Cần giải quyết từ khâu nào để dịch bệnh không lan truyền và bùng phát đến mức không thể kiểm soát như các bệnh từng xảy ra trong quá khứ như SARS, Sốt xuất huyết, H5N1, Zika, Ebola... Báo Sức khỏe Đời sống đã có cuộc gặp gỡ và trao đổi với bà Mitali Wroczynski, Trưởng Ban Đối tác Chiến lược của Tạp chí Y Khoa Anh Quốc.
Bà Mitali Wroczynski, Trưởng Ban Đối tác Chiến lược của Tạp chí Y Khoa Anh Quốc
Bà đánh giá sao về mô hình bệnh truyền nhiễm ở các nước Đông Nam Á cũng như ở Việt Nam?
Bà Mitali: Khu vực Đông Nam Á hiện nay sự thông thương trong khu vực diễn ra rất năng động và dễ dàng. Cũng chính vì thế dẫn đến nguy cơ lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm trong khu vực này. Việt Nam cũng nằm trong khu vực này cũng bị ảnh hưởng bởi nguy cơ bệnh truyền nhiễm có thể lan truyền thông qua đường bộ, hàng không. Kèm theo các yếu tố ảnh hưởng như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, phát triển kinh tế, phát triển nông nghiệp, dân số tăng nhanh...dẫn đến nguy cơ lây lan bệnh truyền nhiễm nhanh hơn. Ví dụ như trường hợp của bệnh SARS đã lây lan rất nhanh qua đường hàng không năm 2003.
Bà nghĩ sao về công tác dự phòng và ứng phó với dịch bệnh truyền nhiễm của Việt Nam hiện nay?
Những số liệu quốc gia cho thấy Việt Nam có cải thiện rất lớn trong các vấn đề phòng ngừa bệnh truyền nhiễm, đã giảm được tỉ lệ mắc và tỉ lệ chết. Tuy nhiên, công tác trong phòng chống truyền nhiễm vẫn luôn phải chuẩn bị trước vì bệnh có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Nên chính bản thân các bác sĩ cần chuẩn bị cho mình những kiến thức cơ bản về lâm sàng để có thể ứng phó trong bẩt kể trường hợp nào.
Như vậy bà có lời khuyên gì liên quan đến phát triển chuyên môn cho các bác sĩ?
Hiện tại tạp chí BMJ của chúng tôi có thể hỗ trợ bác sĩ lâm sàng hai công cụ đó là: BMJ Best Practice (thực hành tốt nhất) và BMJ Learning (học tập trực tuyến). Hai công cụ này hỗ trợ cho bác sĩ rất nhiều trong công tác khám chữa bệnh hàng ngày. Như BMJ Best Practice có hơn 1000 chủ đề thực hành tốt nhất, hỗ trợ ngay cho bác sĩ trong quá trình khám, chữa bệnh tại cơ sở điều trị. Các bác sĩ có thể sử dụng trên nền tảng web hoặc ứng dụng trên smartphone. Các chủ đề được hơn 4000 chuyên gia lâm sàng quốc tế xây dựng, bám sát với các tình huống thực tế trên lâm sàng và được các chuyên gia quốc tế bình duyệt. Các bác sĩ lâm sàng có thể dùng công cụ đó để giúp cho việc cải thiện việc chẩn đoán và điều trị trên lâm sàng. Còn BMJ Learning có tất cả hơn 800 mô-đun học tập trực tuyến. BMJ Learning là công cụ mà các bác sĩ có thể tự học và qua đó có thể cải thiện kiến thức và kỹ năng lâm sàng của mình, hỗ trợ tốt cho việc chẩn đoán sớm, chính xác và điều trị kịp thời, hiệu quả cho bệnh nhân, cũng như dự phòng lây nhiễm. Cả Best Practice và Learning đều đề cập tới 95% các tình trạng bệnh lý thường gặp trên lâm sàng
Vậy hai công cụ này đã được sử dụng ở nhiều nước trên thế giới chưa?
Hai công cụ BMJ đã được ứng dụng trên 80 quốc gia. Và phần lớn các bác sĩ đã sử dụng thì nói rằng công cụ này đã hỗ trợ được cho họ rất nhiều trên lâm sàng và kiến thức mà hai công cụ của BMJ cung cấp đã giúp các bác sĩ cứu được rất nhiều bệnh nhân.
