Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Bella, 57 tuổi, từng làm công việc chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối tại Philippines trong nhiều năm. Sau khi một gia đình Mỹ có người thân được bà chăm sóc qua đời, họ đề nghị bà sang Mỹ làm việc tại hệ thống cơ sở chăm sóc tại nhà mà họ điều hành. Năm 2018, Bella đến Los Angeles bằng visa du lịch, với hy vọng có chỗ ở ổn định và một công việc hợp pháp trong ngành y tế.
Tuy nhiên, thực tế lại khác xa kỳ vọng. Theo lời kể của Bella, bà bị đưa vào một mạng lưới việc làm “ngầm”, liên tục chuyển giữa các cơ sở chăm sóc để né kiểm tra pháp lý. Có một công việc kéo dài tám tháng và bà chỉ được trả 30 USD mỗi ngày cho dịch vụ chăm sóc bệnh nhân suốt 24 giờ. Do khái niệm “utang na loob” (nghĩa là nghĩa vụ đạo đức phải trả ơn) ăn sâu trong văn hóa Philippines, bà cảm thấy khó rời bỏ gia đình đã đưa mình sang Mỹ, dù bị bóc lột và rơi vào tình trạng cư trú không giấy tờ.
Sau nhiều tháng sống tạm trong một nhà thờ, Bella tìm được sự hỗ trợ từ một tổ chức bảo vệ quyền lao động, giúp bà tiếp cận dịch vụ pháp lý và xã hội. Hiện bà làm người chăm sóc độc lập bán thời gian, đủ trang trải tiền thuê một căn phòng nhỏ và đóng thuế. Tuy nhiên, cảm giác mong manh đó bị phá vỡ khi các vụ ICE bắt giữ người nhập cư tại nơi làm việc và các buổi kiểm tra di trú gia tăng.
“Tôi hạn chế ra ngoài trừ khi thật sự cần thiết, kể cả đi làm”, Bella nói, cho biết bà lo sợ bị bắt bất cứ lúc nào.
Theo Liên đoàn Điều dưỡng Quốc gia Mỹ, người Mỹ gốc Philippines chiếm khoảng 4% tổng số y tá đã đăng ký tại Mỹ, cao hơn gấp đôi tỷ lệ của cộng đồng này trong dân số nói chung. Viện Chính sách Di cư ước tính khoảng 2% người nhập cư không giấy tờ tại Mỹ có nguồn gốc từ Philippines, nhiều người trong số đó đang làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe để bù đắp tình trạng thiếu hụt lao động.
Nỗi lo này không chỉ tồn tại ở những người không có giấy tờ. Veronica Velasquez, 33 tuổi, một nhà vật lý trị liệu từng làm việc tại bệnh viện ở Los Angeles, cho biết cô nhiều lần chạm mặt nhân viên ICE ngay trong hành lang bệnh viện. Được đưa sang Mỹ từ năm 11 tuổi và từng được bảo vệ theo chương trình DACA - Hoãn thi hành đối với người nhập cư khi còn nhỏ, Velasquez thấu hiểu nỗi sợ của cộng đồng nhập cư.
Theo tờ The Guardian, sự hiện diện đông đảo của người Philippines trong ngành y tế Mỹ bắt nguồn từ lịch sử kéo dài hàng thế kỷ, gắn với thời kỳ Mỹ chiếm đóng Philippines và các chương trình trao đổi đào tạo điều dưỡng từ giữa thế kỷ 20. Đến những năm 1970, lao động y tế Philippines được đào tạo bài bản và đưa sang Mỹ như nguồn nhân lực tay nghề cao.
Theo bà Aquilina Soriano Versoza, Giám đốc Trung tâm Lao động Philippines miền Nam California, Ngày nay, nhiều trường đại học tại Philippines tiếp tục đào tạo điều dưỡng với định hướng làm việc ở nước ngoài. Tại Mỹ, lực lượng này được xem là “xương sống” của hệ thống chăm sóc sức khỏe đang thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực.
Bà Christina Fadriga, 60 tuổi, sang Mỹ làm người chăm sóc từ năm 2006 để nuôi bốn con. Dù đã có thẻ xanh, bà cho biết cộng đồng người Philippines vẫn sống trong sợ hãi khi chứng kiến những trường hợp thường trú nhân hoặc thậm chí công dân Mỹ bị tạm giữ trong các chiến dịch của ICE. Dữ liệu liên bang cho thấy hiện có gần 60.000 người đang bị giam giữ trong hệ thống của ICE. “Người ta khuyên là đừng sợ, nhưng làm sao không sợ được?”, bà Fadriga nói.
Angelica Mateo, một y tá nghề nghiệp và chuyên viên công đoàn tại Kaiser Permanente, cho rằng xuất thân nhập cư khiến cô thấu cảm sâu sắc với bệnh nhân. Cô nói: “Chúng tôi chọn nghề này vì chúng tôi quan tâm đến con người, chứ không phải chỉ chăm sóc cho công dân Mỹ. Chúng tôi không đến đây để làm hại nước Mỹ. Chúng tôi đang giúp đất nước này”.
