Tại buổi gặp mặt báo chí đẩy mạnh truyền thông về bệnh sốt xuất huyết (SXH) do Bộ Y tế tổ chức ngày 26/7, PGS.TS. Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, nhiều người có tâm lý mắc SXH một lần, khỏi lo mắc lại. Thực tế, một người có nguy cơ mắc 4 lần SXH với 4 týp gây ra và lần mắc sau thường nặng hơn lần mắc trước. Do đó, người dân không được chủ quan, cần tuân thủ các khuyến cáo của ngành y tế để thực hiện việc phòng, chống dịch có hiệu quả. Đồng thời các chuyên gia cũng nhấn mạnh, khi người dân mắc SXH tuyệt đối không tự ý điều trị và truyền dịch khi chưa có sự chỉ định của thầy thuốc...
Nhận diện về muỗi gây SXH
PGS.TS. Trần Đắc Phu cho biết, cần phải nhận diện một cách rõ ràng về loại muỗi truyền bệnh, cách lây bệnh và các týp SXH để có cách chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hiện nay, có ba loại SXH: SXH Dengue; SXH Dengue có dấu hiệu cảnh báo; SXH Dengue nặng. SXH là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể gây thành dịch do virut Dengue gây ra với 4 týp gây bệnh được ký hiệu là D1, D2, D3, D4. Do miễn dịch được tạo thành sau khi mắc bệnh chỉ có tính đặc hiệu đối với từng týp cho nên người ta có thể mắc bệnh SXH lần thứ hai, ba bởi những týp virut khác nhau. Bệnh lây lan do muỗi vằn đốt người bệnh nhiễm virut, sau đó truyền bệnh cho người lành qua vết đốt. Hai loại muỗi vằn truyền bệnh là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó chủ yếu là do Aedes aegypti.
PGS.TS. Trần Đắc Phu - Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng Bộ Y tế phát biểu tại buổi gặp mặt báo chí đẩy mạnh truyền thông về bệnh sốt xuất huyết. Ảnh: Nam Phương
Cục trưởng Trần Đắc Phu nhấn mạnh, muỗi lây bệnh SXH là muỗi vằn cái, đốt người vào ban ngày, đốt mạnh nhất là vào sáng sớm và chiều tối. Muỗi vằn thường trú đậu ở các góc, xó tối trong nhà, trên quần áo, chăn màn, dây phơi và các đồ dùng trong nhà. Muỗi vằn đẻ trứng, sinh sản chủ yếu ở dụng cụ chứa nước sạch ở trong và xung quanh nhà như bể nước, chum, vại, lu, khạp, giếng nước, hốc cây... các đồ vật hoặc đồ phế thải có chứa nước như lọ hoa, bát nước kê chạn, lốp xe, vỏ dừa....
Đây là loại muỗi không đẻ ở ao tù, cống rãnh có nước hôi thối. Muỗi vằn phát triển mạnh vào mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình vượt trên 20ºC.
Để các biện pháp phòng chống SXH hiệu quả, PGS.TS. Trần Đắc Phu đề nghị các địa phương bên cạnh các chiến dịch lớn phun hóa chất diệt bọ gậy quy mô lớn, cần tổ chức các chiến dịch nhỏ theo từng khu vực để tổng vệ sinh 2 tuần/lần, thực hiện 5 hành động để phòng chống dịch theo chỉ dẫn của Bộ Y tế.
Phân tuyến điều trị SXH cụ thể
Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) Lương Ngọc Khuê nêu rõ, do SXH hiện được phân theo 3 mức nên việc điều trị cũng được phân tuyến. Theo đó, tuyến xã chẩn đoán, điều trị, theo dõi, chăm sóc các trường hợp SXH Dengue; tuyến huyện chẩn đoán, điều trị, theo dõi, chăm sóc các trường hợp SXH Dengue và SXH Dengue có dấu hiệu cảnh báo; tuyến tỉnh và tuyến cuối tiếp nhận và điều trị các trường hợp có dấu hiệu cảnh báo nặng; khi quá khả năng của tuyến tỉnh thì chuyển tuyến cuối, tuyến Trung ương điều trị, hỗ trợ...
PGS.TS. Lương Ngọc Khuê cho biết, theo phân tích dịch tễ học SXH thì hiện nay, các ca mắc rơi chủ yếu vào lứa tuổi đang trong độ tuổi lao động. Số người cao tuổi mắc SXH dưới 5%, trẻ em cũng khoảng 5%. Việt Nam đang có những biện pháp khống chế được dịch bệnh, hạn chế tối đa tử vong. Đến nay, có 18/58.888 ca mắc SXH tử vong, chiếm 0,028%, thấp hơn so với các nước trong khu vực.
Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh cũng khuyến cáo, nếu người dân trong vùng có dịch bị SXH mà điều trị ở nhà rất dễ gây ra các biến chứng nguy hiểm, như tràn dịch màng phổi, bụng to, cổ trướng, xuất huyết bất thường do rối loạn đông máu, thậm chí chết người. Vì thế, khi bị SXH người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.
Tự phun hóa chất diệt muỗi tại nhà: cẩn trọng
Tại cuộc gặp mặt báo chí, PGS.TS. Trần Như Dương, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương nhấn mạnh, giám sát tình hình bệnh SXH, chúng tôi khẳng định không có hiện tượng biến đổi về chủng, gene gây bệnh. Bên cạnh đó, hóa chất Cục Y tế dự phòng cung cấp vẫn còn nhạy cảm, có tác dụng tốt trong tiêu diệt ổ muỗi. Thuốc chỉ có tác dụng với ổ muỗi trưởng thành, muốn chống SXH triệt để, người dân phải thường xuyên liên tục diệt bọ gậy hằng ngày, không để bất cứ dụng cụ chứa nước nào không có nắp đậy kín trong nhà.
Hiện nay có thực tế là trước sự gia tăng nhanh chóng của dịch bệnh SXH, không ít gia đình lo lắng nên đã tìm đến các cơ sở dịch vụ phun hóa chất để thuê người về phun thuốc diệt muỗi tại nhà. Tuy nhiên, theo ông Hà Tấn Dũng, Trưởng phòng Ký sinh trùng - Côn trùng (Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội), dù là phun thuốc muỗi theo hình thức dịch vụ hay phun theo chương trình miễn phí của hệ thống y tế dự phòng thì thuốc đều cần có sự kiểm định và cấp phép của Bộ Y tế.
“Trên thị trường hiện có rất nhiều loại thuốc/ hóa chất diệt muỗi được bán tràn lan và quảng cáo khắp nơi. Tuy nhiên người dân cần lưu ý, có những loại được phép sử dụng trong môi trường cho người, nhưng có những loại thuốc dùng cho nông nghiệp, không tốt cho sức khỏe con người” - BS. Dũng nói
Các chuyên gia cũng cảnh báo, rất nhiều công ty lợi dụng hoạt động phòng chống dịch để tổ chức đi phun thuốc diệt muỗi. Nhưng dùng hóa chất như vậy cũng giống như việc điều trị mà không có sự kê đơn, sẽ dẫn đến hiện tượng kháng thuốc cho cả cộng đồng.