Theo nhiều nghiên cứu, người ta thấy rằng tăng huyết áp(THA) và đái tháo đường (ĐTĐ) thường kết hợp với nhau và tỷ lệ bệnh luôn tăng theo lứa tuổi. Tỷ lệ bệnh THA ở ĐTĐ týp 2 tăng 2,5 lần so với người không ĐTĐ. Ngược lại, khoảng 50% bệnh nhân ĐTĐ đồng thời bị THA (25% ở người trẻ và 75% người luống tuổi).
Tăng huyết áp góp phần quan trọng làm tăng mức độ nặng, tăng mức độ tàn phế và tỷ lệ tử vong của người bệnh đái tháo đường. Theo một nghiên cứu nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch ở bệnh nhân ĐTĐ có THA tăng gấp đôi người ĐTĐ không THA. Ngược lại, ĐTĐ cũng làm cho THA trở nên khó điều trị hơn. THA kéo dài sẽ làm tổn thương các mạch máu nhỏ và các mạch máu lớn, nếu không được điều trị sẽ gây ra các bệnh lý ở mắt, thận, tim mạch và có thể dẫn đến tai biến mạch máu não.
Bệnh nhân đái tháo đường cần làm gì?
Để kiểm soát tốt huyết áp, người bệnh tiểu đường cần thực hiện chế độ ăn uống hợp lý để duy trì cân nặng lý tưởng, tránh béo phì, tăng cường tập thể dục thể thao, tránh stress. Một trong những biện pháp quan trọng để ổn định huyết áp là giảm lượng muối trong chế độ ăn uống hàng ngày. Cần giảm muối dưới 5 gram một ngày ở bệnh nhân chưa tăng huyết áp. Nếu có tăng huyết áp nên hạn chế dưới 3 gram một ngày.
Người bệnh đái tháo đường cần giảm lượng muối
Một số cách đơn giản để giảm muối như: Nêm ít gia vị giàu muối như nước mắm, nước tương, tương ớt, chao, mắm các loại... lúc nấu ăn.Hạn chế sử dụng thực phẩm chế biến sẵn xúc xích, giăm bông, thịt xông khói, chả lụa, bánh mì, bánh ngọt... Sử dụng gia vị khác như cà ri, hành, tỏi, gừng, riềng, rau mùi, ngũ vị hương. Pha loãng nước chấm trên bàn ăn như nước tương, nước mắm thay vì dùng nguyên chất. Rửa qua thực phẩm nhiều muối như dưa muối, cải muối, cà muối, cá khô.
Thực phẩm tốt cho người bệnh đái tháo đường và cao huyết áp
Ăn nhiều rau cải và trái cây: Trái cây và rau cải dễ mang theo như chuối, cà rốt đều tốt cho bệnh nhân tiểu đường và cao huyết áp. Rau cải và trái cây tươi không làm biến động nồng độ đường trong máu như các thực phẩm có đường khác, hay các loại ngũ cốc tinh chế. Ngoài ra, rau cải và trái cây còn chứa hàm lượng natri thấp, rất lý tưởng cho những ai mắc bệnh cao huyết áp.
Người bệnh đái tháo đường cần tăng cường ăn rau xanh
Các loại hạt: Các loại hạt chưa qua chế biến như hạt điều, hạnh nhân đều là lựa chọn nhanh, tiện lợi và tốt cho sức khỏe. Ăn các loại hạt trên (không thêm muối) có thể giúp giảm nguy cơ bệnh tim (căn bệnh mà những bệnh nhân tiểu đường và cao huyết áp có nguy cơ mắc phải cao) và chúng là thức ăn nhẹ thân thiện với những bệnh nhân cao huyết áp.
Ngũ cốc nguyên cám: Các loại ngũ cốc nguyên cám dễ ăn như bột yến mạch và lúa mì nguyên cám là những thực phẩm giàu chất xơ, giúp giữ nồng độ đường trong máu ổn định và giảm sự thèm ăn. Giảm cân có thể giúp việc kiểm soát bệnh tiểu đường và cao huyết áp dễ dàng hơn.
Chẩn đoán là THA ở người ĐTĐ khi mức huyết áp tối đa ≥ 140mmHg hoặc/và huyết áp tối thiểu ≥ 90mmHg. Trên bệnh nhân ĐTĐ týp 1, THA thường đi kèm bệnh lý thận. Trên bệnh nhân ĐTĐ týp 2, THA có thể cùng xuất hiện với các yếu tố nguy cơ của bệnh lý tim mạch, các yếu tố này đều có cùng một rối loạn tiềm ẩn là đề kháng insulin và tăng insulin máu. Đặc điểm THA ở người ĐTĐ là tỷ lệ THA tâm thu đơn độc rất cao. Riêng ĐTĐ týp 2, THA gặp ở nữ nhiều hơn nam và huyết áp tâm thu tăng theo tuổi ở nữ chậm hơn.
Ngoài mức độ thường gặp cao, bản thân THA làm tăng mạnh các yếu tố nguy cơ vốn đã tăng ở bệnh nhân ĐTĐ. ĐTĐ làm tăng nguy cơ bệnh lý mạch vành gấp 2 lần ở nam và 4 lần ở nữ. Khi mắc cả THA và ĐTĐ sẽ làm tăng gấp đôi biến chứng mạch máu lớn và nhỏ và làm tăng gấp đôi nguy cơ tử vong khi so với bệnh nhân THA nhưng không bị ĐTĐ.
Do tầm quan trọng của mức huyết áp đối với bệnh nhân ĐTĐ nên khi phát hiện THA, các chuyên gia tim mạch khuyên nên làm thêm các xét nghiệm như: siêu âm doppler động mạch cảnh, động mạch thận, động mạch 2 chi dưới; siêu âm tim (đánh giá phì đại thất trái, chức năng tâm trương…); tìm microalbumine trong nước tiểu; soi đáy mắt; khám bàn chân; đo chỉ số huyết áp tâm thu còn gọi chỉ số huyết áp cổ chân/cánh tay (ABI: Ankle Brachial Index). Nếu có điều kiện, có thể theo dõi huyết áp trong 24 giờ.
