Thủ đoạn phổ biến nhất mà các đối tượng áp dụng là khai báo không đúng với hàng hóa thực tế. Tuy nhiên, để thông quan trót lọt những lô hàng lậu này thì không thể nói không có sự tiếp tay của cán bộ hải quan.
Tạo “chủ hàng” ảo để mở tờ khai hải quan
Mới đây, Cơ quan CSĐT Công an TP. Hồ Chí Minh đã tống đạt quyết định khởi tố, bắt tạm giam 2 bị can Mai Phước Việt và Lê Bảo Thành (cán bộ kiểm hóa hải quan Cảng Sài Gòn KV 4) về tội “Buôn lậu”. Cụ thể, qua công tác nắm tình hình, Cục Điều tra chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan phát hiện lô hàng xuất khẩu phi mậu dịch cá nhân theo tờ khai số 97160037690/H21 mở ngày 23/3/2016 tại Chi cục Hải quan Cảng Sài Gòn KV 4 (cảng ICD Transimaex) mang tên Lý Quốc Hưng. Hàng hóa khai báo trên tờ khai hải quan là kệ công nghiệp bằng sắt tháo rời (hàng mới 100%), tổng trị giá 21.600USD, trọng lượng 22.850kg. Theo quy định, thuế suất mặt hàng này là 0%. Tờ khai trên đã hoàn tất thủ tục hải quan (đã thông quan), do vậy Cục Điều tra chống buôn lậu phối hợp Chi cục Hải quan Cảng Sài Gòn KV 4 giám sát lô hàng trên, đồng thời mời chủ hàng lên làm việc. Tuy nhiên, Lý Quốc Hưng không có mặt tại nơi cư trú. Cục Điều tra Chống buôn lậu quyết định khám xét toàn bộ hàng hóa chứa trong container trên đã phát hiện hàng hóa thực tế là đồng phế liệu, trọng lượng 22.710kg, có thuế suất 22%.
2 cán bộ hải quan Mai Phước Việt (trái) và Lê Bảo Thành (phải) khi bị khởi tố, bắt tạm giam.
Ngoài lô hàng trên, Cục Điều tra chống buôn lậu cũng kiểm tra phát hiện thêm một lô hàng xuất khẩu phi mậu dịch cá nhân thuộc tờ khai hải quan số 971600538070/H21 ngày 23/3/2016 mang tên Lê Thúy Huỳnh mở tại Chi cục Hải quan Cảng Sài Gòn KV 4. Trên tờ khai, hàng hóa thể hiện: trục của máy cán thép (đã qua sử dụng), xuất xứ Việt Nam, tổng trị giá 11.550USD, trọng lượng 25.600kg, thuế suất 0%. Cũng giống như lô hàng trên, lô hàng này đã hoàn thành thủ tục hải quan và đã chuyển qua cảng Cát Lái để xuất khẩu. Tuy nhiên, khi cơ quan chức năng mời chủ hàng lên làm việc, chị Lê Thúy Huỳnh đã vô cùng bất ngờ vì hoàn toàn không biết gì về lô hàng mà mình đứng tên. Tiến hành khám xét container, cơ quan chức năng phát hiện bên trong cũng là mặt hàng đồng phế liệu, trọng lượng 26.250kg, thuế suất 22%.
Cục Điều tra Chống buôn lậu đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Buôn lậu”, chuyển hồ sơ 2 vụ trên đến Cơ quan CSĐT Công an TP. Hồ Chí Minh để điều tra theo thẩm quyền. Quá trình điều tra, bước đầu xác định chủ hàng tên Lý Quốc Hưng (ngụ tại phường Bình Trị Đông A, quận Bình Tân), hành nghề xe ôm. Còn chủ hàng Lê Thúy Huỳnh thì bán bún bò tại nhà ở phường 5, quận 6. Khi nói về hai lô hàng xuất khẩu bị bắt giữ tại cảng, hai chủ hàng đều một mực khẳng định không quen ai ở nước ngoài để xuất khẩu hàng hóa phi mậu dịch cá nhân và không mở bất kỳ tờ khai hải quan nào. Lê Thúy Huỳnh xác nhận, chữ ký trên tờ khai của lô hàng mà Huỳnh đứng tên không phải là chữ ký của mình.
