Đập dâng sông Tô Lịch (phường Thanh Liệt, Hà Nội) là một trong những giải pháp ứng phó với tình trạng sông có nguy cơ cạn kiệt vào mùa đông xuân.
Đây cũng là một hạng mục quan trọng của TP Hà Nội nhằm cải thiện môi trường sống, vệ sinh đô thị và phục hồi hệ sinh thái tự nhiên tại khu vực trung tâm lưu vực sông Tô Lịch.
Đập dâng đầu tiên trên sông Tô Lịch, thuộc khu vực phường Thanh Liệt, TP Hà Nội.
Sau hơn 4 tháng thi công, công trình đập dâng Thanh Liệt tại khu vực cầu Quang đang dần thành hình, các hạng mục cuối cùng như lát nền, hoàn thiện đường dẫn, gia cố bờ kè hai bên đập,... đang được công nhân gấp rút hoàn thiện.
Để thi công đập dâng này, đơn vị xây lắp đã dựng tường thép bao quanh khu vực đập nhằm ngăn nước tràn vào công trường và dành khoảng 8m lòng sông cho nước lưu thoát. Công trình nằm trong chuỗi 3 đập dâng được triển khai trên sông Tô Lịch, nhằm tăng cường khả năng dẫn nước và hỗ trợ làm sạch dòng chảy.
Điểm nhấn của đập dâng là khu vực nhà bát giác được thiết kế khá "lạ mắt"
Điểm nhấn của đập dâng là đài quan sát có kiến trúc hình bát giác sơn màu vàng, được xây dựng giữa đập. Nhà bát giác có 8 cột bằng bê tông, mái tôn giả ngói, phần hoa văn sơn vàng, tạo cho công trình vừa có nét cổ kính, vừa hiện đại.
Trong đó, đài quan sát này được nâng đỡ bởi một trụ bê tông lớn đặt chính giữa lòng đập, phục vụ việc theo dõi, giám sát dòng chảy và mực nước trên sông Tô Lịch. Công trình còn là nơi để người dân dừng chân, ngắm cảnh hai bên bờ sông và cảm nhận không gian mới của dòng Tô Lịch sau cải tạo.
Sau khi hoàn thành, công trình còn là nơi để người dân dừng chân, ngắm cảnh hai bên bờ sông.
Sau khi hoàn thành, đập dâng trên sông Tô Lịch được kỳ vọng đóng vai trò điều tiết, giúp giữ và điều chỉnh mực nước sông, nhất là vào mùa khô. Khi lưu lượng nước giảm, đập sẽ giữ lại một phần nước nhằm duy trì dòng chảy và mực nước tối thiểu, tránh tình trạng khô cạn lòng sông.
Công trình hiện đã hoàn thành khoảng hơn 70% khối lượng.
Không chỉ giữ nước, công trình còn góp phần cải thiện chất lượng nước, giảm ô nhiễm nhờ tăng cường lưu thông dòng chảy.
Đập dâng có chức năng tương tự đập tràn hay cống có cửa van, kết cấu ngăn nước của đập bằng túi cao su liên kết với móng đập, có thể điều chỉnh mực nước bằng cách bơm hoặc xả khí/nước vào túi. Đập dâng cao su có nhiều ưu điểm so với đập truyền thống như chi phí thấp, thi công nhanh, chịu được lún không đều và có thể xả lũ tốt.
Đập dâng hoạt động tương tự như đập tràn hoặc cống điều tiết, cho phép kiểm soát mực nước theo nhu cầu vận hành.
Hiện tổng khối lượng toàn công trình đã đạt hơn 70%. Dự kiến, đập dâng sông Tô Lịch sẽ hoàn thành trước tháng 8/2025.
Bên cạnh đập dâng tại Thanh Liệt, TP Hà Nội còn xây thêm hai đập dâng khác tại khu vực cầu Dậu (quận Hoàng Mai cũ) và cầu Cót (quận Cầu Giấy cũ). Song, các hạng mục như nạo vét, thanh thải lòng sông và gia cố chống sạt lở hai bên bờ cũng đang được triển khai.