Lúc trước bà cũng cho biết việc kiểm soát các căn bệnh truyền nhiễm đã có những tiến bộ nhất định ở Việt Nam. Vậy thì công cụ BMJ này có thực sự cần thiết cho các y bác sĩ?
Thông qua hợp tác với Bộ Y tế, chúng tôi biết là tình hình dự phòng, chẩn đoán và điều trị bệnh nói chung ở Việt Nam cải thiện nhiều, tuy nhiên vẫn còn nhiều việc phải làm và đặc biệt làm sao nâng cao năng lực của bác sĩ, hỗ trợ cho bác sĩ việc quản lý bệnh, không chỉ bệnh truyền nhiễm. Việc chẩn đoán và điều trị bệnh tật nói chung đều cần có bằng chứng. Trên thế giới y học dựa vào bằng chứng hay còn gọi là y học thực chứng đã phát triển từ nhiều năm nay, nghĩa là chẩn đoán và điều trị bệnh cần dựa trên chứng cứ hay các nghiên cứu khoa học có độ tin cậy cao, để đưa ra phác đồ điều trị hay đưa ra quyết định để chẩn đoán hợp lý và hiệu quả.
Cũng như các nước trên thế giới, ưu tiên của Việt nam là làm sao xây dựng được hệ thống y tế ứng phó được với dịch bệnh xảy ra. Như vậy cần có cơ sở hạ tầng tốt, có đủ cán bộ y tế có chất lượng, chuẩn bị thuốc đầy đủ để đáp ứng khi cần. Đặc biệt, các bác sĩ cũng cần phải có được sự đào tạo liên tục và cập nhật kiến thức mới nhất.
Hơn nữa, BMJ cũng đang phát triển hai công cụ này theo cách tiếp cận Một Sức Khỏe (One Health), không chỉ cho riêng ngành Y cho người mà là tiếp cận đa ngành như thú y, môi trường...làm sao đảm bảo hệ thống giám sát, dịch tễ có hiệu quả cả trên động vật và trên người, kiểm soát những bệnh truyền nhiễm lây lan từ động vật sang người ví dụ như các loại cúm gà, cúm lợn... từng xảy ra trong quá khứ.
Tính hiệu quả của công cụ BMJ được đánh giá ở các nước như thế nào?
Chúng tôi cũng đã nghiên cứu đánh giá những tác động của công cụ BMJ trên các trường hợp cụ thể từ định tính đến định lượng, về chất lượng của công tác khám chữa bệnh trên nhiều quốc gia mà chúng tôi đã giới thiệu. Kết quả cho thấy công cụ của BMJ có những tác động rất tích cực. Rất nhiều bác sĩ cho rằng không chỉ công tác khám chữa bệnh của họ được cải thiện mà thậm chí việc trao đổi, giao tiếp với bệnh nhân cũng được thay đổi. Công cụ mà BMJ cung cấp cho các bác sĩ còn liên tục được cập nhật với những phác đồ điều trị mới được thế giới công nhận về hiệu quả điều trị.
Trong quá khứ thì cũng đã có trường hợp các bệnh mới xuất hiện mà chưa từng gặp trước đó, tương lai cũng có thể có nhiều bệnh mới xuất hiện mà chưa có trên bộ công cụ của BMJ thì theo bà giải pháp của BMJ là gì?
Chúng tôi luôn cập nhật liên tục kiến thức chuyên môn trên hai công cụ này. Thực tế trường hợp rất điển hình là bệnh Ebola và Zika, vào thời điểm bùng phát chúng tôi thấy có rất ít thông tin và chứng cứ khoa học nhưng thông qua hệ thống của BMJ với hơn 4000 chuyên gia lâm sàng quốc tế, họ đã hỗ trợ và đưa thông tin lâm sàng, các chứng cứ cụ thể liên quan vào trong nguồn tài nguyên của chúng tôi. Chúng tôi đã miễn phí truy cập cho các quốc gia trong vùng bị ảnh hưởng.
Hơn nữa, đối với các bác sĩ lâm sàng dù dịch bệnh chưa xảy ra cũng cần có kiến thức chủ động trước về các bệnh đó như triệu chứng, phương pháp điều trị cụ thể cho dù dịch bệnh xảy ra bất kể khi nào cũng có thể ứng phó kịp thời.
Vâng xin cảm ơn các chia sẻ quý báu của bà!
