Không kỳ thị – Không bỏ lại ai phía sau trong cuộc chiến với HIV/AIDS ở Thái Nguyên

Những năm qua, công tác phòng, chống HIV/AIDS ở tỉnh Thái Nguyên đã có nhiều bước tiến vững chắc, góp phần kiểm soát dịch, nâng cao chất lượng cuộc sống của người nhiễm và từng bước xóa bỏ kỳ thị trong cộng đồng.

Trong cuộc trao đổi với phóng viên, ThS.BS Lê Ái Kim Anh – Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên đã chia sẻ những kết quả nổi bật, khó khăn, cũng như định hướng chiến lược của địa phương trong hành trình hướng tới mục tiêu "Một tương lai không HIV".

Theo ThS.BS Lê Ái Kim Anh: "Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên (CDC Thái Nguyên) là đơn vị chuyên môn tuyến tỉnh, chịu trách nhiệm tham mưu cho Sở Y tế và trực tiếp tổ chức thực hiện các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trên toàn địa bàn.

Cụ thể, chúng tôi triển khai các nhiệm vụ như: truyền thông thay đổi hành vi; tiếp cận, tìm ca; tư vấn, xét nghiệm, quản lý và điều trị người nhiễm HIV; giám sát dịch tễ; đồng thời điều phối mạng lưới cộng tác viên và nhóm hỗ trợ cộng đồng. CDC đóng vai trò là "cầu nối" giữa chính quyền, cơ sở y tế và cộng đồng người có hành vi nguy cơ cao, góp phần đảm bảo mọi người đều được tiếp cận thông tin, dịch vụ và hỗ trợ cần thiết".

ThS.BS Lê Ái Kim Anh cho biết thêm: "Thái Nguyên đang triển khai các mục tiêu trọng tâm theo Chiến lược quốc gia hướng tới 'Một tương lai không HIV'.

Trọng điểm gồm ba nội dung: đạt bộ chỉ tiêu 95-95-95 (95% người nhiễm biết tình trạng của mình; 95% người được chẩn đoán được điều trị; và 95% người điều trị có tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế); giảm mạnh số ca nhiễm mới và tử vong do AIDS; xóa bỏ kỳ thị, phân biệt đối xử, hướng tới chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030".

Cũng theo Phó Giám đốc CDC Thái Nguyên, để giảm ca nhiễm mới, đơn vị đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như: tăng cường tư vấn, xét nghiệm, điều trị sớm; giúp người bệnh tuân thủ điều trị ARV để đạt hiệu quả K=K (Không phát hiện = Không lây truyền); mở rộng dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP); kết hợp truyền thông trực tuyến và trực tiếp; đa dạng hóa các kênh truyền thông và tăng cường phối hợp liên ngành.

Trong đó, nổi bật là các hoạt động can thiệp giảm hại: phối hợp với các dự án để cung cấp miễn phí vật dụng can thiệp giảm tác hại cho người có hành vi nguy cơ cao như người sử dụng ma túy, nam quan hệ đồng giới (MSM)...; tư vấn và xét nghiệm HIV cho nhóm nguy cơ cao; chuyển gửi điều trị ARV ngay khi có kết quả dương tính; kết nối khách hàng với các cơ sở điều trị Methadone hoặc PrEP.

CDC Thái Nguyên cũng duy trì mô hình phòng, chống HIV tại các khu công nghiệp, trường đại học, nơi tập trung đông người lao động trẻ.

Về điều trị PrEP, hiện toàn tỉnh Thái Nguyên có 570 khách hàng đang điều trị (trong đó Bệnh viện An Phú có 538, Trung tâm Y tế Phổ Yên có 32). Tính đến ngày 30/9/2025, có 997 người đã từng sử dụng dịch vụ, đạt 117,3% kế hoạch.

Đối với Methadone, Thái Nguyên đang duy trì 15 cơ sở điều trị và 8 cơ sở cấp phát thuốc, với 2.840 bệnh nhân đang điều trị, đạt 85,8% chỉ tiêu.

