Bệnh zona do virut herpes zoster gây ra. Nó cũng chính là tác nhân gây ra bệnh thủy đậu ở trẻ em. Người bệnh có biểu hiện đau rát dọc theo dây thần kinh bị tổn thương. Khoảng 2 - 3 ngày xuất hiện vệt đỏ lan toả dọc theo vùng da bị tổn thương, đồng thời xuất hiện mụn nước kèm theo ngứa, đau nhức, rát, đau đầu.
Vị trí tổn thương thường ở ngực, bụng, lưng, miệng, gáy, mặt, đầu, chân tay… Nếu tổn thương vào dây thần kinh thị giác, dây thần kinh số VII có thể gây mù mắt, liệt mặt, mất vị giác. Ở một số bệnh nhân trung hoặc cao tuổi, zona có thể để lại hậu quả nặng nề: gây đau nhức kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Kinh nghiệm dân gian chữa zona có rất nhiều, sau đây là một số bài thuốc thường dùng:
Bài thuốc uống trong
Nếu nốt zona hồng ban thủy bào rõ, mặt bóng căng, đau rát nhiều, miệng khát, họng khô, bứt rứt, dễ nóng nảy, chất lưỡi đỏ, rêu vàng. Phép chữa: thanh tả can hỏa, lợi thấp giải độc, chỉ thống.
Bệnh zona bả vai.
Dùng bài: Long đởm tả can thang gia giảm: long đởm thảo 8g, hoàng cầm 8g, chi tử 8g, trạch tả 8g, mộc thông 8g, khương hoàng (nghệ vàng) 8g, sa tiền tử 10g, đương quy 10g, sài hồ 8g, cam thảo 4g, sinh địa 12g, đan bì 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Nếu vùng zona tổn thương đau nhức âm ỉ, sắc ban chẩn không tươi, mụn nước dày, thủy bào lớn, loét chảy nước. Đau rát ngoài da nhẹ hơn, miệng không khát hoặc khát mà không muốn uống nước nên kiện tỳ, trừ thấp, giải độc.
Dùng bài: Vị linh thang gia giảm: thương truật 12g, chi tử 6g, sinh ý dĩ 12g, trạch tả 8g, mộc thông 8g, xích linh 8g, hoạt thạch 12g, hậu phác 8g, bồ công anh 12g, kim ngân 14g, huyền hồ 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Thuốc dùng ngoài
Bài 1: đậu xanh, gạo nếp nhai đắp vào nốt phỏng ngày vài lần (khi nốt chưa vỡ).
Bài 2: ngọn lá khoai lang giã nhuyễn đắp vào nốt phỏng ngày 1 lần, ngày hôm sau rửa sạch đắp mới, tiếp cho đến khi khỏi.
Bài 3: bôi bột thanh đại hoa với nước xoa vào nốt zona.
Bài 4: lấy đọt ngọn cây mướp và ít muối giã đắp vào nốt zona.
Bài 5: củ bạch chỉ phơi thái lát tán nhỏ hòa nước đắp bôi vào nơi nốt phỏng.
