Người bệnh đái tháo đường thường phải dùng thuốc suốt đời để kiểm soát đường huyết, vì đường huyết càng tăng cao, càng biến động thì biến chứng xuất hiện càng sớm và càng nặng. Chỉ trong thời gian bệnh nặng hoặc có biến chứng bệnh nhân mới cần nằm viện, còn lại phần lớn thời gian là dùng thuốc tại nhà, vì vậy khi sử dụng thuốc, bệnh nhân cần lưu ý:
Trước hết, người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn của người đái tháo đường. Chỉ cần thực hiện tốt chế độ ăn cũng có thể điều chỉnh được đường huyết ở người đái tháo đường mức độ nhẹ. Tuân thủ tốt chế độ ăn, làm tăng được hiệu quả của điều trị bằng thuốc và làm giảm được liều thuốc cần dùng. Nếu không tuân thủ tốt chế độ ăn sẽ làm hiệu quả dùng thuốc giảm và thường phải tăng liều thuốc.
Người bệnh đái tháo đường cần kiểm tra đường thường xuyên.
Thực hiện chế độ tập luyện hàng ngày và giảm cân nặng với người béo phì giúp cải thiện tình trạng kháng insulin, làm tăng hiệu quả của việc dùng thuốc và giảm được liều thuốc cần dùng.
Đối với thuốc uống hạ đường huyết cần lưu ý: không phối hợp hai thuốc cùng nhóm vì cùng cơ chế tác dụng, nhưng cũng có thể phối hợp thuốc có tác dụng nhanh với thuốc tác dụng chậm. Có thể phối hợp hai thuốc khác nhóm hoặc phối hợp thuốc hạ đường huyết với thuốc nhóm acacbose. Thuốc thường được uống trước bữa ăn 30 phút nếu là thuốc tác dụng nhanh và uống trước bữa ăn 60 phút nếu là thuốc tác dụng chậm. Nếu uống quá xa bữa ăn dễ gây hạ đường huyết, có thể nguy hiểm đến tính mạng, nên cần đọc kỹ hướng dẫn với từng loại thuốc trước khi sử dụng.
Người bệnh cần biết triệu chứng của hạ đường huyết để đề phòng. Biểu hiện của hạ đường huyết như sau: cảm giác đói cồn cào, thèm ăn, run tay chân, vã mồ hôi, da lạnh ẩm, nếu nặng sẽ lơ mơ rồi đi vào hôn mê. Nếu xét nghiệm đường huyết sẽ thấy đường huyết dưới 2,5mmol/l. Hạ đường huyết hay xảy ra ở người đái tháo đường dùng quá liều thuốc hạ đường huyết hoặc ăn uống thất thường. Nếu có triệu chứng trên cần ăn ngay một chút bánh quy hoặc uống 250ml sữa hoặc ăn một loại thức ăn gì đó có sẵn, các triệu chứng sẽ giảm nhanh.
Ngoài thuốc hạ đường huyết, người bệnh đái tháo đường thường phải dùng các thuốc khác để điều trị các biến chứng như sử dụng kháng sinh để điều trị nhiễm khuẩn, sử dụng thuốc để hạ mỡ máu, thuốc để điều trị tổn thương thần kinh ngoại vi... Để các thuốc trên phát huy được tác dụng, nhất là kháng sinh thì phải sử dụng thuốc hạ đường huyết đủ để duy trì đường huyết ở mức bình thường (4 - 6mmol/l), nếu đường huyết cao thì kháng sinh sẽ không có hiệu quả.
Ngoài những điều cần lưu ý trên, người bệnh cần hết sức chú ý chăm sóc bàn chân, vì bàn chân thường bị giảm hoặc mất cảm giác do tổn thương thần kinh ngoại vi hoặc thiếu nuôi dưỡng gây hoại tử do tổn thương mạch máu là biến chứng thường gặp ở người đái tháo đường. Không được đi giày hoặc dép chật, đề phòng bị bỏng, bị vấp gây xây xát. Nên xoa bóp và ngâm chân nước ấm mỗi ngày 20 phút. Mùa đông tránh để bàn chân bị lạnh.
PGS.TS.BS. Hà Hoàng Kiệm
