Trong bối cảnh dịch cúm A/H7N9 đang có nguy cơ tái trở lại ở Trung Quốc, với nhiều ca nhiễm mới, Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống dịch bệnh Mỹ (CDC) đã cập nhật một số thông tin cần thiết giúp mọi người phòng tránh căn bệnh này.
Bệnh do virut H7N9
“H7N9” là cách gọi cho một phân nhánh của virut cúm được tìm thấy ở các loài chim, gia cầm và cũng giống như tất cả các loại virut cúm A, chủng H7N9 cũng có những phân nhánh khác nhau. Bắt đầu từ cuối tháng 3/2013, tại Trung Quốc đã xuất hiện ca nhiễm chủng mới H7N9, khác với chủng virut H7N9 có trước đó. Từ ngày 31/3 đến 30/4/2013, Trung Quốc báo cáo hơn 126 ca nhiễm virut H7N9 mới này. Những người này nhiễm bệnh sau khi tiếp xúc với gia cầm bị bệnh (cả sống lẫn chết) hoặc môi trường bị ô nhiễm với virut cúm gia cầm. Gia cầm bị nhiễm bệnh có thể phát tán nhiều virut cúm, ví dụ, trong phân hoặc chất nhầy. Nếu chạm vào gia cầm bị nhiễm bệnh hoặc môi trường bị ô nhiễm virut thì con người có thể bị nhiễm bệnh. Có bằng chứng cho thấy nhiễm bệnh cũng có thể xảy ra nếu virut cúm có mặt trong không khí do gia cầm mắc bệnh phát tán.
Những triệu chứng của bệnh do nhiễm virut H7N9
Các triệu chứng bắt đầu với sốt cao và ho. Nhiều trường hợp tiến triển dẫn đến bệnh trầm trọng, bao gồm cả viêm phổi, hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS), sốc nhiễm khuẩn, suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong.
Virut H7N9 có lây lan từ người sang người?
Trung Quốc đã tiến hành điều tra, nghiên cứu các ca bị nhiễm virut H7N9 và tiếp xúc gần gũi với nhóm người này nhưng không tìm thấy bằng chứng virut H7N9 lây lan từ người sang người tại thời điểm hiện nay, điều này đồng nghĩa ít có khả năng xảy ra đại dịch. Tuy nhiên, theo CDC thì việc lây lan virut H7N9 từ người sang người cũng không thể loại trừ bởi virut liên tục tiến hóa, đột biến di truyền. Các yếu tố quan trọng để xác định virut H7N9 có khả năng lây từ người sang người hay không chỉ khi đại dịch bắt đầu, vì vậy giới chức y tế đang theo dõi chặt chẽ diễn biến của dịch cúm.
Tiếp xúc với gia cầm bệnh có nguy cơ cao nhiễm bệnh do virut H7N9.
Ðiều trị và phòng ngừa bệnh do virut H7N9
Có thuốc điều trị bệnh liên quan đến virut này không?
Hiện chưa có thuốc chủng ngừa để bảo vệ chống lại virut H7N9. CDC đang hợp tác với các cơ quan nghiên cứu của Mỹ và thế giới phát triển một loại vắc-xin để phòng ngừa căn bệnh nói trên.
CDC khuyến cáo nên dùng oseltamivir (đã có sẵn dưới dạng thuốc gốc) và zanamivir để điều trị H7N9. Hầu hết virut H7N9 đã được nghiên cứu có khả năng nhạy cảm với hai loại thuốc kháng virut từng được sử dụng để điều trị cúm mùa, là oseltamivir và zanamivir (thuốc ức chế neuraminidase). Giống như các virut cúm mùa, virut cúm gia cầm A/H7N9 cũng có khả năng kháng lại thuốc adamantanes.
Điều quan trọng là chú ý đến nguy cơ virut cúm xuất hiện những thay đổi di truyền, gây giảm hiệu quả của thuốc. Điều này từng xảy ra với virut cúm mùa và cũng có thể xảy ra với virut H7N9 được tìm thấy ở Trung Quốc. Hiện CDC đang tiến hành nghiên cứu để xác định khả năng này của H7N9 đối với các thuốc kháng virut hiện có để sớm phát hiện nguy cơ đột biến di truyền của chúng.
Làm thế nào để chẩn đoán nhiễm virut H7N9 ở người?
Hiện tại vẫn chưa có xét nghiệm (test) để phát hiện nhanh và phân biệt giữa virut H7N9 và các loại virut cúm khác. Tuy nhiên, CDC đã phát triển một thử nghiệm phức tạp để phát hiện H7N9 nhưng phải thực hiện trong phòng thí nghiệm y tế công cộng. Xét nghiệm này bao gồm việc thu thập mẫu bệnh phẩm từ đường hô hấp (ví dụ: mũi, họng, phổi) của bệnh nhân. Sau đó, mẫu được gửi đến một phòng thí nghiệm, tại đây người ta sẽ tiến hành thủ thuật có tên là phản ứng rRT-PCR (real-time reverse transcriptase polymerase chain reaction). rRT-PCR có độ chính xác cao trong việc phát hiện virut cúm, trong vòng 4 giờ. Tuy nhiên, thời gian xử lý và có kết quả còn tùy thuộc vào các phòng thí nghiệm.
Do H7N9 không lây lan dễ dàng từ người sang người nên tại thời điểm này CDC không khuyên mọi người trì hoãn hoặc hủy bỏ chuyến đi tới Trung Quốc hoặc CDC không khuyến cáo dùng thuốc kháng virut để phòng ngừa hoặc tự điều trị cúm H7N9. Tổ chức Y tế Thế giới đang theo dõi tình hình chặt chẽ và cũng không khuyến cáo bất kỳ hạn chế đi lại. Theo CDC, nếu có công việc hay đi du lịch tới Trung Quốc, mọi người nên duy trì các biện pháp phòng ngừa như không chạm vào chim hay động vật khác và rửa tay thường xuyên. Nên ăn chín uống chín, nhất là dùng các sản phẩm từ gia cầm và tuân thủ các quy định về phòng chống cúm gia cầm của các nước sở tại. Riêng nhóm người có sốt, ho hoặc khó thở trong vòng 10 ngày kể từ ngày đi du lịch Trung Quốc nên đi khám bác sĩ và nói với bác sĩ biết về chuyến đi của mình tới Trung Quốc.
