Ngã ba Đồng Lộc thuộc thị trấn Đồng Lộc, huyện Can Lộc nằm gọn trong một thung lũng hình tam giác, hai bên đồi núi, giữa là con đường độc đạo, giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 của Hà Tĩnh.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Ngã ba Đồng Lộc là “yết hầu giao thông” trên tuyến đường Trường Sơn huyết mạch. Nơi đây ghi dấu những chiến công vang dội của quân và dân ta, nhất là sự hy sinh của 10 nữ anh hùng liệt sĩ thanh niên xung phong đã hóa thành bất tử. Bình quân, mỗi mét vuông đất tại Đồng Lộc phải gánh chịu ít nhất 3 tấn bom. Lúc cao điểm nhất, tại ngã ba này tập trung 1,6 vạn người, phần lớn là bộ đội pháo binh và thanh niên xung phong làm nhiệm vụ phá bom, mở đường.
Tại khu di tích Ngã ba Đồng Lộc hiện còn lưu giữ nhiều tư liệu, hiện vật và được trưng bày để du khách tham quan, trải nghiệm.
Ba chiếc áo sờn cũ, lấm lem của chị Võ Thị Hợi, Nguyễn Thị Xuân, Trần Thị Hường được tìm thấy ngay tại hố bom nơi các chị đã anh dũng hy sinh.
Không gian mô phỏng cảnh sinh hoạt của thanh niên xung phong và bộ đội tại Ngã ba Đồng Lộc
Các vật dụng như bi đông, ca uống nước, âu đựng cơm... được Ban quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc bảo quản, chú thích rõ ràng cho du khách thuận tiện tham quan.
Bức thư Tiểu đội trưởng Võ Thị Tần gửi gia đình 5 ngày trước lúc hy sinh. Trong thư chị viết: "... Mẹ ơi, ở đây vui lắm mẹ ạ, ban đêm chúng nó thắp đèn để chúng con làm đường, còn ban ngày chúng mang bom giết cá để chúng con cải thiện. Bom đạn của chúng có thể làm rung chuyển cả núi rừng nhưng không thể làm rung chuyển những trái tim của chúng con....".
Ngoài bức thư gửi mẹ, du khách cũng 'lặng người" khi được biết về câu chuyện tình sắt son giữa nữ tiểu đội trưởng Võ Thị Tần và một chàng trai cùng quê. Trước khi anh lên đường nhập ngũ, họ hẹn thề ngày thống nhất nên duyên vợ chồng. Nhưng lời hẹn ấy không bao giờ thành hiện thực. Lúc anh trở về thì hay tin người yêu đã hy sinh. Lọn tóc thề và chiếc lược là 2 kỷ vật của họ được chàng trai cất giữ suốt nhiều năm trước khi trao lại cho bảo tàng.
Một số hình ảnh tư liệu tại các cuộc kháng chiến được trưng bày tại bảo tàng.
Theo Ban quản lý Khu di tích, bảo tàng đang lưu giữ hơn 1.000 hiện vật của TNXP tại chiến trường Ngã ba Đồng Lộc trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Tư liệu, hiện vật được lưu giữ, trưng bày tại Ngã ba Đồng Lộc, nhắc nhớ thế hệ hôm nay và mai sau luôn tự hào truyền thống cách mạng vẻ vang, tri ân sự hy sinh xương máu của cha anh đi trước.
Mỗi hiện vật là một câu chuyện xúc động về những năm tháng chiến đấu, hy sinh kiên cường của các nữ thanh niên xung phong và những người lính “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”.
Trong kháng chiến trường kỳ gian khổ, những chiếc áo trấn thủ sờn bạc, giản dị đã gắn bó với các lực lượng lập nên nhiều chiến công vang dội nơi tuyến lửa Ngã ba Đồng Lộc.
Việc lưu giữ những hiện vật lịch sử tại Ngã ba Đồng Lộc nhắc nhở thế hệ trẻ về những hy sinh, cống hiến của lớp lớp thế hệ đi trước để có một Việt Nam độc lập, hòa bình hôm nay.
