Ngày 26/9, tại Hà Nội, nhân Tháng An toàn giao thông quốc gia tại Việt Nam, Ủy ban An toàn giao thông quốc gia phối hợp cùng các đối tác tổ chức Tọa đàm "Xây dựng văn hóa thưởng thức có trách nhiệm tại Việt Nam thông qua phương pháp tiếp cận xã hội".
Trong bối cảnh lạm dụng rượu bia đang gia tăng, sự kiện này nhằm nâng cao nhận thức và khuyến khích hành vi tiêu thụ rượu bia một cách có trách nhiệm. Tham gia tọa đàm, các chuyên gia sẽ chia sẻ những giải pháp hiệu quả để xây dựng một nền văn hóa thưởng thức rượu bia an toàn và bền vững
Hệ lụy của lạm dụng rượu bia
Phiên thảo luận tại buổi tọa đàm Truyền thông Xây dựng Văn hóa thưởng thức có trách nhiệm với sự tham gia của các chuyên gia đa lĩnh vực.
Tại tọa đàm, TS Trần Hữu Minh - Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, cho biết mặc dù Việt Nam đã hoàn thiện những quy định pháp luật chặt chẽ và tình trạng người uống rượu bia gây tai nạn giao thông mặc dù đã giảm sau khi áp dụng các biện pháp mạnh, tăng cường xử phạt, nhưng vẫn còn là vấn đề đáng lo ngại.
Theo thống kê, tình trạng vi phạm nồng độ cồn khi lái xe vẫn xảy ra, dẫn đến một số vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, gây ra thiệt hại lớn về người, tài sản.
Theo số liệu từ Cục Cảnh sát giao thông thống kê từ năm 2022 - 2024, cả nước có đến 20% số vụ tai nạn giao thông xảy ra liên quan đến việc người điều khiển phương tiện có sử dụng rượu, bia.
Theo đó, cứ có 5 người chết hoặc bị thương trong các vụ tai nạn giao thông thì có 1 người chết hoặc bị thương do lái xe có sử dụng rượu, bia.
Lạm dụng rượu bia cũng là nguyên nhân dẫn đến hàng loạt các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, tăng huyết áp, xơ gan, ….
"Để giải quyết vấn đề này, ngoài các biện pháp quản lý, xử phạt, điều quan trọng là phải thay đổi nhận thức và hành vi sử dụng rượu bia trong cộng đồng. Đây là nhiệm vụ lâu dài, cần sự phối hợp của nhiều bộ, ngành, đoàn thể và toàn xã hội"- TS Hữu Minh nhấn mạnh và nói thêm: Văn hóa này không chỉ đơn thuần là việc tuân thủ luật lệ mà còn là sự tự giác, ý thức của mỗi cá nhân trong việc kiểm soát hành vi của mình. Mỗi người cần ý thức rằng việc thưởng thức rượu, bia phải được thực hiện một cách có trách nhiệm, không gây ảnh hưởng đến bản thân và những người xung quanh.
Ép người khác uống rượu bia cũng là hành vi cần được loại bỏ
Văn hóa "uống có trách nhiệm" không chỉ đơn giản là không vi phạm luật, mà còn là sự tự giác và ý thức cao độ trong việc bảo vệ bản thân và người khác. Một người uống có trách nhiệm sẽ biết đâu là điểm dừng, và tuyệt đối không để việc uống rượu trở thành rủi ro cho cộng đồng.
Theo TS Nguyễn Minh Hoàng, giám đốc nghiên cứu Chương trình hợp tác phát triển y tế Việt Nam (Trường Đại học Y Harvard), việc xây dựng thói quen uống có trách nhiệm không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, mà phải được thực hiện đồng bộ từ chính sách đến hành vi cá nhân.
Quan trọng nhất là "đã uống rượu bia thì không lái xe". Bên cạnh đó, người dưới 18 tuổi tuyệt đối không nên sử dụng đồ uống có cồn. Việc ép buộc người khác uống rượu bia cũng là hành vi thiếu trách nhiệm và cần được loại bỏ.
Ông Hoàng cũng lên sự cần thiết phải phát triển các ứng dụng công nghệ hỗ trợ người tiêu dùng kiểm soát lượng tiêu thụ. Cụ thể là app đo nồng độ cồn cũng như đưa ra các khuyến nghị cho người dùng khi tiêu thụ đồ uống có cồn.
Ở góc độ pháp lý, ThS Ngô Vĩnh Bạch Dương, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật, Viện Nhà nước và Pháp luật, nhấn mạnh rằng uống có trách nhiệm không chỉ giới hạn trong vấn đề giao thông.
"Không uống đồ uống có cồn cũng là một lựa chọn có trách nhiệm. Chúng ta cần xác định rõ mức độ nào là có hại cho sức khỏe, đặc biệt là các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, gan, tiểu đường…
Đồng thời, trách nhiệm còn nằm ở việc không gây ảnh hưởng đến cộng đồng, không ép buộc người khác uống" - ông Dương nêu quan điểm.
Các chuyên gia cho rằng việc ép buộc người khác uống rượu bia cũng là hành vi thiếu trách nhiệm và cần được loại bỏ.
Theo ông khái niệm uống có trách nhiệm cần được mở rộng, hướng tới việc bảo vệ sức khỏe bản thân, tôn trọng người khác và gìn giữ trật tự xã hội.
Ông Dương cũng đồng thời nhấn mạnh vai trò của truyền thông và giáo dục. Theo đó, luật pháp có thể chế tài hành vi vi phạm, nhưng chỉ truyền thông và giáo dục mới thay đổi được tư duy xã hội. Chúng ta cần nhấn mạnh đến giá trị nêu gương, trách nhiệm gián tiếp và tác động xã hội từ hành vi uống rượu.
