Làm gì khi bị méo miệng, liệt mặt?

Vào mùa lạnh hoặc thời gian giao mùa, những người hay làm việc khuya rất dễ bị tăng nguy cơ liệt mặt, méo miệng Bệnh có đặc điểm là phục hồi nhanh, song dễ để lại di chứng, nhất là thẩm mỹ nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm.

Dấu hiệu dễ nhận biết

Bệnh thường xảy ra đột ngột, người bệnh cười nói khó, đánh răng, súc miệng, nước trào ra một bên mép. Rõ nét nhất là mặt mất cân xứng: bên liệt trông như mặt nạ, các nếp tự nhiên như nếp nhăn, rãnh mũi má bị mờ hoặc mất, miệng và nhân trung méo về bên lành.

Châm cứu điều trị méo miệng, liệt mặt.

Sự mất cân xứng càng rõ khi bệnh nhân làm một số động tác chủ động như khi cười méo lệch sang bên lành. Đặc biệt, mắt bên liệt nhắm không kín do liệt cơ khép vòng mi và nhãn cầu bị đẩy lên trên để lộ một phần lòng trắng.

Ngoài ra, còn một số triệu chứng khác ít gặp hơn như cảm giác tê một bên mặt, mất vị giác ở 2/3 trước lưỡi, khô mắt do không tiết nước mắt hoặc tăng tiết nước mắt làm nước mắt chảy giàn giụa, nhất là trong hoặc ngay sau bữa ăn. Đa số các trường hợp mắc bệnh thường khỏi sau khoảng 1-3 tháng nếu được cấp cứu và điều trị đúng. Nếu không sẽ để lại biến chứng và di chứng như viêm loét giác mạc (do mắt nhắm không khép kín dễ bị gió bụi bẩn bám vào gây nhiễm khuẩn), co giật cơ mặt (do hồi phục thần kinh không hoàn toàn) hoặc co cứng nửa mặt (do dây thần kinh thoái hóa).

Bệnh xảy ra khi nào?

Những người thường xuyên  thức khuya khiến cơ thể luôn mệt mỏi, tinh thần sa sút, thần kinh bị căng thẳng, sức đề kháng giảm dễ nhiễm lạnh... dẫn tới sự gia tăng gốc tự do làm hủy hoại dây thần kinh số 7. Liệt thần kinh mặt xảy ra khi dây thần kinh điều khiển các cơ mặt bị viêm và bị chèn ép. Có  thể hiểu là dây thần kinh điều khiển các cơ mặt phải đi qua một khe xương hẹp, khi nhiễm virut sẽ bị sưng lên, kẹt trong các hốc xương nên bị tổn thương lớp màng bọc khiến tín hiệu thần kinh bị cản trở gây ra tê liệt và yếu các cơ mặt.

Ai dễ mắc?

Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi, dễ mắc là phụ nữ có thai, người bệnh đái tháo đường, cảm cúm, suy giảm miễn dịch, lứa tuổi trung niên và người già, người có thể trạng yếu, ít tập luyện, ít tiếp xúc với thiên nhiên, môi trường bên ngoài (ít ra gió), có tiền sử hạ đường huyết, tăng huyết áp, huyết áp thấp, xơ vữa động mạch… Đặc biệt là những người uống nhiều bia rượu và đi về trong đêm khuya sẽ bị lạnh. Mặt khác, lượng cồn trong máu đưa đến não và các cơ quan khác khiến mạch máu co lại (hoặc giãn ra tùy thể trạng mỗi người), làm cơ thể mất nhiều nhiệt, hơi ấm thoát ra ngoài không được bảo vệ, gặp phải khí lạnh sẽ bị cảm.

Cần làm gì?

Khi phát hiện thấy một bên mặt hơi cứng khác thường, soi gương thấy một bên bị xệ xuống, miệng méo, mắt bên bệnh không thể nhắm kín và có nước mắt chảy ra… thì không nên cho rằng mình bị tai biến mạch máu não. Cần bình tĩnh xem xét, nếu thấy các triệu chứng chỉ có ở mặt thì nên nghĩ tới chứng liệt dây thần kinh mặt. Nếu liệt mặt, méo miệng xảy ra ban ngày sẽ gây tê liệt đột ngột, yếu hẳn một bên mặt gây khó cười nói, khó nhắm mắt, cử động mặt bên, đau trong tai bên bệnh, nhức đầu; mất vị giác, nước mắt và nước miếng tiết ra nhiều hơn…

Khi người thân bị liệt mặt, méo miệng, tuyệt đối không được cạo gió. Nếu những người có bệnh sử mạn tính như tăng huyết áp thì cần cho uống thuốc hạ huyết áp và  nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế có chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán chính xác và loại trừ một số bệnh nguy hiểm khác cũng gây liệt mặt như chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não, u não để được cứu chữa kịp thời.

BS. Trần Thanh Hà