Hàng hóa không đúng như khai báo, cán bộ hải quan vẫn ký thông quan
Mở rộng điều tra, cơ quan CSĐT xác định, ngoài đứng tên lô hàng bị bắt giữ, Lý Quốc Hưng còn đứng tên mở 13 tờ khai hải quan là trục máy cán thép và kệ công nghiệp bằng sắt, thuế suất 0%. Đều đã làm thủ tục thông quan tại Chi cục Hải quan Cảng Sài Gòn Khu vực 4 và đã xuất khẩu trót lọt đi nước ngoài. Tuy nhiên, qua xác minh và thu thập tài liệu tại hãng tàu, trên vận đơn xuất khẩu của 13 tờ khai hải quan đều thể hiện mặt hàng xuất là phế liệu đồng và phế liệu kim loại hỗn hợp, thuế suất 22%. Tương tự, ngoài lô hàng bị bắt giữ trên, cơ quan điều tra cũng xác định trước đó Lê Thúy Huỳnh đã đứng tên mở 6 tờ khai hải quan, đều khai báo mặt hàng xuất là: trục máy cán thép và kệ công nghiệp bằng sắt, thuế suất 0% và 6 lô hàng này đã xuất khẩu trót lọt. Nhưng thực tế hàng hóa xuất khẩu đều là phế liệu đồng và phế liệu kim loại hỗn hợp, thuế suất 22%.
Qua xác minh tại Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, cơ quan điều tra xác định tất cả 14 tờ khai hàng xuất khẩu đứng tên Lý Quốc Hưng và 7 tờ khai đứng tên Lê Thúy Huỳnh đều là hàng hóa xuất khẩu phi mậu dịch cá nhân nên thuộc diện kiểm hóa 100%. Công chức hải quan trực tiếp kiểm hóa cho các lô hàng này là Mai Phước Việt và Lê Bảo Thành. Theo cơ quan điều tra, Mai Phước Việt được giao nhiệm vụ cùng Lê Bảo Thành kiểm tra 100% hàng hóa gồm 14 tờ khai mang tên Lý Quốc Hưng và 7 tờ khai mang tên Lê Thúy Huỳnh. Tuy nhiên, quá trình điều tra xác định 21 tờ khai hàng hóa đều không đúng với khai báo, nhưng Việt vẫn ký cho thông quan. Trong đó 19 container xuất khẩu đi nước ngoài trót lọt và 2 tờ khai hàng hóa bị bắt giữ. Hành vi của Mai Phước Việt là đồng phạm với chủ hàng. Việt là đối tượng chủ mưu, cầm đầu, trong nhóm công chức hải quan đã giúp sức tích cực cho chủ hàng thực hiện hành vi buôn lậu phế liệu đồng ra nước ngoài. Còn với Lê Bảo Thành, được giao nhiệm vụ kiểm hóa cùng Mai Phước Việt 6 tờ khai nên Thành là đồng phạm của Việt, giúp sức cho chủ hàng thực hiện hành vi buôn lậu trót lọt. Trong quá trình điều tra, hai đối tượng nhất định không khai ra chủ hàng thật sự của các lô hàng vi phạm. Ngoài ra, các công chức hải quan khác của Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Sài Gòn KV 4 gồm: Cán bộ kiểm hóa, cán bộ đăng ký tờ khai, ban chỉ huy đội hàng xuất, lãnh đạo chi cục, cũng có dấu hiệu thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Hiện, cơ quan điều tra đang tiến hành xác minh, làm rõ chủ hàng thật sự trong vụ án cũng như những công chức hải quan tham gia việc tiếp tay, giúp sức cho đường dây buôn lậu đồng phế liệu ra nước ngoài để có biện pháp xử lý đúng pháp luật.