SKĐS - Trung bình mỗi ngày, tổng lượng chất thải rắn y tế phát sinh tại Việt Nam vào khoảng 440 tấn. Nếu không được quản lý chặt chẽ, đây sẽ là nguồn ô nhiễm lớn đe dọa sức khỏe cộng đồng.
Trong bối cảnh hạ tầng xử lý còn nhiều thách thức, việc tuân thủ nghiêm ngặt quy trình phân loại rác tại nguồn theo Thông tư 20/2021/TT-BYT đang được xem là giải pháp cốt lõi để giảm thiểu nguy cơ lây lan mầm bệnh và tối ưu hóa chi phí xử lý.
Phân loại nghiêm ngặt rác thải tại nguồn
Theo quy định tại Thông tư 20/2021/TT-BYT của Bộ Y tế, chất thải y tế được phân định rõ ràng thành 4 nhóm chính: chất thải lây nhiễm, chất thải nguy hại không lây nhiễm, chất thải rắn thông thường và chất thải tái chế. Việc thực hiện phân loại chính xác ngay từ thời điểm phát sinh không chỉ là yêu cầu hành chính mà còn mang ý nghĩa khoa học thực tiễn: giúp ngăn chặn sự lây lan của mầm bệnh, bảo vệ an toàn cho người bệnh và nhân viên y tế, đồng thời hỗ trợ hoạt động tái chế.
Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang, quy trình này được áp dụng triệt để ngay tại các khoa lâm sàng. Tại Khoa Ngoại tổng hợp - nơi có lượng bệnh nhân đông và phát sinh nhiều chất thải từ phẫu thuật như bông, băng, gạc - mỗi xe tiêm đi buồng đều được trang bị hệ thống thùng chứa chuyên biệt.
Nhân viên y tế tại đây cho biết, các loại rác thải đặc thù như bơm tiêm, kim luồn hay thủy tinh vỡ được phân loại ngay tại thời điểm phát sinh. Quy tắc an toàn được tuân thủ nghiêm ngặt: rác thải lây nhiễm không được lưu trữ tại buồng bệnh và khi thùng chứa đạt 2/3 dung tích, rác sẽ được thu gom để xử lý ngay, tuyệt đối không để tràn ra ngoài gây ảnh hưởng môi trường. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm, bệnh viện này đã phát sinh hơn 25 tấn chất thải rắn y tế, cho thấy áp lực lên công tác kiểm soát nhiễm khuẩn là rất lớn nếu khâu phân loại ban đầu bị buông lỏng.
Khu xử lý rác thải của BVĐK tỉnh.
Không chỉ tại các bệnh viện tuyến tỉnh, việc phân loại rác cũng được triển khai đồng bộ tại các cơ sở tuyến huyện. Trung tâm Y tế khu vực Yên Sơn (quy mô 200 giường bệnh) đã áp dụng quy trình phân loại 4 nhóm rác thải theo đúng hướng dẫn của Thông tư 20. Đáng chú ý, đơn vị này còn mở rộng mạng lưới kiểm soát thông qua việc hướng dẫn người bệnh và thân nhân cùng tham gia phân loại rác sinh hoạt và rác y tế, đảm bảo tính triệt để trong thu gom.
Bài toán hạ tầng và áp lực lên khâu xử lý cuối cùng
Dù công tác thu gom và phân loại tại nguồn đang cho thấy nhiều tín hiệu tích cực và thuận lợi, nhưng khâu xử lý cuối cùng (tiêu hủy, đốt) vẫn là "điểm nghẽn" tại nhiều cơ sở y tế do hạn chế về hạ tầng kỹ thuật.
Thực tế tại Trung tâm Y tế khu vực Yên Sơn cho thấy những bất cập trong quy trình vận hành. Lò đốt rác của đơn vị này nằm cách cơ sở chính hơn 10km, đặt tại một phòng khám đa khoa. Hệ thống lò đốt được xây dựng từ 15 năm trước, công suất nhỏ (25-30kg/mẻ), hiện thường xuyên gặp trục trặc kỹ thuật và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn khi vận hành. Do nằm sát khu dân cư và diện tích hạn chế, việc xử lý rác tại chỗ gặp khó khăn, buộc đơn vị phải ký hợp đồng với đơn vị bên ngoài để xử lý chất thải rắn.
Tương tự, tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang, lò đốt rác thải y tế đã ngừng hoạt động hơn 2 tháng nay do xuống cấp. Với lượng chất thải sắc nhọn và lây nhiễm cần xử lý nhiệt lên tới hàng chục kg mỗi ngày, bệnh viện buộc phải vận chuyển sang "đốt nhờ" tại một bệnh viện lân cận. Theo lãnh đạo BVĐK Tuyên Quang, khối lượng rác phát thải nhiều. Chi phí xử lý tương đối lớn. Trang thiết bị đầu tư đã cũ, đã xuống cấp. Việc mua sắm, sửa chữa các thiết bị đã hỏng, xuống cấp cũng cần có thời gian. Hiện tại chúng tôi đang đốt nhờ ở bệnh viện bạn, may là bệnh viện bạn ở gần",
Đại diện Bệnh viện cũng cho biết, bệnh viện đang được xây dựng tại một địa điểm mới và sẽ được đầu tư hệ thống xử lý chất thải đảm bảo, đáp ứng được tiêu chí của bệnh viện hiện đại. Còn hiện nay, bệnh viện vẫn phải nỗ lực xử lý tại chỗ và phối kết hợp với bệnh viện bạn để đốt nhờ rác làm sao hợp lý và hiệu quả.
