Cơn thiếu máu não thoáng qua còn gọi là thiếu máu não cục bộ không chỉ xảy ra ở người cao tuổi mà còn có khả năng xuất hiện ở người trẻ hơn. Nhiều người thiếu máu não thoáng qua, sau một vài lần thấy không có biểu hiện gì đặc biệt nên xem thường, chủ quan. Ðiều này đặc biệt nguy hiểm vì nếu không được khám và điều trị sớm, dần dần các cơn thiếu máu não thoáng qua rất có thể dẫn đến đột quỵ não, tim mạch...
Thiếu máu não thoáng qua cần được phát hiện và điều trị sớm.
Vì sao bị thiếu máu não thoáng qua?
Nhiều nhà chuyên môn cho rằng, cơn thiếu máu não thoáng qua là do ảnh hưởng tác động của gốc tự do. Bình thường, các phân tử của cơ thể ở trạng thái cân bằng, nhưng trong quá trình trao đổi chất, có một số nguyên tử bị mất điện từ do các tác nhân bên trong hoặc bên ngoài cơ thể gây ra (tia tử ngoại, môi trường ô nhiễm, stress,...). Các tác nhân đó đều có khả năng làm hư tổn tế bào và axit nhân gây ra gốc tự do. Những nguyên tử này trở thành bất ổn định và đi thu lượm (chiếm đoạt) các điện từ của những nguyên tử lành lặn khác và lần lượt tạo ra một chuỗi những gốc tự do mới, gây rối loạn cho sinh hoạt bình thường của tế bào. Vì thế, gốc tự do được xem là nguồn gốc của sự lão hóa và nhiều bệnh tật, trong đó thành mạch máu, não bộ là cơ quan thường bị tổn hại nặng nề nhất. Bằng chứng là gây xơ vữa động mạch hoặc hình thành cục máu đông làm cản trở lưu thông dòng máu gây thiếu máu não, tai biến mạch máu não, đau nửa đầu, suy giảm trí nhớ, bệnh Alzheimer, Parkinson.
Sự thiếu máu não thoáng qua là hậu quả của sự chuyển hóa liên tục xảy ra ở lớp nội mạc mạch máu mà rất nhiều gốc tự do được sinh ra tại đây. Từ đây sẽ hình thành các mảng xơ vữa ngăn cản sự lưu thông của dòng máu và thậm chí hình thành các cục máu đông (huyết khối). Các nhà nghiên cứu đã chứng minh rằng gốc tự do tấn công vào tất cả các cấu trúc tế bào trong cơ thể và đặc biệt chúng “ưa thích” những tế bào chứa nhiều chất béo (lipid), trong khi đó bộ não con người chiếm tới 60% thành phần là axit béo cho nên não là cơ quan bị gốc tự do tấn công dữ dội nhất. Ngoài ra, xơ vữa động mạch còn do tác động của cholesterol và triglycerit trong máu (mỡ máu cao). Với những người có mỡ máu cao, đặc biệt là loại cholesterol xấu (LDL - cholesterol - C) thì nguy cơ xơ vữa động mạch là rất lớn, càng gây cản trở lưu thông máu, nhất là mạch máu não gây thiếu máu não thoáng qua.
Triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua
Trong những năm gần đây, sự gia tăng của bệnh tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, thừa cân - béo phì, đái tháo đường, ô nhiễm môi trường và tình trạng stress khiến tỷ lệ mắc bệnh thiếu máu não thoáng qua ngày càng trẻ hóa, nhiều trường hợp chỉ ở tuổi 40, thậm chí trẻ hơn.
Cơn thiếu máu thoáng qua xảy ra chóng vánh chỉ trong một thời gian ngắn không quá 1 giờ. Các triệu chứng giống như đột quỵ não nhưng sau đó phục hồi. Chính vì vậy, một số người chủ quan, nhất là người tuổi chưa cao. Đó là các triệu chứng chóng mặt khiến người bệnh đi loạng choạng, mất thăng bằng, ngã khuỵu. Có thể bị yếu một chân và tay cùng bên. Người bệnh có nhức đầu, thậm chí nhức đầu dữ dội và rối loạn cảm giác một bên cơ thể biểu hiện như kiến bò, tê cứng. Nói khó khăn, nói ngọng, thậm chí không nói được. Yếu cơ một bên mặt làm miệng bị méo và khó nhắm mắt. Có thể bị mất ý thức trong thời gian ngắn (đờ đẫn). Nhiều người thiếu máu não thoáng qua, sau một vài lần không thấy biểu hiện gì đặc biệt nên xem thường, chủ quan. Nên lưu ý là nếu không được khám và điều trị sớm, dần dần có thể đưa đến tình trạng đột quỵ não, tim, thậm chí tử vong trong những năm đầu sau khi có cơn thiếu máu não thoáng qua.
Có phòng ngừa được không?
Khi đã có một lần xuất hiện cơn thiếu máu não thoáng qua cần đi khám bệnh ngay để được tư vấn và điều trị kịp thời. Những người có nguy cơ cao bị cơn thiếu máu não thoáng qua như tăng huyết áp, đái tháo đường, tăng mỡ máu, uống nhiều rượu, bia cần đi khám bệnh định kỳ và nên nghe theo tư vấn của bác sĩ khám bệnh cho mình.
Trong cuộc sống thường ngày, cần ngăn chặn các yếu tố thuận lợi làm xuất hiện gốc tự do như môi trường ô nhiễm, các stress, nghiện rượu, nhiễm khuẩn. Những trường hợp bị tăng huyết áp, đái tháo đường cần uống thuốc đều đặn, thường xuyên theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không ngưng uống thuốc hoặc thay đổi liều lượng, chủng loại thuốc. Nếu bị tăng mỡ máu cho dù là lứa tuổi nào cũng nên uống thuốc theo đơn của bác sĩ và nên có chế độ ăn hợp lý (hạn chế ăn mỡ động vật, da gà vịt, lòng động vật, tôm, các loại thịt đỏ...). Để lưu thông khí huyết tốt, cần vận động cơ thể đều đặn bằng các hình thức khác nhau tùy theo điều kiện của từng người. Nên sống vô tư, lạc quan, yêu đời tránh căng thẳng thần kinh.
BS. Việt Anh
