1. Tăng nguy cơ biến cố bất lợi khi lạm dụng thuốc giảm đau
Cách đây 2 năm, bệnh nhân Tr.V.B. (Hòa Bình) bị tai nạn, phải phẫu thuật và được bác sĩ kê đơn thuốc giảm đau có codein (một thuốc giảm đau opioid). Sau đó, do hậu quả của chấn thương nên bệnh nhân vẫn bị các cơn đau hành hạ mỗi khi vận động, đặc biệt là khi thay đổi thời tiết, nên bệnh nhân B. lại tiếp tục tìm mua và sử dụng thuốc này.
Sau mỗi lần sử dụng thuốc, B. cảm thấy dễ chịu, sảng khoái nên sử dụng thuốc thường xuyên. Sau đó thuấy thuốc kém hiệu quả đã tự ý tăng liều, thậm chí sau này còn đổi sang loại thuốc opioid giảm đau loại mạnh hơn.
Ngày càng có nhiều người lạm dụng thuốc giảm đau opioid.
Đến khi không dùng thuốc, bệnh nhân rơi vào tình trạng mất ngủ, kích thích, vật vã... Ngoài các triệu chứng lệ thuộc thuốc, bệnh nhân còn rơi vào trạng thái trầm cảm, với các biểu hiện: Lơ mơ, không tập trung, suy giảm khả năng kiểm soát hành vi…
Tình trạng lệ thuộc thuốc giảm đau opioid đã được nhắc đến khá nhiều. Nhưng mắc bệnh trầm cảm do thuốc, như bệnh nhân B. nêu trên ít được quan tâm hơn. Mặc dù trong một nghiên cứu từ năm 2015 ở Mỹ, đã cho thấy, opioid dùng lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh trầm cảm.
2. Thuốc giảm đau opioid sẽ giảm và không còn hiệu quả khi lạm dụng thuốc
Trước đây, các thuốc opioid như: Tramadol, fentanyl, morphin, codein... chỉ được dùng để giảm đau trong giai đoạn cuối của bệnh ung thư. Nhưng hiện nay, thuốc được sử dụng trong kiểm soát các cơn đau cấp tính và mạn tính ở mức độ vừa và nặng.
Tuy nhiên, những cơn đau ở người mắc bệnh mạn tính (đau khớp, đau nửa đầu, chấn thương, phẫu thuật…) thường tái phát. Các thuốc này có tác dụng làm giảm cơn đau nhanh, khiến bệnh nhân dễ chịu và ngủ ngon hơn.
Điều nguy hiểm là khi sử dụng lâu dài sẽ dẫn tới phụ thuộc và nhờn thuốc. Khi cơ thể đã quen với thuốc, nó trở nên ít hiệu quả hơn, buộc phải sử dụng liều cao hơn. Tác dụng phụ sẽ trở nên trầm trọng và thậm chí đến thời điểm nào đó, thuốc sẽ không còn tác dụng đối với bệnh nhân.
Do đó, để hạn chế các tác dụng bất lợi nghiêm trọng này, bệnh nhân tuyệt đối không lạm dụng thuốc, không tự ý tăng liều, không tự ý đổi sang thuốc mạnh hơn. Khi đã lệ thuộc thuốc, cần được điều trị cai thuốc và theo phác đồ nghiêm ngặt của bác sĩ.
