Trẻ ở tuổi tập đi rất hay bị ngã và trẻ bị ngã ở tư thế đang đi hay chạy trên mặt đất thường không gây chấn thương đầu nghiêm trọng.
Nguyên nhân khiến trẻ bị ngã
Sự bất cẩn của người lớn là một trong những nguyên nhân khiến trẻ có thể bị té ngã. Một số phụ huynh không trông coi trẻ đúng cách khiến trẻ ngã từ xe đẩy, trên võng, trên giường hoặc trên cao xuống. Bên cạnh đó nhiều bậc cha mẹ không để ý, bế con, để con tuột tay cũng dẫn đến ngã đau, gây thương tích. Trẻ có thể trèo hoặc đứng trên ghế hoặc đồ vật kê không vững. Trẻ chạy nhảy ở những nơi trơn trượt như: nhà tắm, sàn nước, sàn nhà mới lau hoặc những nơi bị đổ nước, sân chơi sau mưa…
Trẻ chơi với nhau, thường nô đùa, xô đẩy nhau ngã. Hoặc các em có thể ngã trong khi chơi thể thao như: bóng đá, đá cầu, kéo co… đây cũng là do người lớn để các em chơi ở những chỗ nguy hiểm, không đảm bảo điều kiện sân chơi, không có người lớn hướng dẫn.
Cách xử trí khi trẻ bị ngã và có chấn thương
Khi bé bị ngã đập đầu trước tiên bạn hãy tìm cách xoa dịu bé, cố gắng không phản ứng quá mức nếu cú ngã hay va chạm nhẹ, không gây tổn thương nghiêm trọng khiến bé hoảng sợ. Nếu trẻ lớn có thể nhận biết được, phụ huynh hãy hỏi trẻ: nơi trẻ té ngã? Tư thế khi bị té ngã? Vị trí trẻ bị đau?. Nếu trẻ ngã rồi bất tỉnh, nôn ói, có chảy máu ra ở miệng hoặc mũi, tay chân co giật bất thường, bạn cần đưa đến cơ quan y tế gần nhất ngay.
Người săn sóc trẻ cũng nên theo dõi xem trẻ có các hiện tượng như: nôn ói, sốt, co giật, sắc mặt tái dần, giấc ngủ không yên hoặc ngủ mê mệt không?
Trong suốt 36 giờ đầu, cần phải theo dõi liên tục, thỉnh thoảng lại gọi xem trẻ có tỉnh lại không vì nếu có hiện tượng chảy máu trong não, trẻ có thể ngủ thiếp đi rồi chuyển qua trạng thái hôn mê mà người săn sóc không hay biết.
Một số triệu chứng đáng lo ngại khác
Sự thay đổi thái độ đột ngột: hoặc tự nhiên trẻ tỏ ra bàng quan với tất cả chung quanh, hoặc trái lại, tự nhiên vật vã kích động, mắt nhìn bỗng bị rối loạn, có khi nhìn như người lác mắt. Lúc này người nhà cần báo ngay cho bác sĩ để có thể chẩn đoán và xử lý kịp thời.
Trẻ có thể đã bị trẹo khớp hoặc bị gãy xương khi thấy sau khi ngã trẻ không cử động được tay, chân hoặc cử động thì đau nhói ở chỗ nào đó. Nhưng muốn xác định rõ ràng, chính xác phải đưa trẻ đi chụp X-quang. Cố gắng bất động trẻ ở một tư thế nào trẻ đỡ đau nhất.
- Phải luôn có người quan sát trẻ nhỏ.
- Đặt trẻ nhỏ trong cũi gỗ nếu không có người trông coi.
- Rào hoặc có thanh bảo vệ ở cầu thang, cửa sổ, ban công (chiều cao rào tối thiểu 75cm, song dọc, khoảng cách giữa các song không quá 15cm).
- Có đủ ánh sáng để dễ quan sát ở bậc thềm, cầu thang.
- Dạy trẻ không xô đẩy, không leo trèo.
- Nếu trẻ đã biết lật, bò, đi, ngồi thì không nên để trẻ 1 mình trên võng, giường.
- Không để trẻ đứng trên ghế hoặc vật không vững.
- Không để sàn nhà trơn trượt, ẩm ướt.
- Không để đồ chơi xa tầm với của trẻ.
- Không có hành động chơi đùa nguy hiểm như xốc ngược, tung trẻ.
- Không để trẻ < 10 tuổi trông em < 3 tuổi.
Nếu có chảy máu thì nên làm một số động tác cầm máu tạm thời. Rửa sạch các vết thương bằng nước sạch, sau đó bằng nước muối 0,9% hoặc thuốc sát trùng nếu có. Sau đó dùng băng vô trùng băng cầm máu. Khi băng cần lựa tay ở mức độ vừa phải, không băng quá lỏng hoặc quá chặt để cho máu ở bên dưới vết thương vẫn được lưu thông.
Nếu vết thương quá to, gây chảy máu nhiều, việc cầm máu là quan trọng nhất. Đầu tiên, cần lau sạch hoặc gắp bỏ những vật có trong vết thương. Sau đó, bạn băng ép vết thương lại bằng một lớp băng, ấn tay lên vết thương chừng năm phút để giúp cho việc cầm máu trước. Bạn chờ bác sĩ tới hoặc đưa trẻ tới phòng cấp cứu để lau rửa và khâu vết thương.
Nếu sau khi buộc vết thương mà máu vẫn không ngừng chảy, bạn hãy tìm đường động mạch của cháu bé và ấn mạnh ngón tay xuống một điểm ở mạch phía trên vết thương, đồng thời đưa trẻ tới ngay nơi cấp cứu.Không nên buộc ga rô, nếu bạn chưa biết phương pháp. Thường thì sau khi xử lý xong vết thương, bác sĩ sẽ cho trẻ tiêm phòng uốn ván nếu cần thiết.
Những điều không nên làm khi sơ cứu trẻ bị ngã
- Làm nóng chỗ bị thương như lấy khăn ấm đắp lên chỗ vết thương là một sai lầm. Làm như vậy tuy có cảm giác dễ chịu nhưng lại gây hại. Khi bị ngã, mạch máu đang bị xuất huyết, chườm nóng sẽ khiến mạch máu bị giãn ra và làm cho máu chảy nhiều hơn.
- Bôi dầu gió: dầu gió là loại luôn có sẵn trong các tủ thuốc gia đình. Sau khi bị ngã, chúng ta thường có thói quen xoa dầu gió cho trẻ và xoa bóp. Làm như vậy tình trạng vết thương sẽ càng nặng hơn, cũng như chỗ sưng không giảm. Khi đó một số mạch máu nhỏ do bị day sẽ càng chảy máu liên tục.
- Di chuyển nạn nhân trừ khi họ đang ở trong tình trạng nguy cấp. Mọi sự di chuyển không cần thiết đều có thể gây ra các biến chứng lớn hơn cho chính vết thương sọ não, cột sống hay những vết thương liên quan khác.
