Trong quá trình sử dụng viên thuốc tránh thai, người phụ nữ có thể bị quên uống thuốc theo quy định nên rất lúng túng và lo lắng mình sẽ có thai ngoài ý muốn. Vậy khi rơi vào tình trạng này chị em phụ nữ cần bình tĩnh và biết cách xử trí đúng.
Đặc điểm của viên thuốc uống tránh thai
Viên thuốc uống tránh thai được sản xuất dưới dạng đóng từng vỉ thuốc dùng cho một tháng. Có 2 loại vỉ thuốc, vỉ có 28 viên dùng để uống mỗi ngày một viên, dùng hết vỉ này uống tiếp vỉ khác; vỉ có 21 viên dùng để uống mỗi ngày một viên, dùng hết vỉ nghỉ 7 ngày rồi uống tiếp vỉ khác. Thành phần hoạt chất của thuốc là các nội tiết tố (hormon) tổng hợp, giống như những nội tiết tố nữ do cơ thể tiết ra để điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Có hai loại viên thuốc uống tránh thai: Viên tránh thai kết hợp có chứa cả estrogen và progrestin tác động bằng cách ức chế sự rụng trứng, có thể làm cho nội mạc tử cung không thích nghi với sự làm tổ của trứng và làm đặc chất nhày ở cổ tử cung để ngăn không cho tinh trùng của người nam xâm nhập khi có quan hệ tình dục không được bảo vệ. Viên thuốc tránh thai đơn thuần là viên thuốc chỉ có progestin, không có estrogen, nó cũng có khả năng ngăn chặn sự rụng trứng nhưng chủ yếu tác dụng làm mỏng niêm mạc tử cung và làm đặc chất nhày ở cổ tử cung; gây trở ngại cho việc làm tổ của trứng và ngăn không cho tinh trùng xâm nhập vào buồng tử cung.
Để tránh thai có hiệu quả, người phụ nữ nên dùng loại viên thuốc tránh thai kết hợp, uống thuốc vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt là tốt nhất. Ngoài ra, có thể uống bất kỳ lúc nào trong vòng 5 ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt nếu người phụ nữ có kinh đều hoặc trong vòng 7 ngày sau khi có kinh nhưng phải tránh không quan hệ tình dục hay phải sử dụng một biện pháp bảo vệ khác nữa trong 7 ngày sau đó. Cũng có thể sử dụng ngay hoặc trong vòng 7 ngày sau khi nạo hút thai hay sau khi sinh con 3 tuần. Nguyên tắc là phải bảo đảm việc uống thuốc mỗi ngày một viên, uống vào một giờ nhất định. Đối với vỉ thuốc 28 viên, uống viên thuốc liền một mạch, hết vỉ này sang vỉ khác cho đến khi không có nhu cầu tránh thai nữa. Đối với vỉ thuốc 21 viên, uống viên thuốc theo thứ tự mũi tên in trên vỉ, hết vỉ thì nghỉ 7 ngày rồi uống tiếp vỉ khác.
Viên thuốc tránh thai đơn thuần không có estrogen cũng có tác dụng cao nếu được uống hàng ngày vào cùng một giờ nhất định. Nếu có sự nhầm lẫn trong việc dùng thuốc như bắt đầu uống thuốc quá muộn hay quên uống thuốc thì sẽ có thể có thai. Viên thuốc tránh thai đơn thuần có hiệu quả không bằng viên thuốc tránh thai kết hợp nhưng nó là viên thuốc tránh thai tốt đối với phụ nữ đang cho con bú vì nội tiết tố của người phụ nữ đang cho con bú có tác dụng ức chế phần nào sự rụng trứng nên thuốc vẫn có hiệu quả cao mà không làm ảnh hưởng đến sự tiết sữa. Nếu người phụ nữ không phải cho con bú nhưng cơ thể nhạy cảm với estrogen hoặc có tác dụng phụ của thuốc tránh thai làm khó chịu, có thể dùng viên thuốc tránh thai đơn thuần nhưng hiệu quả tránh thai chỉ đạt khoảng 88%.
 Cần dùng thuốc tránh thai đều đặn. |
Xử trí khi quên uống thuốc tránh thai
Quá trình sử dụng viên thuốc tránh thai, người phụ nữ có thể quên uống thuốc theo nguyên tắc quy định. Trong trường hợp này cần xử trí như sau:
- Nếu quên uống 1 viên, khi nhớ ra nên uống viên thuốc đó ngay; viên sau uống vào đúng giờ uống quy định thông thường. Trong vòng 48 giờ sau đó, nên tránh quan hệ tình dục hoặc nếu có quan hệ tình dục thì dùng bao cao su. Sau đó uống tiếp vỉ thuốc như bình thường.
- Nếu quên uống 2 viên, uống bù ngay 2 viên khi nhớ ra; viên tiếp theo uống vào đúng giờ uống quy định thông thường. Nếu có quan hệ tình dục, nên dùng bao cao su cho đến khi uống hết vỉ thuốc.
- Nếu quên uống 3 viên, bỏ vỉ thuốc đang uống; tránh quan hệ tình dục hoặc dùng bao cao su khi có quan hệ tình dục, chờ cho đến khi xuất hiện kinh nguyệt trở lại và bắt đầu dùng vỉ thuốc mới. Tình huống này được xem như mới bắt đầu dùng thuốc, 7 ngày đầu tiên thuốc chưa có tác dụng nên cần tránh quan hệ tình dục, nếu có quan hệ tình dục phải dùng bao cao su.
Khi bị các phản ứng phụ như nôn, tiêu chảy xảy ra trong vòng 4 giờ đầu sau khi uống thuốc, cần tiếp tục uống như thường lệ, đồng thời dùng biện pháp tránh thai hỗ trợ trong 7 ngày sau khi ngừng nôn, tiêu chảy. Các tác dụng phụ thường gặp không nguy hại nhưng gây khó chịu, sẽ mất dần.
Như vậy, viên thuốc tránh thai thông thường muốn có hiệu quả phải nhớ uống mỗi ngày vào một giờ nhất định. Nên để vỉ thuốc ở chỗ riêng tư nhưng thường xuyên có sự tiếp xúc trong sinh hoạt hàng ngày nhằm nhắc nhở việc uống thuốc, tránh bỏ quên. Khi phát hiện quên việc uống thuốc, cần xử trí kịp thời ngay theo hướng dẫn ở trên.
BS. Trâm Anh