Thỉnh thoảng khó nuốt thường không phải là mối lo lớn và chỉ đơn giản là có thể xảy ra khi ăn quá nhanh hoặc nhai thức ăn không kỹ. Nhưng khó nuốt, đau khi nuốt, không thể nuốt, cảm giác mắc kẹt trong cổ họng... có thể cảnh báo bệnh lý từ thực quản..
Viêm thực quản: đây là nguyên nhân thường gặp gây nên hiện tượng nuốt khó. Viêm thực quản có thể do vệ sinh răng miệng không tốt, dinh dưỡng thiếu, dịch dạ dày chảy ngược lên... Người bệnh ngoài nuốt khó còn gặp triệu chứng đau khi ăn, khi nuốt thấy ở sau xương ức bị đau như có lửa đốt. Nhiều khi đau lan sang cả bên cạnh, sang cổ, xuống lưng, khi đứng thẳng thì hết đau. Bệnh nhân nặng có thể bị co giật cục bộ
Sa thực quản: đặc điểm của bệnh này là ngoài nuốt khó còn có hiện tượng đau lan tỏa từ phần bụng trên sang vùng lưng vai sau khi ăn. Khi nằm xuống, triệu chứng đau càng nặng thêm; triệu chứng đau giảm nhiều khi đứng.
Ung thư thực quản: đây là một trong những loại ung thư hay gặp ở nước ta, nhất là với nam giới trên 40 tuổi. Thời kỳ đầu, bệnh có biểu hiện tức sau xương ức hoặc có cảm giác nuốt khó hoặc nghẹn. Sau đó, bệnh nhân nuốt khó liên tục, ban đầu nuốt chất rắn khó, sau đó nuốt chất lỏng cũng khó, thậm chí nôn mửa ngay sau khi ăn.
Túi thừa thực quản: hiện tượng thực quản phát triển không bình thường, mọc các túi nhỏ lồi vào lòng thực quản. Khi ăn, thức ăn sẽ lọt vào bên trong làm các túi nhỏ này trương dần, to lên, đè vào thực quản gây nên hiện tượng nuốt không thông. Triệu chứng lúc nhẹ lúc nặng, và khi bị viêm thì có thể xuất huyết, thậm chí thủng thực quản. Thường túi thừa chỉ ở thực quản trên dẫn đến khó nuốt, người bệnh kèm thở rít, hôi miệng hoặc ho.
Ngoài ra, nuốt khó còn gặp trong trường hợp khối u lành thực quản, hẹp thực quản, biến đổi sinh lý ở cơ thần kinh như: không co giãn cơ trơn; lão hóa do tuổi tác; co thắt lan tỏa; bệnh teo thực quản; trào ngược dạ dày thực quản...
Khắc phục cách nào?
Như trên đã nói có rất nhiều nguyên gây khó nuốt khác nhau và điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân. Việc nội soi thực quản sẽ giúp ích cho chẩn đoán sớm nguyên nhân từ đó có phương pháp điều trị đúng. Mặc dù khó nuốt không thể được ngăn chặn khi nguyên nhân do tổn thương hay rối loạn thần kinh, nhưng có thể giảm nguy cơ khó nuốt bằng cách ăn chậm và nhai kỹ. Phát hiện sớm và điều trị hiệu quả trào ngược dạ dày thực quản có thể giảm nguy cơ khó nuốt kèm bệnh teo thực quản.
BS. Trần Quang Nhật
