Những năm gần đây, nghệ sĩ không chỉ có tài ca hát, biểu diễn trên sân khấu, phim ảnh mà còn lấn sân vào làng văn bằng những cuốn tự truyện. Một số thành công, một số nhận được những hiệu ứng không tốt từ độc giả. Dấu ấn từ những tác phẩm này đều chưa thực sự nổi bật.
Tự truyện hay “vạch áo cho người xem lưng”?
Trên đà sự nổi tiếng sẵn có, cộng với ước muốn lưu giữ lại những khoảnh khắc quan trọng của cuộc đời, nhiều nghệ sĩ đã chọn con đường viết sách. Sự xuất hiện hàng loạt những công ty làm sách tư nhân cũng là nguyên cớ chính đáng thúc đẩy nghệ sĩ viết sách. Những nhà phát hành tư nhân đã khôn khéo nhìn ra được thị trường phát hành những cuốn sách do chính người nổi tiếng viết ra. Sự hợp tác qua lại này đã cho ra đời những tác phẩm mang tính chất giải trí nhiều hơn là văn học.
Tự truyện Bên kia Bức Tường của Trần Lập được đông đảo công chúng đón nhận.
Khởi động trào lưu này là nghệ sĩ Lê Vân với Lê Vân tự truyện yêu và sống (NXB Hội Nhà văn). Cuốn sách đã khiến độc giả bất ngờ với những sự thật trần trụi được phơi bày về cuộc sống sau hào quang sân khấu của những gia đình nghệ sĩ. Bất ngờ là Lê Vân kể về chính cuộc sống của gia đình mình, phác họa chân dung người cha - NSND Trần Tiến , hoàn toàn khác so với những gì người hâm mộ vẫn hình dung về ông. Ở thời điểm đó, Lê Vân đã bị chỉ trích dữ dội, cả gia đình cô bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng của cuốn sách trong một thời gian dài. Cũng nhờ cuốn sách mà lần đầu tiên khán giả biết đến những hào quang, phù du của đời nghệ sĩ. Sau Lê Vân tự truyện yêu và sống, báo chí cũng bắt đầu vào cuộc chỉ ra những góc khuất của cuộc đời nghệ sĩ: chuyện mưu sinh, chuyện tình ái, quan hệ trong giới, ngoài giới... Đề tài này luôn hút khách trên các mặt báo, thúc đẩy hàng loạt nghệ sĩ như Tina Tình, Thanh Thảo, Long Nhật... xuất bản tự truyện. Trái với mong đợi của khán giả, những cuốn “tự truyện” này được đánh giá là câu khách, mua vui hơn là giá trị giải trí đơn thuần bởi những cuốn sách này chỉ bề bộn thông tin đời thường như một nồi lẩu thập cẩm không ngon miệng!
Tôn trọng độc giả là phẩm chất cần có của người viết sách
Có thể nói ngoài Lê Vân, nghệ sĩ khi viết sách dường như là một sự ngẫu hứng. Sách phát hành rộng rãi nhưng cứ như chỉ viết riêng cho tác giả. Những chuyện đời của họ, nếu được sắp xếp, bố cục khéo léo hơn, hướng đến giá trị nhân văn nhiều hơn là giải trí và câu khách, hẳn sẽ là những tác phẩm ít nhiều để lại dấu ấn. Sự tiến gần hơn với khán giả qua những trang sách này đã mang lại hiệu ứng ngược mà sự bất lợi nghiêng về phía tác giả khi họ không ý thức được rằng sự chia sẻ cá nhân sẽ được đón nhận nồng nhiệt nếu như trải nghiệm đó của họ mang tính phổ biến cho một nhóm đối tượng hoặc một thế hệ bạn đọc. Nghệ sĩ viết sách gần đây nhất tạo được hiệu ứng tốt là nhạc sĩ Trần Lập với Bên kia Bức Tường. Bằng chính những trải nghiệm và trả giá của mình, anh kể nhiều câu chuyện về đời mình, quãng thời gian gian khổ của ban nhạc Bức Tường, cùng những ghi nhận của anh về những thú chơi khác như đua xe, thưởng trà, đi phượt... Dù đưa ra rất nhiều nội dung và chủ đề, nhưng sách không rơi vào lan man bởi Trần Lập có một lối kể chuyện dẫn dắt, hóm hỉnh và có duyên. Hơn nữa, những trải nghiệm của anh rất tiêu biểu cho một thế hệ thanh niên những năm 90 khiến nhiều thế hệ trước và sau anh đều có thể cảm nhận và đồng cảm.
So với cách kể chuyện lan man, ham hố nói về mình của những nghệ sĩ khác, sách của Trần Lập thể hiện rõ anh là một nghệ sĩ tinh tế khi hiểu độc giả muốn đọc gì.
Cho dù chỉ là “một câu chuyện đi qua đời” nhưng các nghệ sĩ, khi viết sách, hãy để cho sự “đi qua đời ấy” nếu không tạo được dấu ấn sâu đậm thì cũng như một làn gió mát lành thổi qua một trưa hè oi bức. Hy vọng sau Bên kia Bức Tường của Trần Lập, độc giả sẽ đón nhận được nhiều “làn gió mát” từ đam mê văn học của các nghệ sĩ.
Long Hải
