Ngày 3/11, Chủ tịch Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam Bùi Văn Cường đã ký Công văn số 1769/TLĐ gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đề nghị xem xét, sửa đổi cách tính lương hưu đối với lao động nữ theo Luật bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014.
Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam cho hay, thời gian qua, tổ chức Công đoàn tiếp nhận nhiều ý kiến của đoàn viên công đoàn và người lao động phản ánh sự bất hợp lý của Luật BHXH 2014 về quy định mức lương hưu hằng tháng đối với lao động nữ nghỉ hưu từ ngày 1-1-2018.
Cụ thể theo quy định của Luật BHXH năm 2006, người lao động để đạt được tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa 75% thì cần có thời gian đóng BHXH là 30 năm đối với nam và 25 năm đối với nữ. Luật BHXH 2014 đã sửa đổi cách tính lương hưu của cả nam và nữ theo hướng nâng thời gian tham gia BHXH của người lao động để được hưởng lương hưu tối đa 75% (nam từ 30 năm lên 35 năm, nữ từ 25 năm lên 30 năm).
Theo Khoản 2, Điều 56 Luật BHXH 2014: “Từ ngày 1/1/2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 của Luật này được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH quy định tại Điều 62 của Luật này và tương ứng với số năm đóng BHXH như sau: Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm; Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm, người lao động quy định tại điểm a và điểm b khoản này được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%”.
Theo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, cách tính lương hưu theo hằng tháng của lao động nữ như Luật BHXH năm 2014 sẽ tạo ra tình trạng "sốc" do thay đổi chính sách và chưa đảm bảo nguyên tắc bình đẳng giới
Vì vậy, từ ngày 1/1/2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động được tính như sau:
Trước đó, ngày 2/11, bên hành lang Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và xã hội (LĐTB&XH) Đào Ngọc Dung cho biết, Bộ này đã báo cáo Chính phủ về cách tính lương hưu từ ngày 01/01/2018 và đã trình phương án hoãn lộ trình thực hiện được quy định tại Khoản 2, Điều 56 Luật BHXH năm 2014, đến năm 2022. Cụ thể, theo cách tính lương hưu của Luật BHXH năm 2014, nhiều lao động nữ nghỉ hưu trong năm 2018 sẽ hưởng lương hưu thấp hơn so với người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu vào thời điểm năm 2017.
Số liệu thống kê của Bộ này cho thấy, tính đến ngày 01/01/2018, sẽ có khoảng 110.000 lao động nghỉ hưu, trong đó có khoảng 50.000 lao động nữ và 60.000 lao động nam. Theo đó, khi thay đổi cách tính lương hưu được quy định tại Khoản 2, Điều 56, Luật BHXH năm 2014, thì đối tượng lao động nam thiệt ít hơn vì họ có lộ trình 5 năm trước khi thực hiện cách tính mới, còn với lao động nữ thì sẽ phải tham gia BHXH đủ 30 năm mới được hưởng mức lương hưu tối đa 75%, thay vì chỉ cần 25 năm như trước đây. Vì vậy, trong 50.000 lao động nữ nghỉ hưu sẽ có khoảng 21.000 lao động nữ bị thiệt, trong số đó có khoảng 4.000 lao động nữ thiệt nhiều nhất (với tỷ lệ lương hưu khoảng 5-10%).
Đối với lao động nữ, mức lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH, tương ứng với 15 năm đóng BHXH của lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm tham gia BHXH được tính thêm 2% (thay vì tính 3% như trước đây) mức tối đa bằng 75%.
Thứ hai, do quy định cách tính lương hưu của lao động nữ thay đổi “nhảy vọt” ngay trong năm 2018 dẫn đến một số lao động nữ có dưới 30 năm đóng BHXH nghỉ hưu năm 2018 sẽ có tỷ lệ lương hưu thấp hơn hẳn so với người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu năm 2017 (mức cao nhất lên đến 10% tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH), ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của lao động nữ.
Theo số liệu dự báo của BHXH Việt Nam, dự kiến năm 2018 có khoảng 50.000 lao động nữ nghỉ hưu, trong đó trên 21.000 người có thời gian đóng BHXH dưới 30 năm (tương ứng với 43%). Số lao động này sẽ có tỉ lệ hưởng lương hưu thấp hơn so với những người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu năm 2017 từ 4% - 10%.
"Quy định trên của Luật BHXH 2014 về mức lương hưu hằng tháng của lao động nữ đã tạo ra tình trạng "sốc" do thay đổi chính sách và chưa đảm bảo nguyên tắc bình đẳng giới, gây phản ứng tiêu cực và tâm lý bất an cho người lao động. Đặc biệt là ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới cũng như chính sách an sinh xã hội của đất nước"- Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam nêu quan điểm
Để khắc phục những tồn tại, bất cập nêu trên, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội xem xét: Ngay trong Kỳ họp thứ 4, Quốc hội có Nghị quyết tạm dừng thực hiện Khoản 2, Điều 56 và Khoản 2, Điều 74 Luật BHXH.
"Có nghĩa cách tính lương hưu đối với lao động nữ từ 1/1/2018 vẫn thực hiện như cũ. Đồng thời, giao Chính phủ nghiên cứu, sửa đổi theo hướng có lộ trình điều chỉnh cách tính lương hưu cho lao động nữ, đảm bảo cân bằng quyền lợi của lao động nam và lao đông nữ trong thụ hưởng chính sách BHXH", Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam kiến nghị.