Về những khó khăn, thách thức mà công tác phòng, chống HIV/AIDS đang gặp phải, ThS.BS Lê Ái Kim Anh cho biết, nguồn lực tài chính hiện nay hạn chế khi các dự án quốc tế dần rút hoặc giảm hỗ trợ; kỳ thị và tự kỳ thị trong cộng đồng vẫn còn, khiến một bộ phận người nhiễm e ngại tiếp cận dịch vụ; sự thay đổi nhóm nguy cơ khiến việc can thiệp, giám sát cần điều chỉnh liên tục; nguồn hỗ trợ cho các nhóm cộng đồng ngày càng giảm, ảnh hưởng đến hiệu quả truyền thông.

Ngoài ra, việc sáp nhập địa bàn cũng là một thách thức lớn, do tỉnh rộng, địa danh và phần mềm quản lý thay đổi, nhân lực giảm – đặc biệt ở khu vực phía Bắc, nơi chỉ còn một cán bộ chuyên trách HIV/AIDS của đơn vị cũ Bắc Kạn tiếp tục công tác.

Theo đại diện CDC Thái Nguyên, thực tế, kỳ thị với người nhiễm HIV đã giảm đáng kể nhưng chưa chấm dứt hoàn toàn. "Chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh truyền thông với thông điệp 'Sống tích cực – Bình đẳng – Không kỳ thị', khuyến khích người nhiễm HIV tham gia các nhóm tự lực, trở thành tuyên truyền viên tích cực trong cộng đồng – lan tỏa thông điệp nhân ái và hiểu biết đúng về HIV/AIDS" - ThS.BS Lê Ái Kim Anh chia sẻ.

Tỉnh Thái Nguyên sẽ tiếp tục thực hiện Chiến lược quốc gia đến năm 2030, với mục tiêu khống chế tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dưới 0,3%.

Một số định hướng trọng tâm gồm: ứng dụng công nghệ số trong quản lý, tư vấn và theo dõi bệnh nhân; phát triển mô hình tiếp cận cộng đồng linh hoạt; đa dạng hóa hình thức và kênh truyền thông; tăng cường chăm sóc toàn diện như quản lý bệnh đồng nhiễm, sàng lọc bệnh không lây nhiễm, hỗ trợ sức khỏe tâm thần.

Đặc biệt, tiếp tục giảm kỳ thị, phân biệt đối xử, hướng tới mục tiêu "95 thứ tư" – tức là 95% người nhiễm HIV có chất lượng cuộc sống tốt.

Tính đến ngày 30/9/2025, Thái Nguyên có gần 5.500 người nhiễm HIV còn sống, trong đó hơn 4.600 người đang điều trị ARV.

Các chỉ số chuyên môn đạt kết quả khả quan: 85,12% người nhiễm biết tình trạng của mình; 83,4% người biết tình trạng đã được điều trị ARV; 99,37% người điều trị đạt tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế.

Đặc biệt, số ca nhiễm mới và tử vong giảm mạnh từ 1.259 ca nhiễm và 486 ca tử vong năm 2009, xuống còn 122 ca nhiễm và 99 ca tử vong năm 2024.

Tỉnh Thái Nguyên đặt mục tiêu đến năm 2030 triển khai chiến dịch "Không kỳ thị – Không phân biệt – Cùng sống khỏe", hướng tới chấm dứt hoàn toàn dịch AIDS và xây dựng cộng đồng nhân ái, bao dung.

"Phòng, chống HIV/AIDS không chỉ là nhiệm vụ y tế, mà còn là thước đo của lòng nhân ái và văn minh xã hội. Với sự đồng hành của các cấp, các ngành và sự ủng hộ của toàn dân, tôi tin rằng Thái Nguyên sẽ sớm đạt mục tiêu 'Một tương lai không HIV – Không kỳ thị – Không bỏ lại ai phía sau'," – ThS.BS Lê Ái Kim Anh chia sẻ.

Phòng, chống HIV/AIDS không chỉ là hành trình kiểm soát dịch bệnh, mà còn là câu chuyện về niềm tin, tình người và sự sẻ chia. Ở Thái Nguyên, hành trình ấy vẫn đang được viết tiếp bằng nỗ lực của đội ngũ y tế và sự đồng cảm của cộng đồng – để mỗi người nhiễm HIV đều được sống khỏe, sống có ích và không bị bỏ lại phía sau.