Đáng chú ý, liên tiếp trong thời gian gần đây, lực lượng công an tại nhiều địa phương đã triệt phá nhiều đường dây môi giới mua bán thận, khởi tố nhiều bị can chiếm đoạt hàng tỷ đồng từ hành vi này.
Môi giới mua bán thận, chiếm hưởng cả trăm triệu đồng
Theo Cơ quan CSĐT Công an quận Hoàn Kiếm, 3 đối tượng bị khởi tố gồm Đặng Hữu Huỳnh (SN 1993); Đặng Thị Chung (SN 1985), đều trú tại huyện Chương Mỹ, TP. Hà Nội và Phạm Văn Lương (SN 1990), trú tại huyện Thanh Trì, TP. Hà Nội về hành vi “Mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ trên thể người”, theo Điều 154 - Bộ luật Hình sự năm 2015. Đồng thời, Cơ quan CSĐT Công an quận Hoàn Kiếm đã bắt tạm giam đối với Phạm Văn Lương theo quyết định truy nã, do trước đó, Lương đã bỏ trốn. Riêng hai bị can Huỳnh và Chung áp dụng biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú. Theo tài liệu điều tra, khoảng tháng 6/2018, qua mạng xã hội Facebook, Đặng Thị Chung biết chị H., ở Xuân Trường, tỉnh Nam Định đang tìm người ghép thận cho chồng là anh Đ., bị suy thận. Với mục đích mua bán thận kiếm lời, Chung đã đưa số điện thoại của chị H. cho Đặng Hữu Huỳnh để liên lạc với chị H. hỏi về tình trạng sức khỏe của anh Đ., nhóm máu, chỉ số kháng nguyên (HLA) nhằm tìm người ghép thận phù hợp. Hai bên thỏa thuận giá 1 quả thận là 460 triệu đồng.
Sau khi thống nhất với chị H., Huỳnh gọi điện cho Phạm Văn Lương thông báo có người muốn mua thận để Lương tìm người ghép thận cho anh Đ. Một thời gian sau, Lương tìm được anh S., trú tại Hòa Thanh, tỉnh Tây Ninh. Lương điều anh S. ra Hà Nội và cùng Chung đưa anh S. đi làm các xét nghiệm và các thủ tục hiến thận. Lúc này, giá bán một quả thận được chị H. và nhóm Huỳnh thống nhất lại là 390 triệu đồng. Sáng 6/8/2018, trong khi ca ghép thận đang được tiến hành giữa người hiến tạng là anh S. và người nhận tạng là anh Đ. (thực chất là môi giới mua bán thận), thì sau đó một tiếng, tại một quán cà phê trên phố Ấu Triệu, phường Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm, chị H. đồng thời tiến hành trả số tiền 390 triệu đồng cho Huỳnh, Chung và Lương. Nhận tiền xong, Lương đưa cho Huỳnh 34 triệu đồng, trong đó, tiền ăn chia mà Huỳnh và Chung được hưởng trong vụ này mỗi người 15 triệu đồng, 4 triệu đồng là tiền Lương trả nợ cho Chung; còn anh S. chỉ được nhận 260 triệu đồng. Như vậy, nhóm trung gian môi giới mua bán thận đã hưởng lợi 130 triệu đồng từ bộ phận cơ thể của anh S., riêng Lương được hưởng tới 100 triệu đồng.
Tuy nhiên, hành vi môi giới mua bán thận của nhóm Huỳnh, Chung, Lương đã bị lực lượng công an nắm bắt. Công an phường Hàng Trống phối hợp cùng đội nghiệp vụ Công an quận Hoàn Kiếm ngay khi nhận được thông tin, đã nhanh chóng có mặt, đưa 2 đối tượng Huỳnh và Chung về trụ sở cơ quan công an để đấu tranh. Riêng đối tượng Lương đã bỏ trốn, và ngày 17/5/2019 bị bắt theo quyết định truy nã. Hiện vụ án đang được điều tra mở rộng.
3 đối tượng môi giới bán thận. (Ảnh công an cung cấp)
Bóc gỡ nhiều đường dây mua bán thận
Liên quan đến việc điều tra đường dây mua bán thận quy mô lớn, vào đầu tháng 5/2019, Cơ quan CSĐT - Bộ Công an cho biết đang điều tra mở rộng vụ án “Mua bán bộ phận cơ thể con người” do Tôn Nữ Thị Huyền (tức “chị Hai”, SN 1975, quận Phú Nhuận, TP. HCM) cầm đầu. Băng nhóm này hoạt động phạm tội tại TP. HCM, Hà Nội và một số tỉnh trong cả nước. Quá trình điều tra ban đầu, công an xác định, trong khoảng thời gian từ tháng 5/2017 đến 1/2019, Huyền đã cùng đồng bọn gồm, Huỳnh Linh Tâm (tức “Tâm lớn”), Nguyễn Minh Tâm (tức “Tâm nhỏ”, Hoàng Đức Tùng,... vào mạng xã hội facebook để tìm kiếm người có nhu cầu bán thận. Sau đó, chúng tổ chức cho các “con mồi” khám tổng quát tại Việt Nam. Tiếp đó, đưa nạn nhân sang Campuchia để mổ, cắt thận bán cho các đối tượng người nước ngoài.
Trước đó, chỉ trong vòng 4 tháng cuối năm 2018, Công an TP. Hà Nội cũng đã triệt phá 3 đường dây buôn bán thận với quy mô không hề nhỏ. Như đường dây môi giới mua bán thận do Nguyễn Đức Thắng (28 tuổi, trú tại huyện Ứng Hòa, Hà Nội) cầm đầu; đường dây do Dương Văn Lộc (trú tại quận Long Biên, Hà Nội) cầm đầu đã thực hiện môi giới mua bán thận cho nhiều trường hợp để hưởng tiền chênh lệch.
Theo các bác sĩ tại Bệnh viện Việt Đức, thận là một trong những cơ quan đặc biệt quan trọng của cơ thể, có chức năng hằng định nội môi, duy trì cân bằng axít, bazơ và điều chỉnh huyết áp. Thận đóng vai trò là bộ lọc máu của cơ thể, bài tiết nước tiểu và các chất thải như ure, creatinin, axít uric và amoniac... Chức năng khác là tái hấp thu nước, các axít amin, glucose và tham gia vào chức năng nội tiết như sản xuất hormon như renin và erythropoietin... Do quan trọng như vậy mà mỗi người sinh ra đã có 2 quả thận để thực hiện chức năng này. Và theo lý thuyết, người ta vẫn có thể sống khi bị cắt bỏ một quả thận. Tuy nhiên, khi một quả thận bị mất đi, quả thận còn lại của bạn sẽ phải làm việc nặng nhọc trong thời gian dài để thích nghi với cơ thể. Trong trường hợp sức khỏe yếu, không được nghỉ dưỡng, tẩm bổ đúng..., nguy cơ bị suy giảm chức năng thận là rất cao. Đã có nhiều trường hợp “bán thận” gặp vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe - khi có thể mất tới 41% sức khỏe, tiền bán còn không đủ tiền thuốc, thậm chí là thương tật vĩnh viễn, mất luôn khả năng lao động.