Sáng ngày 24/2, BV Trung ương Quân đội 108 công bố đã thực hiện thành công ca phẫu thuật đặc biệt, đó là ca ghép chi thể đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á đồng thời cũng là ca ghép chi thể đầu tiên trên thế giới lấy từ người cho còn sống.
GS.TS.Mai Hồng Bàng - Giám đốc BV 108 cho biết: "Ngày 21/01/2020 (tức 27 Tết Canh Tý), trong khi hầu hết các đơn vị đã nghỉ, thì các bác sĩ BV 108 đã thực hiện thành công ca ghép chi thể cổ bàn tay cho một bệnh nhân. Điều đặc biệt là ca ghép chi thể này lấy từ người cho sống. Đây là ca ghép chi thể đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á và cũng là ca ghép đầu tiên trên thế giới, bàn tay ghép từ người cho còn sống." Bởi với ca phẫu thuật ghép tạng đặc biệt này, không cho phép lui lại thời gian.
Hội chẩn trước phẫu thuật ngày 20/1/2020
Cơ hội đến bất ngờ từ người sống tự nguyện “hiến” một phần chi thể
Bệnh nhân may mắn được ghép chi thể là anh Phạm Văn Vương, 31 tuổi (Thanh Trì, Hà Nội). Năm 2016, trong quá trình lao động, anh Vương bị tai nạn do máy đột dập khiến toàn bộ 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay trái gây dập nát, biến dạng hoàn toàn.
Anh Vương đã được đưa đến BV 108 cấp cứu. Do vết thương dập nát quá nặng nề và hoàn toàn không còn khả năng bảo tồn, các bác sĩ đã buộc phải đưa ra chỉ định cắt cụt 1/3 dưới cẳng tay trái… Khi vết thương mỏm cụt liền sẹo và anh được xuất viện sau 2 tuần điều trị. Do bị mất bàn tay trái khi còn trẻ tuổi, cuộc sống của anh Vương gặp nhiều khó khăn…
GS.Nguyễn Thế Hoàng cùng bệnh nhân Phạm Văn Vương trước ca phẫu thuật
Ngày 3/1/2020, BV 108 đã tiếp nhận một ca bệnh nặng và phức tạp do băng chuyền của máy tải gạch cuốn và đè ép trực tiếp lên tay trái từ vùng 1/3 dưới cẳng tay cho đến sát nách. Trong 3 tuần điều trị, bệnh nhân đã được các bác sĩ Khoa Chấn thương chi trên và Vi phẫu thuật thực hiện 3 lần phẫu thuật, cấy ghép… nhằm nỗ lực để cứu cánh tay của bệnh nhân. Nhưng tình trạng hoại tử vùng khuỷu tay và cơ, nhiễm trùng không cứu vãn được và đe dọa tính mạng của bệnh nhân.
Bệnh nhân đã được hội chẩn nhiều lần qua các cấp trong bệnh viện và thống nhất chỉ định phải cắt cụt chi thể ngang mức 1/3 trên cánh tay.
Các bác sĩ cũng nhận thấy rằng đoạn từ 1/3 dưới cẳng tay đến bàn tay của chi thể sẽ bị cắt cụt còn tương đối bình thường và có thể sử dụng để ghép cho những bệnh nhân bị cụt ở vị trí tương ứng.
Khi được các bác sĩ của BV 108 chia sẻ về khả năng này, bệnh nhân và gia đình đã đồng ý và tự nguyện “hiến” một phần chi thể của mình cho anh Vương như một nghĩa cử nhân văn và vô cùng cao đẹp.
Sau 8 giờ cân não, bệnh nhân đã có một bàn tay mới
GS.TSKH. Nguyễn Thế Hoàng - Phó Giám đốc Bệnh viện 108, chia sẻ về những khó khăn trước ca phẫu thuật: Vì phần chi thể từ cánh tay đến cẳng tay của chi thể chuẩn bị cắt cụt đang bị hoại tử và bội nhiễm thứ phát nên bàn tay sẽ được ghép đối diện với nguy cơ nhiễm trùng rất cao.
Sau khi cân nhắc cẩn thận và kỹ lưỡng mọi nguy cơ có thể xảy ra, kíp phẫu thuật trong phiên hội chẩn đặc biệt trước mổ, đã quyết định sẽ thực hiện ca mổ “ghép bàn tay mới” cho anh Vương. Kíp mổ do trực tiếp GS. Nguyễn Thế Hoàng cùng các bác sĩ của Khoa Chấn thương Chi trên và Vi phẫu thuật của BV 108 thực hiện.
Sau 8 giờ phẫu thuật, ekip đã thành công trong nối chi thể cho BN Vương
Sau 8 giờ, ca mổ "ghép cẳng tay và bàn tay mới" từ người hiến sống cho anh Phạm Văn Vương thành công.
