Chỉ khoảng 30 - 35 năm nữa, Việt Nam sẽ phải đối mặt với tình trạng dư thừa từ 2,3 - 4,3 triệu nam giới so với nữ. Điều này sẽ dẫn tới hệ lụy xã hội rất đáng lo ngại cho mỗi gia đình và cả cộng đồng. Vậy chúng ta cần làm gì để chung tay giải quyết vấn đề đáng báo động này? Phóng viên báo Sức khỏe & Đời sống đã ghi lại ý kiến của lãnh đạo Bộ Y tế và Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến: Phối hợp liên ngành trong công tác tuyên truyền vận động nhằm thay đổi tư tưởng, quan niệm trọng nam khinh nữ
Mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam chủ yếu do việc lựa chọn giới tính thai nhi có nguyên nhân sâu xa từ định kiến về giới, trọng nam khinh nữ, ưa thích con trai vẫn rất nặng nề. Tư tưởng lâu đời đã tạo nên áp lực nặng nề đối với phụ nữ về việc phải sinh được con trai để nối dõi tông đường cho nhà chồng và ảnh hưởng tới vị thế kinh tế, xã hội, đời sống sinh sản và tình dục của người phụ nữ. Thái độ xem thường giá trị của con gái đã ăn sâu bám rễ trong các quan niệm văn hóa.
Tuy nhiên, chúng ta cũng phải nhìn nhận thẳng thắn rằng, sự phát triển của khoa học kỹ thuật có thể giúp biết trước giới tính thai nhi, nhưng đây không phải là lý do chính dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới. Bằng chứng là khoa học kỹ thuật ở miền Nam phát triển không kém miền Bắc, thậm chí một số mặt còn vượt trội, nhưng mất cân bằng giới tính khi sinh chủ yếu ở miền Bắc, nhất là ở đồng bằng sông Hồng. Bởi lẽ phần lớn người miền Nam quan niệm con nào cũng là con, miễn khỏe mạnh, trong khi nhiều người miền Bắc lại thích con trai. “Có lúc chúng tôi giật mình khi đi kiểm tra một số xã ở đồng bằng sông Hồng, có xã lên đến gần 150 trẻ trai/100 trẻ gái lúc ra đời. Mất cân bằng giới tính khi sinh lộ quá rõ. Hậu quả này chúng ta sẽ giải quyết như thế nào, các làng xã sẽ thiếu phụ nữ, cô dâu, rất nhiều điều bất lợi. Việt Nam chưa phải nước giàu như Hàn Quốc để lấy cô dâu ở nước ngoài”, Thứ trưởng Tiến cho biết.
Do đó, biện pháp bền vững vẫn là cơ chế phối hợp liên ngành và thúc đẩy sự tham gia của các tổ chức xã hội trong công tác tuyên truyền vận động nhằm thay đổi tư tưởng, quan niệm trọng nam khinh nữ, ưa thích con trai và các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi, đồng thời đẩy mạnh việc bình đẳng giới.
Ông Arthur Erken - Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam: Cần xóa bỏ sự bất bình đẳng giới và xem thường giá trị phụ nữ
Mất cân bằng giới tính khi sinh tại một số số nước châu Á, trong đó có Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng và ở mức báo động. Nếu như vào năm 2000, tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh là 106,2 bé trai/100 bé gái thì đến cuối năm 2013 đã tăng lên 113,8 bé trai/100 bé gái. 6 tháng đầu năm 2014, tỷ lệ giới tính khi sinh tại Việt Nam là 114,3 bé trai/100 bé gái, cao hơn 3,8% so với cùng kỳ năm 2013. Do đó, nếu Việt Nam không có những biện pháp can thiệp kịp thời và hiệu quả đối với tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh thì chỉ khoảng 30 - 35 năm nữa, Việt Nam sẽ phải đối mặt với tình trạng dư thừa nam giới. Điều này sẽ dẫn tới những hậu quả, hệ lụy xã hội rất đáng lo ngại, không chỉ đàn ông Việt Nam sẽ khó hoặc không thể lấy vợ mà còn là tình trạng buôn bán phụ nữ, trẻ em gái, bạo lực tình dục gia tăng. Việc thiếu phụ nữ sẽ làm gia tăng áp lực buộc các em gái phải kết hôn sớm hơn và có thể bỏ học để lập gia đình.
Do đó, Việt Nam cần có những biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt nhằm nghiêm cấm việc lựa chọn giới tính khi sinh và phá thai vì lựa chọn giới tính. Tuy nhiên, tôi cho rằng nguyên nhân cốt lõi của vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh không nằm ở việc lựa chọn giới tính thai nhi, mà chính là do sự bất bình đẳng giới và xem thường giá trị phụ nữ. Giải pháp của vấn đề cần được giải quyết trong bối cảnh rộng lớn của phát triển kinh tế, xã hội và quyền con người để xóa bỏ bất bình đẳng giới, đảm bảo nhân phẩm và các quyền con người của mỗi cá nhân, phụ nữ, trẻ em. “Không chỉ giải quyết hiện tượng mà cần giải quyết gốc rễ vấn đề, đó là tăng cường giáo dục giới tính trong trường học, xóa bỏ bất bình đẳng giới, tạo cho phụ nữ quyền bình đẳng; tạo việc làm cho phụ nữ, giúp họ tham gia ngày càng nhiều vào các hoạt động xã hội...”, ông Arthur Erken đưa ra giải pháp.
Nguyễn Hoàng (ghi)
Nâng cao vị thế của phụ nữ và trẻ em gái là một trong các giải pháp hiệu quả giúp giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh. Lời kêu gọi được đưa ra trong lễ mít tinh, tuần hành sáng 28/9, tại Hà Nội với sự tham gia của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, lãnh đạo Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Bộ Y tế, Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam cùng đông đảo người dân Hà Nội.
Để hưởng ứng ngày Quốc tế Trẻ em gái 11/10, từ cuối tháng 9 - 14/10/2014, Bộ Y tế phối hợp với Quỹ Dân số Liên hợp quốc và các bộ, ban, ngành, đoàn thể và các địa phương khởi động chiến dịch truyền thông chung tay giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh. Chiến dịch gồm một chuỗi sự kiện như hội thảo, tọa đàm, diễu hành tại Hà Nội, Hải Dương, Bắc Ninh...
