Bệnh lây qua đường hô hấp, lây trực tiếp khi bệnh nhân ho, hắt hơi, nói chuyện do virut có trong các giọt nước bọt nhỏ li ti bắn ra không khí.
Tại sao trẻ bị mắc bệnh sởi?
Trẻ mắc bệnh sởi nguyên nhân chủ yếu là thiếu kháng thể chống lại virut sởi. Khi trẻ mới sinh ra cho đến tháng thứ 8 - 9, trẻ được mẹ truyền kháng thể chống sởi, nhưng sau đó, lượng kháng thể chống sởi do mẹ truyền sẽ giảm xuống nhanh chóng, nếu gặp virut sởi, trẻ sẽ bị bệnh. Đó là các trẻ được mẹ truyền kháng thể chống sởi đủ mạnh, ngược lại, nếu người mẹ có ít kháng thể chống sởi hoặc mẹ không có kháng thể chống sởi thì trẻ sinh ra sẽ không có kháng thể chống sởi do mẹ truyền. Những người mẹ nào lúc còn trẻ chưa mắc bệnh sởi bao giờ hoặc chưa được tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi sẽ không có kháng thể để truyền cho con.
Một lý do rất quan trọng đối với trẻ lớn hơn 9 tháng tuổi mắc bệnh sởi có thể trẻ chưa được tiêm vắc-xin phòng sởi hoặc chưa tiêm nhắc lại theo khuyến cáo của ngành y tế hoặc do chống chỉ định tạm thời. Người lớn nếu chưa có miễn dịch chống sởi rất có thể bị bệnh sởi.
Cần cho trẻ tiêm phòng đúng lịch để không bị mắc sởi .
Đường lây truyền bệnh sởi
Trẻ chưa có kháng thể chống sởi sẽ dễ dàng bị lây nhiễm virut sởi khi hít phải các hạt nước bọt này. Trẻ cũng có thể nhiễm virut sởi nếu như để tay tiếp xúc với sàn nhà, đồ chơi, khăn mặt, quần áo… có virut sởi, từ đó đưa tay lên miệng hoặc mũi làm lây nhiễm virut. Những trẻ mắc bệnh sởi có khả năng lây bệnh cho trẻ khác từ khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên cho đến thời điểm 4 ngày sau khi vết ban đầu tiên xuất hiện. Bệnh dễ lây lan thành dịch ở những khu vực đông người như nhà trẻ, mẫu giáo, trường học, khu đông dân cư…
Triệu chứng
Khoảng 10 - 12 ngày sau khi tiếp xúc với virut sởi, trẻ bắt đầu có các triệu chứng đầu tiên. Bệnh khởi phát là sốt đột ngột trên 380C, mắt ướt, nhiều gỉ làm cho mắt bị kèm nhèm, kèm theo viêm đường hô hấp trên (chảy mũi nước, ho) và có thể bị rối loạn tiêu hoá (tiêu chảy). Khi bệnh toàn phát, sốt rất cao, có khi thân nhiệt lên tới 39 - 400C, thể trạng li bì, mệt mỏi nhiều, sau đó ban sởi xuất hiện đầu tiên ở vùng da sau tai rồi lan ra mặt, mắt, cổ, thân mình và tứ chi trong vòng từ 1 - 2 ngày. Khi hết sốt, ban sởi bắt đầu mất dần (sởi bay) và sau khi sởi bay có để lại các nốt thâm trên da trong một thời gian làm cho da bị loang lổ trông giống da hổ. Các ban của sởi mất dần theo tuần tự, tức là nơi nào xuất hiện trước thì ban bay trước (sau tai, mặt), nơi nào ban xuất hiện sau sẽ bay sau.
Biến chứng nguy hiểm của bệnh
Ngay sau khi mắc sởi, sức đề kháng của trẻ giảm một cách đáng kể, vì vậy, trẻ rất dễ bị biến chứng bởi sự tấn công của vi khuẩn do bội nhiễm hoặc virut khác không phải virut sởi. Biến chứng hay gặp nhất là gây tiêu chảy, viêm thanh quản, viêm phế quản, đặc biệt là viêm phổi từ mức độ nhẹ đến nặng có thể dẫn đến tử vong nếu không cấp cứu kịp thời, nhất là khi trẻ dưới 1 tuổi. Nguy hiểm nhất là một số bệnh nhi bị sởi có thể bị biến chứng viêm não - màng não.
Ngoài ra, bệnh sởi cũng có thể gây biến chứng viêm tai, viêm xoang, viêm răng lợi (đặc biệt là gây nên bệnh cam tẩu mã), viêm loét giác mạc mắt.
Đối với phụ nữ mang thai, nếu mắc sởi có thể dẫn đến sẩy thai, đẻ non.
Nguyên tắc điều trị
Khi trẻ nghi bị sởi, cần có chẩn đoán xác định của cơ sở y tế (bệnh viện) để được điều trị và cách ly kịp thời. Hiện nay, bệnh sởi vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Cách chữa chủ yếu là cải thiện triệu chứng, vệ sinh cá nhân và chế độ dinh dưỡng hợp lý.
Nguyên tắc phòng bệnh
Tại gia đình có trẻ bị sởi, không cho trẻ tiếp xúc với trẻ lành. Trẻ bị sởi phải nghỉ học để tránh lây lan cho trẻ khác trong lớp học hoặc các lớp học khác ở trong trường. Cần đeo khẩu trang khi tiếp xúc với trẻ bệnh sởi và người nghi bị sởi (nếu trẻ lớn cũng cần đeo khẩu trang để hạn chế mầm bệnh lây sang người khác).
Các bậc phụ huynh cần đưa trẻ trong diện được tiêm chủng đến Trung tâm y tế hoặc Trạm y tế xã, phường để được tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi (tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi mũi đầu khi trẻ được 9 tháng, mũi 2 khi trẻ được 18 tháng). Cần lưu ý các trẻ chưa được tiêm vắc-xin sởi do bỏ sót hoặc lần tiêm trước cháu thuộc diện chống chỉ định tạm thời (ví dụ đang mắc một bệnh nhiễm trùng khác như viêm VA, viêm amiđan, viêm họng, viêm phế quản…), sau khi khỏi bệnh, trẻ cần được tiêm vắc-xin sởi như các trẻ khác.
Các nhà trẻ, cơ sở nuôi dạy trẻ (đặc biệt cơ sở đã có trẻ bị sởi) hàng ngày cần đảm bảo tắm, rửa (bằng nước ấm), sạch sẽ cho trẻ, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng sát khuẩn. Cần vệ sinh sàn nhà, dụng cụ đồ chơi bằng cách lau chùi bằng xà phòng hoặc thuốc sát khuẩn (do cán bộ y tế xã, phường hướng dẫn về tỷ lệ pha dung dịch sát khuẩn để lau sàn nhà, dụng cụ đồ chơi của trẻ).
