Một thời khói lửa
Những ngày đầu tháng 4, chúng tôi tìm về căn nhà ông Cao Xuân Thọ (SN 1926), tại xã Hoằng Giang, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa. Dù đã ở vào cái tuổi xưa nay hiếm, câu chuyện của ông lúc nhớ, lúc quên, nhưng trong tâm trí của người lính năm xưa ấy vẫn vẹn nguyên ký ức một thời. Từng tấc đất, ngả đường, vị trí, hình dáng mỗi quả bom... hiện lên qua lời kể của ông rành rọt như những ngày ông còn đứng trên đỉnh Cò Nòi.
Vào mỗi dịp lễ lớn của đất nước, ông Thọ thường được mời đến các trường học trên địa bàn để nói chuyện lịch sử với thầy cô và học sinh.
Như bao thanh niên cùng trang lứa, 18 tuổi chàng trai Cao Xuân Thọ xung phong vào đội tự vệ. Hai năm sau tình nguyện lên đường nhập ngũ vào Đại đoàn 308, Trung đoàn 108 phục vụ Chiến dịch Thu – Đông.
Năm 1949 - 1951, Cao Xuân Thọ theo phục vụ chiến dịch Cao – Bắc – Lạng, sau đó đi học quân báo bên Trung Quốc. Sau khi về nước, ông trở thành Đội trưởng đội phá bom Đại đội 404, đội TNXP 40 phục vụ cho Chiến dịch Điện Biên Phủ, với nhiệm vụ gác đài quan sát bom ở ngã ba chảo lửa Cò Nòi. Đây được xem là cửa ngõ tiến vào Tây Bắc, là tuyến đường nối đồng bằng Bắc bộ, Chiến khu Việt Bắc, khu IV với chiến trường Điện Biên. Mọi hoạt động chi viện lên chiến trường Điện Biên đều phải qua nút thắt quan trọng này, vì vậy địch đã tìm mọi cách nhằm chặt đứt sự chi viện của quân dân ta với chiến dịch.
Nhớ về những ngày tháng gian khổ, hào hùng ấy, đôi mắt người lính già rực sáng."Tốp máy bay này vừa rời đi, tốp máy bay khác lại kéo đến, chưa phá xong loạt trước, loạt sau lại rải xuống. Bom chồng bom, thi nhau phát nổ, khói lửa ngập trời, đất đá tung tóe, núi rừng rung chuyển, hòa lẫn trong đó không ít máu xương của những người lính mở đường", ông Cao Xuân Thọ nhớ lại.
Ngoài 90 tuổi nhưng những ký ức một thời vẫn còn vẹn nguyên trong ông Thọ.
Theo Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Cao Xuân Thọ, chỉ trong một thời gian ngắn, khu vực ngã ba Cò Nòi đã không còn màu xanh, tất cả bị xới lên tơi tả. Số lần đánh phá ngày một dầy đặc hơn, quy mô bán kính ngày một lớn, cứ 13 phút, địch lại ném bom bắn phá một lần. Có ngày chúng ném xuống đây khoảng 300 quả, đủ các loại như bom phá, bom nổ chậm, bom bươm bướm với trọng lượng khoảng 69 tấn thuốc nổ. Vì vậy, công việc phá bom lúc này là nhiệm vụ hết sức nặng nề, cần kíp mà vô cùng phức tạp.
Ngoài những kỷ niệm chiến đấu trong mưa bom bão đạn, những khoảnh khắc gặp Bác Hồ được ông Thọ xem như báu vật tinh thần của cuộc đời mình. Không những vinh dự được gặp Bác, ông còn được gặp Bác 4 lần và 3 lần được tặng Huy hiệu của Người, được tặng Huân chương Lao động hạng Ba, Chiến sĩ Thi đua toàn quốc của lực lượng công - nông – binh... Với những gì đã cống hiến, năm 2014, ông được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Ông Thọ tự hào, cái hạnh phúc ấy chẳng mấy ai có được.
Ngôi nhà đơn sơ, nơi ông Thọ an dưỡng tuổi già.
