La Nina quay trở lại vào tháng 9-11
Ngày 2/9, Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) của Liên hợp quốc dự báo hiện tượng thời tiết La Nina lạnh có thể quay trở lại trong khoảng từ tháng 9-11 năm nay. Tuy nhiên, ngay cả khi khả năng đó xảy ra, nhiệt độ vẫn được dự báo sẽ cao hơn mức trung bình.
La Nina là một hiện tượng khí hậu tự nhiên làm mát nhiệt độ bề mặt ở vùng xích đạo trung tâm và phía Đông Thái Bình Dương; mang đến những thay đổi về gió, áp suất và lượng mưa. Các hình thái thời tiết luôn luân phiên nhau giữa La Nina và El Nino – hiện tượng thời tiết đối lập, xen giữa là các trạng thái thời tiết trung tính.
Trong bản cập nhật hằng quý, WMO nêu rõ sau một thời gian ngắn các điều kiện dẫn tới hiện tượng La Nina suy yếu, các điều kiện trung tính đã duy trì kể từ tháng 3 năm nay.
La Nina quay trở lại có thể cảnh báo thiên tai phức tạp hơn.
Có 55% khả năng nhiệt độ bề mặt nước biển ở vùng xích đạo Thái Bình Dương sẽ giảm xuống mức xảy ra hiện tượng La Nina trong giai đoạn từ tháng 9-11. Giai đoạn từ tháng 10-12 năm nay, khả năng xảy ra hiện tượng này tăng nhẹ lên khoảng 60%. Khả năng hiện tượng El Nino phát triển trong giai đoạn từ tháng 9-12 là rất thấp.
Ở nhiều nơi, đặc biệt là vùng nhiệt đới, La Nina gây ra những tác động khí hậu ngược lại với El Nino, làm nóng bề mặt đại dương, dẫn đến hạn hán tại một số khu vực trên thế giới, nhưng lại gây mưa lớn ở một số khu vực khác.
La Nina kéo dài bất thường từ năm 2020-2023 đánh dấu 3 năm liên tiếp xảy ra hiện tượng như vậy trong thế kỷ 21, đồng thời làm gia tăng hạn hán và lũ lụt. Tuy vậy, hiện tượng đó không thể phá vỡ chuỗi 10 năm nóng nhất từng được ghi nhận từ trước đến nay. Nhiệt độ vẫn duy trì ở mức cao kỷ lục hoặc gần kỷ lục ngay cả sau khi hiện tượng El Nino suy yếu vào năm ngoái, với 2024 là năm nóng nhất được ghi nhận.
WMO nhấn mạnh rằng các hiện tượng khí hậu tự nhiên như La Nina và El Nino diễn ra trong bối cảnh biến đổi khí hậu do con người gây ra đang làm tăng nhiệt độ toàn cầu, làm trầm trọng thêm thời tiết cực đoan và tác động đến lượng mưa theo mùa cũng như các mô hình nhiệt độ.
Bản cập nhật mới nhất của WMO dự báo nhiệt độ trong giai đoạn từ tháng 9-11 năm nay sẽ cao hơn bình thường ở phần lớn bán cầu Bắc và phần lớn bán cầu Nam.
TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tại cho biết, La Nina có xu hướng quay trở lại từ cuối tháng 9/2025 (xác suất 60%). Dù chưa quay lại chính thức nhưng lâu nay nền nhiệt phía Đông Thái Bình Dương (Nino3.4) vẫn đang ở trạng thái trung tính. Khi gió Đông Nam đưa hơi ẩm, mát từ vùng Nino3.4 về phía Tây thì gặp hội tụ gió Tây Nam và gió Đông Bắc gặp một nền nhiệt ấm bề mặt biển ở khu vực ngoài khơi Philippines sẽ dễ thành các xoáy thuận nhiệt đới mạnh lên thành bão.
Diễn biến thời tiết trong giai đoạn La Nina trở lại
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ đầu năm đến nay, thời tiết Việt Nam chịu ảnh hưởng của ENSO trung tính, dẫn đến việc ghi nhận ít đợt nắng nóng gay gắt kéo dài, trong khi lượng mưa tại nhiều khu vực cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN). Từ tháng 9 đến 11, các đợt mưa vừa, mưa to có khả năng xuất hiện ở các khu vực trên cả nước, tập trung tại Bắc Bộ trong tháng 9 và tại khu vực Trung Bộ trong tháng 10 và 11/
"Như vậy cao điểm mùa bão và mưa lớn tập trung vào giai đoạn cuối năm tại khu vực từ Thanh Hóa đến Huế và các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, đặc biệt vào khoảng tháng 10 và tháng 11" - cơ quan khí tượng cảnh báo.
Về nắng nóng, từ tháng 9 nắng nóng diện rộng có khả năng chấm dứt tại khu vực Bắc Bộ và có xu hướng giảm dần ở khu vực từ Thanh Hóa đến Huế, duyên hải Nam Trung Bộ.
Không khí lạnh hoạt động sớm, mạnh dần từ khoảng tháng 10 và gia tăng mạnh từ tháng 11. Do đó nhiệt độ trung bình ở khu vực Đồng bằng Bắc Bộ, các tỉnh từ Thanh Hóa đến Huế có xu hướng thấp hơn từ 0,5-1 độ C so với trung bình nhiều năm cùng kỳ.
Tại Việt Nam, giai đoạn 2020–2022 từng hứng chịu hậu quả nặng nề do La Nina, đặc biệt tại đồng bằng sông Cửu Long – vựa lúa lớn nhất cả nước. Các tỉnh như Long An, Đồng Tháp, An Giang ghi nhận hàng nghìn hecta lúa bị ngập úng kéo dài, không thể thu hoạch. Cây ăn trái, đặc biệt là các giống nhạy cảm với độ ẩm như sầu riêng, chôm chôm cũng giảm năng suất do ra hoa kém hoặc sâu bệnh bùng phát.
Không chỉ sản xuất, chuỗi cung ứng nông sản cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Khi mưa lớn khiến giao thông gián đoạn, hàng hóa tồn đọng tại kho, chi phí vận chuyển đội giá. Theo báo cáo của một doanh nghiệp xuất khẩu trái cây tại Tiền Giang, chi phí logistic trong mùa mưa từng tăng tới 60% so với bình thường. Một số hợp đồng xuất khẩu sang Nhật Bản và EU bị chậm trễ giao hàng, ảnh hưởng đến uy tín và chu kỳ thanh toán.
Các đô thị lớn cũng không tránh khỏi tác động. Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng thường xuyên chứng kiến tình trạng ngập úng sau các trận mưa lớn kéo dài, do hệ thống thoát nước không đáp ứng kịp. Tình trạng ngập không chỉ làm gián đoạn sinh hoạt mà còn kéo theo nguy cơ dịch bệnh, đặc biệt là sốt xuất huyết và các bệnh liên quan đến ô nhiễm nguồn nước.
Thêm vào đó, La Nina gây mưa lớn vào thời điểm cuối năm – giai đoạn cao điểm sản xuất và tiêu dùng. Điều này có thể ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất Tết của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các ngành thực phẩm, tiêu dùng nhanh, may mặc. Sự bất ổn khí hậu cũng khiến các doanh nghiệp e ngại trong việc mở rộng sản xuất, ảnh hưởng đến tăng trưởng quý IV – vốn được xem là quý quan trọng nhất trong năm.
