Nâng cao sức khỏe bà mẹ, trẻ em
Những năm qua, tỉnh Thanh Hóa triển khai đồng bộ nhiều chương trình nhằm cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em, hướng đến mục tiêu giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng (SDD) ở trẻ dưới 5 tuổi. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Y tế, tỉnh đã ban hành các kế hoạch hành động cụ thể, nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng trẻ em, mục tiêu giảm tỷ lệ SDD cả 3 thể (thấp còi, nhẹ cân và gầy còm).
Một trong những giải pháp then chốt là chiến dịch bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ được tổ chức đều đặn 2 lần/năm. Vitamin A giữ vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thị lực, tăng cường miễn dịch và phòng ngừa SDD cho trẻ.
Theo ông Lương Ngọc Trương, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh, cùng với chiến dịch bổ sung vi chất dinh dưỡng, ngành y tế tăng cường cân đo định kỳ để theo dõi tăng trưởng, giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời cho trẻ có nguy cơ suy dinh dưỡng.
Bên cạnh đó, công tác truyền thông dinh dưỡng tại cộng đồng được đẩy mạnh, hướng dẫn bà mẹ chế độ ăn hợp lý và cách chăm sóc trẻ khoa học. Tỉnh cũng đã nỗ lực triển khai các hoạt động chăm sóc sức khỏe bà mẹ trước, trong và sau sinh, cải thiện thể trạng, sức khỏe cho đồng bào các DTTS. Tổ chức khám định kỳ và tiêm phòng uống ván cho bà mẹ mang thai ở 100% xã, phường, thị trấn. Nhờ đó, tỷ lệ tử vong mẹ, tai biến sản khoa đã giảm.
Cân, đo đánh giá tình trạng dinh dưỡng cho trẻ. Ảnh Tô Hà
Phát huy vai trò của người uy tín trong cộng đồng
Hiện nay trên địa bàn tỉnh có các dân tộc chủ yếu sinh sống là: Kinh, Mường, Thái, Thổ, Mông, Dao, Khơ Mú… Trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 18% dân số toàn tỉnh và hơn 70% dân số toàn vùng miền núi. Ngoài điều kiện về kinh tế, nhận thức của người dân trong việc chăm sóc sức khỏe còn hạn chế.
Để các chính sách y tế, dân tộc và xã hội thực sự tới với bà con vùng dân tộc thiểu số, ngoài nỗ lực của hệ thống chính trị, Thanh Hóa đặc biệt phát huy vai trò của đội ngũ người có uy tín trong cộng đồng. Họ là những già làng, trưởng bản, người am hiểu phong tục, ngôn ngữ và được đồng bào tin tưởng.
Toàn tỉnh Thanh Hóa hiện có khoảng 1.500 người có uy tín tại vùng đồng bào DTTS và miền núi. Lực lượng này được xem là "cánh tay nối dài" của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc trong công tác vận động, tuyên truyền người dân thực hiện tốt chủ trương, chính sách pháp luật – trong đó có các chủ trương, chính sách về y tế, nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Những người có uy tín còn là những "tuyên truyền viên đặc biệt" góp phần xóa bỏ hủ tục lạc hậu, vận động bà con cho trẻ tiêm phòng đầy đủ, phụ nữ mang thai đi khám thai định kỳ, sinh con tại cơ sở y tế. Với tiếng nói thuyết phục và uy tín trong cộng đồng, các "cầu nối sức khỏe" này thông qua các hoạt động vận động cộng đồng, chia sẻ kiến thức và làm gương trong việc thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe đã giúp nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi chăm sóc sức khỏe của người dân vùng cao.
Nỗ lực cùng ngành y tế
Theo CDC Thanh Hóa, toàn tỉnh đã giảm tỷ lệ SDD dưới 5 tuổi thể thấp còi từ 41,6% (năm 1999) xuống 34,9% (năm 2009) và 23,5% (năm 2023); giảm tỷ lệ SDD thể nhẹ cân ở trẻ dưới 5 tuổi xuống còn 6,9% và thể gày còm xuống còn 3,6%. Tuy nhiên, ở một số huyện miền núi vẫn còn cao, có xã ước lượng tỷ lệ trẻ SDD các thể chiếm tỷ lệ xấp xỉ 30%.
Tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng vẫn còn tồn tại. Đặc biệt, tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu còn chưa đạt như kỳ vọng trong khi mục tiêu giai đoạn đến năm 2025 đạt 35%, đến năm 2030 đạt 50%.
Tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng ở bà mẹ và trẻ em vẫn còn, nhất là sắt, kẽm và vitamin A – các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ nhỏ.
Các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng, vi chất là những dưỡng chất cơ thể chỉ cần một lượng nhỏ nhưng có vai trò cực kỳ quan trọng. Nếu thiếu hoặc thừa đều ảnh hưởng đến sức khỏe, vì vậy cần có sự hướng dẫn khoa học trong bổ sung dinh dưỡng cho trẻ.
Nhận thức rõ tầm quan trọng chiến lược đầu tư cho dinh dưỡng, đặc biệt là trong 1.000 ngày vàng đầu đời là đầu tư cho sự phát triển bền vững về thể chất, trí tuệ và tầm vóc của con người, được sự hỗ trợ của Tổ chức World Vision International, Sở Y tế Thanh Hóa đã và đang tập trung vào các hoạt động nâng cao nhận thức, cải thiện chất lượng dịch vụ tư vấn và chăm sóc dinh dưỡng.
Ngoài ra, các mô hình can thiệp hiệu quả tại cộng đồng cũng được xây dựng: hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ, chăm sóc thai kỳ, dinh dưỡng sau sinh, và truyền thông nhóm nhỏ tại thôn bản. Các mô hình này đang được nhân rộng, tạo thành mạng lưới hành động vì một thế hệ trẻ em khỏe mạnh, thông minh và phát triển toàn diện.
Cùng với ngành y tế, đội ngũ người có uy tín tại các bản làng tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc vận động, hướng dẫn bà con thực hiện các hành vi chăm sóc sức khỏe tích cực. Họ không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn là tấm gương thực tế đưa các chủ trương, chính sách đi sâu vào đời sống người dân.
