi đây đã phải chung sống với tình trạng ô nhiễm môi trường từ khi nghề sản xuất bánh đa ra đời (39 năm). Qua hàng chục năm trời, nước ô nhiễm bị ngấm sâu vào lòng đất, nguồn nước ngầm bị nhiễm khá nặng.

Rời làng trong trưa nắng chói chang ngày hè, mùi nước thải vẫn bốc lên nồng nặc. Một người dân làng nghề đang phơi những phên bánh đa bên những cống nước thải thấy cán bộ UBND xã và PV đi qua thì chép miệng: "Chẳng biết đến bao giờ dự án xử lý ô nhiễm cho làng nghề mới thành hiện thực".

Phạm Hùng - Thu Trang