Phát biểu tại hội thảo lấy ý kiến hoàn thiện Chiến lược Quốc gia về Sức khỏe tâm thần ngày 7/12, tại Hà Nội, Phó cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh ông Trần Quý Tường nhấn mạnh, rối loạn tâm thần là một trong những bệnh không lây nhiễm phổ biến nhất hiện nay, gây ra khoảng 14% gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Tại Việt Nam các rối loạn tâm thần cũng là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật. Ước tính gần 15% dân số đang mắc các rối loạn tâm thần phổ biến, 3 triệu người mắc các rối loạn tâm thần nặng.
Chỉ tính riêng 10 bệnh tâm thần thường gặp nhất như trầm cảm, động kinh, tâm thần phân liệt...; nước ta đã có khoảng hơn 13 triệu người mắc. Bệnh có xu hướng gia tăng do stress, áp lực công việc. Nghèo đói, thất nghiệp, thiếu việc làm, dân cư đông đúc, ly hôn, mù chữ, sức khoẻ yếu, trẻ em có cha mẹ mắc bệnh tâm thần và tất cả các hình thức bạo lực và xung đột bạo lực có mối liên quan chặt chẽ đến các vấn đề sức khoẻ tâm thần. Mặc dù các vấn đề về tâm thần đang ngày càng phổ biến nhưng thường không được cộng đồng chấp nhận.
Theo BS La Đức Cương, Giám đốc BV Tâm thần TW 1, người bình thường trong suốt cuộc đời có ít nhất một hoặc nhiều triệu chứng tâm thần. Rối loạn tâm thần là bệnh phổ biến, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Các vấn đề về sức khỏe tâm thần có xu hướng gia tăng. Con người ngày càng nhiều việc, làm việc suốt ngày suốt đêm- áp lực công việc lớn, căng thẳng nhiều làm gia tăng rối loạn tâm thần. Ngoài ra còn phải kể đến nguyên nhân gia tăng cách biệt giàu nghèo và bất bình đẳng, tiêu thụ rượu bia. Tuy nhiên khoảng trống điều trị còn rất lớn, nhiều người mắc bệnh vẫn chưa được chẩn đoán và điều trị.
TS Lại Đức Trường, Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam cho biết, cứ 10 người bị bệnh thì chỉ có 2-3 người được điều trị. Hiểu biết của người dân về bệnh vẫn có phần lệch lạc, nhiều người vẫn cho rằng sức khỏe tâm thần là tâm thần phân liệt, điên mà không biết có nhiều loại rối loạn tâm thần khác như: trầm cảm, lo âu, mất ngủ. Vì thế vẫn còn hiện tượng kỳ thị, giấu bệnh.
Stress là một trong những nguyên nhân gây ra trầm cảm
Triệu chứng mắc bệnh tâm thần rất đa dạng, từ mất ngủ, suy nhược thần kinh đến loạn thần. Từ tâm trạng buồn rầu, bi quan, mất tự tin... tới các hành động cười vô duyên cớ, nói lẩm bẩm một mình... cũng báo hiệu dấu hiệu tâm thần. Việc chẩn đoán sức khỏe tâm thần cũng khó hơn sức khỏe thể chất, không có sự giúp đỡ của các phương tiện kỹ thuật hiện đại, người bác sĩ chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, khai thác bệnh nhân.
Nhân lực về sức khỏe tâm thần ở nước ta còn thiếu về số lượng, hạn chế về năng lực. Cả nước có khoảng gần 1.000 bác sĩ chuyên khoa tâm thần, nhưng chủ yếu lại tập trung ở tuyến trung ương và các thành lớn. Sinh viên ra trường không muốn làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần. Vì thế, để phát hiện sớm, quản lý và điều trị kịp thời Bộ Y tế xây dựng Chiến lược quốc gia về sức khỏe tâm thần giai đoạn 2016-2025. Trong đó, sẽ lồng ghép chăm sóc sức khỏe tâm thần vào chăm sóc sức khỏe chung. Các bệnh viện đa khoa, nhất là ở tuyến huyện cần cung cấp dịch vụ sức khỏe tâm thần thiết yếu cho bệnh nhân sức khỏe tâm thần.
Tại hội thảo, GS Harry Minas (Đh Melbourne, Úc) chuyên gia sức khoẻ tâm thần quốc tế chia sẻ về những thách thức đang gặp phải của Việt Nam hiện nay: “Việt Nam đang quan tâm hơn tới vấn đề sức khỏe tâm thần, tuy nhiên cần tăng thêm những cam kết đầu tư để cải thiện chất lượng dịch vụ, đặc biệt cải thiện hệ thống thông tin về sức khoẻ tâm thần nhằm đảm bảo chất lượng lập kế hoạch, giám sát và đánh giá các dịch vụ sức khoẻ tâm thần ở Việt Nam. Điều đó bao gồm sự cần thiết phải xây dựng bộ luật về sức khoẻ tâm thần, một chính sách quốc gia về sức khoẻ tâm thần, cũng như việc thiết lập một đơn vị sức khoẻ tâm thần đủ mạnh trong Bộ Y tế.”