GS. Nguyễn Thế Hoàng cho biết: Ngay sau mổ, anh Vương đã có thể tự vận động nhúc nhích được các ngón tay của bàn tay ghép. Cho đến nay, chỉ hơn 1 tháng sau ghép, tất cả các cấu trúc giải phẫu đã phục hồi và bàn tay ghép đồng loại được tưới máu đầy đủ giống như tay bên lành. Hiện, bệnh nhân đã có thể sử dụng bàn tay ghép để cầm nắm một số các đồ vật thô như quả bóng bàn.
BN sau ghép chi thể 2 tuần
Những khó khăn khi ghép chi hiến tặng
Trồng nối chi thể đứt rời là kỹ thuật được thực hiện thường quy từ thập kỷ 80 của thế kỷ trước và cho đến nay. Những cánh tay, cẳng tay, bàn tay, ngón tay bị đứt rời có thể nối lại được trong vòng từ 5-8 giờ với kết quả chức năng thuận lợi nếu như bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện kịp thời. Trồng lại chi thể đứt rời ứng dụng kỹ thuật vi phẫu là một kỹ thuật rất khó, phức tạp, là đỉnh cao của phẫu thuật tạo hình và vi phẫu thuật mạch máu thần kinh.
Chia sẻ về khó khăn này, GS. Hoàng cho biết: Phẫu thuật trồng lại chi thể đứt rời tự thân kỹ thuật khó khăn và phức tạp, nhưng phẫu thuật ghép chi thể đồng loại (của người khác hiến tặng) còn khó khăn hơn. Cho đến nay, mặc dù đã có hàng chục nghìn ca trồng lại chi thể đứt rời tự thân được thực hiện thành công trên thế giới, tuy nhiên ghép chi thể đồng loại lại không như vậy, đây là kỹ thuật phức tạp đòi hỏi người cho - người nhận phải tương thích từ nhóm máu đến hệ thống miễn dịch và sau phẫu thuật sử dụng thuốc chống thải ghép phù hợp, chặt chẽ, cẩn trọng hơn ghép nhiều mô tạng khác. Rất may mắn là hai bệnh nhân trên có nhiều điểm tương đồng từ nhóm máu đến hệ thống miễn dịch, bởi vậy ca phẫu thuật đã diễn ra thành công.
Ngoài ra, việc phẫu thuật ghép chi từ người cho còn sống như ca bệnh này còn đòi hỏi bác sĩ phải chạy đua với thời gian. Bởi phần chi tặng nếu không được ghép kịp thời có thể bị nhiễm trùng, hoại tử… Nếu ghép chi của người hiến chết não, thì các bác sĩ sẽ có thời gian chuẩn bị nhiều hơn, bởi mặc dù người hiến đã chết não, nhưng bác sĩ vẫn có thể dùng các kỹ thuật nhằm giúp phần chi thể được tưới máu đều và chi không bị hư hỏng.
Theo thông tin từ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, từ năm 1998 đến nay, mới chỉ có khoảng 89 ca ghép chi thể trên thế giới được thông báo trong y văn quốc tế. Trong đó, ghép cẳng tay được thực hiện nhiều nhất tại: Mỹ là 24 trường hợp, Trung Quốc là 13 trường hợp, Pháp 11 trường hợp. Tất cả các trường hợp được ghép đều lấy từ nguồn từ người cho chết não.
Tại các nước Đông Nam Á, cho đến nay, chưa có một ca ghép chi thể đồng loại nào được thông báo trong y văn thế giới.
Niềm vui của người được ghép tạng
Với anh Phạm Văn Vương - người vừa được ghép thành công chi, đây là một điều kỳ diệu mà có nằm mơ anh cũng chưa bao giờ dám nghĩ tới. Là người lao động phổ thông, anh Vương chỉ có một ước mơ là có đủ sức khỏe để lao động nuôi vợ con. Nhưng từ khi mất đi một bàn tay, thì khả năng lao động của anh bị hạn chế. Chính vì thế, khi được hỏi là “anh có băn khoăn lo lắng gì trước cuộc phẫu thuật hay không?” anh Vương đã quả quyết rằng: “Khi được GS.Hoàng gọi điện và thông báo có một cơ hội như thế, tôi đã rất vui mừng và không đắn đo gì cả, tôi hoàn toàn tin tưởng vào bác sĩ. Nay khi có kết quả như thế này, tôi rất biết ơn các thầy thuốc của BV 108, người hiến tạng và gia đình của anh ấy đã giúp tôi có được bàn tay này”.
BN Phạm Văn Vương xúc động cảm ơn các thầy thuốc cùng người hiến tạng và gia đình người hiến tạng