Ông kể, năm 1946, trong những lần tham gia chiến dịch Thu Đông, Hòa Bình, Thượng Lào, ông cùng 2 đồng đội được bầu làm Chiến sỹ thi đua xuất sắc nhất của toàn đoàn TNXP. Vì vậy, tháng 12/1953, cả 3 được về chiến khu Việt Bắc để dự Đại hội Chiến sỹ thi đua. Tại đại hội này, lần đầu tiên cụ Thọ được vinh dự gặp Bác Hồ.
"Khi Bác bước vào, cả hội trường mừng vui, reo to "Bác đến, Bác đến", "Hồ Chủ tịch muôn năm, Hồ Chủ tịch muôn năm". Mọi người im phăng phắc khi Bác nói chuyện và sau đó Bác để dành thời gian trò chuyện, căn dặn các chiến sỹ. Rồi Bác nhờ đồng chí Vũ Kỳ gắn huy hiệu Bác tặng cho ba chúng tôi", ông Thọ nhớ lại.
Tấm gương sáng giữa đời thường
Hơn nửa đời người sinh sống tại Hà Nội, năm 2010, ông trở về quê nhà Hoằng Giang, sống giản dị trong một ngôi nhà nhỏ. Thời điểm khỏe mạnh, ông Thọ nuôi con lợn, con gà, trồng rau, hưởng những ngày tháng an nhiên tự tại của tuổi già.
Bước vào cái tuổi xưa nay hiếm, với những di chứng của chiến tranh để lại trên cơ thể, tai ông Thọ đã không còn nghe rõ. Ít ai ngờ, cụ già tóc bạc phơ, có vẻ ngoài gầy gò, dáng lưng hơi còng này chính là người lính, người thanh niên xung phong mưu trí, anh dũng, đã bao lần cảm tử phá bom ở chiến trường đánh Pháp năm nào.
Anh Cao An Khánh, con trai cả ông Thọ chia sẻ những kỷ niệm về bố mình.
Anh Cao An Khánh, con trai cả ông Thọ cho biết, ở cương vị nào, cha anh cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, phát huy phẩm chất cao đẹp của Bộ đội Cụ Hồ, người Đảng viên mẫu mực, được bà con địa phương yêu quý. "Trong cuộc sống thường nhật, đối với xã hội, bố tôi luôn chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Tuyên truyền phẩm chất cao quý của người lính, thanh niên xung phong thời chiến cũng như thời bình. Đối với gia đình, ông luôn là người cha, người ông mẫu mực, sống yêu thương, chan hòa, là tấm gương sáng cho con cháu noi theo", anh Cao An Khánh tự hào kể.
Nói về ông Thọ, chị Đỗ Thị Thu, Bí thư Đoàn xã Hoằng Giang cho biết, chiến tranh đã lùi xa, ông Cao Xuân Thọ vẫn luôn phấn đấu, ra sức xây dựng quê hương đất nước trong thời bình, là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ học hỏi, noi theo. "Vào mỗi dịp lễ lớn của đất nước, ông thường được mời đến các trường học trên địa bàn, để nói chuyện lịch sử với thầy cô và học sinh. Những lúc này, ông thường kể cho con cháu, thế hệ trẻ về sự khốc liệt của chiến tranh, tinh thần quả cảm của bộ đội ta. Góp phần giáo dục, tiếp thêm tình yêu quê hương, đất nước cho thế hệ trẻ", chị Đỗ Thị Thu tự hào nói.
Ngày 6/4, Thanh Hóa tổ chức chương trình gặp mặt, tri ân, tôn vinh những đóng góp của các chiến sĩ Điện Biên, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến trực tiếp tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ, góp phần khích lệ, động viên cựu chiến binh, cựu thanh niên xung phong, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang tiếp tục giữ vững và phát huy phẩm chất, truyền thống vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam...
Chương trình có có sự tham gia của lãnh đạo các bộ, ngành TW, đại biểu các tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Nam Định, Hà Nam và Ninh Bình.
